Олий лига: Етакчилар, ўртамиёналар, аутсайдерлар

Ўзбекистон чемпионати биринчи давра ўйинлари якунига кўра, қайсидир жамоа яхши ўринда турибди, бошқаси ўзига ярашмайдиган ҳолатда. Айни вақт жамоалар иккинчи даврага тайёргарлик кўрмоқдалар. Баъзилар Туркия, баъзилар Австрияда, яна қайсидир клуб Чирчиқда таркибини шакллантирмоқда. Мана шу ҳолатнинг ўзи ҳам ўзбек клублари орасидаги фарқни аниқ кўрсатиб берса керак. Ҳар ҳолда, Чирчиқда машғулот олиб борган жамоа чемпионлик учун курашмаса керак...

Олий лига ўйинлари ҳар доимгидан-да қизиқарли ўтаётгани ҳақида кўп айтилди. Бунга мисол тариқасида чемпионлик учун бир йўла 4та жамоанинг кураш олиб бораётгани кўрсатилмоқда. Аммо нафсиламбрини айтадиган бўлсак, биринчи давранинг сўнгги турлари олий лигадаги мана шу эҳтиросларни бироз жиловлашга мажбур қилди. Иккинчи давра бошланиши олдидан мусобақа жадвалига қарагудек бўлсангиз, 4 эмас, 2та жамоа чемпионлик учун курашишда давом этаётганини кўрасиз. Яъни бир сўз билан айтганда, ҳар йилги ҳолат яна такрорланаётгандек. Агар кимдир «Бу йил ғолиблик учун «Локомотив» ва «Пахтакор»дан ташқари, яна бошқа жамоалар ҳам кураш олиб боришади», деса, демак, у жуда дадил одам. Чунки ҳозир бунга ишонадиганлар сафи айтайлик, 2 ой аввалгига нисбатан анча камайди.

ҒОЛИБЛИК УЧУН ДАЪВОГАРЛАР

Аслида ҳам мавсум бошида чемпионлик учун 4та жамоа курашиши айтилганда, ишонадиганлар кўп топилмаганди. Тўғри қилишган. Чунки биринчи давра якунлари шуни кўрсатдики, чемпионлик учун асл имконият фақат «Локомотив» ва «Пахтакор»да сақланиб турибди. Қолганлар эса шунчаки, «қоғоз»даги даъвогарларга айланишди. «Локомотив» ва «Пахтакор»нинг ҳисобида 33 очкодан бор. Ҳар иккиси ҳам 10тадан ғалабага эришиб, 3 мартадан дуранг қайд этган. Қизиқ томони, «Локомотив» очко йўқотган 3та ўйиннинг барчаси чемпионлик учун курашда иштирок этган ва этаётган рақибларга қарши кечди. «Темирйўлчилар» «Насаф» ва «Бунёдкор» билан 1:1, «Пахтакор» билан эса 2:2 ҳисобида дуранг ўйнадилар.

«Пахтакор»да ҳам вазият деярли шундай. Фақат «Бухоро»га қарши кечган сафар учрашувини истисно қилганда, «шерлар» ҳам етакчи жамоаларга қарши ўйинлардагина очко йўқотдилар. Бухородаги учрашувда ҳисоб очилмаган бўлса, «Насаф»га қарши кечган ўйинда 1:1, «Локомотив» билан баҳсда эса 2:2 ҳисоби қайд этилди. Яна бир етакчи жамоа «Бунёдкор» билан учрашувда эса «Пахтакор»га омад кулиб боқди. Ёдингизда бўлса, биринчи давранинг сўнгги тури доирасида ўтказилган ўйиннинг 11-дақиқасидаёқ Олександр Пишур аҳмоқона қилиғи туфайли майдондан четлатилди ва бир киши кам бўлиб қолган «қалдирғочлар» «шерлар» хуружига дош беролмадилар. Самвел Бабаян «Биз учун «Бунёдкор»ни мағлуб этиш ёқимли», - деган ўша учрашувда «Пахтакор» 3:1 ҳисобида ғалабага эришди.

Ғолиблик учун асосий кураш мана шу жамоалар - «Локомотив» ва «Пахтакор» ўртасида кечиши ҳозирданоқ маълум бўлиб улгурди, гўё. Очколар миқдори ва қайд этилган натижалар борасидаги тенглик ҳам шуни кўрсатиб турибди. Фақат битта фарқ - «Локомотив» кўпроқ гол уриб, камроқ қўйиб юборган (27-7). «Пахтакор» эса бу борада анча камтар кўрсаткичга эга: }19та голга -8та гол.

ҒОЛИБЛИК УЧУН НОАСОСИЙ ДАЪВОГАРЛАР

Айни вақт олий лига жадвалида 3-4-ўринларни «Насаф» ва «Бунёдкор» клублари эгаллаб туришибди. Қаршиликлар ҳисобида 26 очко бор, «Бунёдкор»да эса 25 очко. Бу жамоалар етакчи ўринларда бораётган «Локомотив» ва «Пахтакор»дан тегишлича 7, 8 очко ортда қолиб кетдилар. Назарий жиҳатдан олиб қараганда, «Насаф» ҳам, «Бунёдкор» ҳам ҳамон чемпионликка даъвогарлар рўйхатида турибди. Аммо ҳар қанча ўзимизни ишонтиришга уринмайлик, барибир, уларга нисбатан «асосий даъвогар» атамасини қўллаш қийин. Ноасосий бўлиши мумкин, аммо асло асосий эмас...

Шундай экан, «Насаф» ва «Бунёдкор» клублари жорий мавсум фақат ва фақат бронза медали учун кураш олиб боришларини тахмин қилишдан ўзга илож кўринмаяпти. Бу эса қайсидир жамоа учун яхши натижа ҳисобланса, бошқаси учун деярли шармандалик билан баробар. Айтайлик, «Насаф» мавсум бошида ўз таркибини фақат маҳаллий футболчилар ҳисобига шакллантиришга ҳаракат қилди. Қаршиликлар жамоага бирор легионер чорламадилар ва қатор йиллардан буён «Насаф» шарафини ҳимоя қилиб келаётган Артур Геворкянни таркибда олиб қолиш билан кифояландилар. Балки бу жамоанинг молиявий ҳолати билан боғлиқдир, эҳтимол «Насаф» трансфер сиёсатини ўзгартиришга қарор қилгандир. Ҳар нима бўлганда ҳам, Қарши футболи бугунги кунда асосан маҳаллий футболчиларга таянаётгани ҳақиқат. Бундай ҳолатда жамоа учун совринли ўринлар учун курашиш ҳам яхши натижа ҳисобланса керак.

Аммо худди шу гапни «Бунёдкор» ҳақида айтишга тортинади киши. «Қалдирғочлар» мавсум бошланиши олдидан яхши тайёргарлик кўрдилар. Жамоа хорижда йиғин олиб борди, бир қатор легионер футболчиларни кўрикка чақирди. Улар орасидан ҳимоячи Сергей Симоненко ва ярим ҳимоячи Карлес Кото билан шартнома имзоланди. Шунингдек, ўтган мавсум «Бун­ёдкор»нинг салкам фахрига айланаёзган Олександр Пишур ҳам таркибда сақлаб қолинди. Бу иш «қалдирғочлар» раҳбариятига осон бўлмагани аниқ. Ҳарқалай, мавсум бошида «Локомотив»нинг украиналик ҳужумчи билан қизиқаётгани айтилган эди. Аммо ҳар нима бўлганда ҳам, Пишур «Бунёдкор»­да қолди. Қанча маблағ ва қандай ваъдалар эвазига қолганини билмаймиз, аммо бўйдор ҳужумчининг бу йилги ўйинига қарасак, «Локо» у билан шартнома имзолай олмай, кўп нарса йўқотмаганини кўрамиз. Бу йилги Пишур ўтган йилгисининг соясини эслатмоқда, холос.

Жамоага янги таклиф этилган Сергей Симоненко ва Карлес Кото ҳақда эса бундай, дея олмаймиз.Чунки биз уларнинг ўтган йилги ўйинларини кўрмаганмиз, шу сабабли жорий мавсумдагиси билан солиштиришнинг асло имкони йўқ. Биз фақат хорижлик футболчиларнинг бу йилги ўйинлари ҳақида мушоҳада юритишимиз мумкин - ҳеч нарсага арзимайди! Агар Симоненко ва Кото давра ўртасида жамоадан кетганларида ҳам, буни кимдир сезиб, кимдир сезмай қоларди. Чунки бундай футболчилар ўзимизда ҳам етарли. Легионерларнинг улардан ажралиб турадиган хислатларини кўрмадик.

Айнан мана шу ҳолат ҳам «Бунёдкор»нинг мусобақа жадвалидаги ўрни нима учун бу қадар пастлигига изоҳ бўлса керак. «Қалдирғочлар» ўз тарихларида ҳали бу қадар пастламаган эдилар.

КУЧЛИ БЕШЛИК, ОЛТИЛИК, ЕТТИЛИК ВА ҲОКАЗО...

Ўзбекистон чемпионатида қизиқ термин бор - кучли бешлик, олтилик, еттилик ва ҳоказо ўринлар учун курашувчилар. Олий лигада иштирок этадиган аксарият жамоалар олдига мана шундай вазифа қўйилади - «кучли фалончалик»ка кириш. У ёғи клуб ҳомийсининг ҳимматига боғлиқ. Вазифа қай даражада «юқори» қўйилса, жамоага ажратиладиган маблағ ҳам шунча кўп бўлиши лозим.

Бу «фалончалик»ларнинг қизиқ томони шундаки, жамоа мавсум охирида қайси ўринни эгаллашига қараб, унинг кучлилиги аниқланади. Айтайлик, бешинчи ўринни олган жамоа учун «кучли бешлик», олтинчи поғонани банд этгани учун эса «кучли олтилик» ва ҳоказо терминлар мавжуд, қолгани ҳам шунга ўхшаб давом этаверади. Бу ҳолатнинг яна бир қизиқ томони бор - 5-поғонани банд этган жамоа учун 6-ўрин «кучли» бўлмай қолса, 6-поғона соҳибига ҳам 7-ўрин худди шундай. Қизиқми? Қизиқ ҳам гапми?!

Бу йил мана шундай «кучли фалончаликлар» учун «Олмалиқ», «Машъал», «Қизилқум», «Навбаҳор», «Металлург», «Нефтчи», «Динамо» ва «Бухоро» клублари кураш олиб бормоқдалар. Бу жамоалар чемпионлик учун курашишни хаёлга ҳам келтирмайдилар. Улар учун қанча юқори ўрин эгалланса, шунча яхши. Мавсум охирида «вазифа бажарилгани» ҳақида ҳисобот бериш учун керак, ахир...

«ЖОН» САҚЛОВЧИЛАР

Биз юқорида «кучли фалончаликлар» учун кечадиган кураш ҳақида гаплашдик. Аммо инсоф юзасидан айтиш лозим, бу ҳолатнинг ҳам чегараси бор. Айтайлик, «кучли ўнталикка» киролмай қолган жамоа учун «кучли 11талик» ёки «кучли 12талик» атамаси йўқ. Тан олинг, бунақаси ҳатто бизнинг олий лига учун ҳам тоза бемаънилик бўлиб кетарди. Шу сабабли улар бош­қача аталади. «Кучли ўнталик»ка киролмай қолган жамоалар - олий лигада «жон» сақлаб қолиш учун курашадиганлар сирасига киришади.

Аммо бу йил олий лигада қолиш учун кураш кўп ҳам қизийдиганга ўхшамайди. Чунки биринчи давранинг ўзидаёқ қайси жамоаларнинг қуйи лигага тушиб кетишлари аниқ бўлиб қолгандек. Биз бу жамоалар ҳақида алоҳида гаплашамиз. «Кучли ўнталик»­дан четда қолишга «даъвогар»лар эса - «Нефтчи», «Динамо» ва «Бухоро». Бу клублар ҳисобида 13тадан очко бор. Иккинчи даврада улар ўртасида кечадиган кураш анча қизиқарли кўриниш олиши турган гап. Чунки ким ҳам мусобақа жадвалида юқорироқ ўринни эгаллашни истамайди? 10-ўрин бўладими ёки ўн биринчи - ҳар ҳолда, битта юқорида турган яхши-да! А, нима дедингиз?!

АУТСАЙДЕРЛАР

Олий лига аутсайдерлари ҳақида кўп гапиришнинг кераги йўқ. Бу йилги чемпионат ўйинлари бошлангани ҳамоно улар аниқ бўлиб қолди - «Сўғдиёна» ва «Андижон». Бу жамоалар Ўзбекистон чемпионати бошланибди ҳамки, очко улашишдан чарчамаяптилар.

Аммо улар тушиб қолган ҳолатни барибир, бир-бирига ўхшатмаган бўлардик. Айтайлик, «Сўғдиёна» аввалдан аутсайдер ҳисобланган ва ўтган йили ҳам бош мураббий Даврон Файзиев ва футболчиларнинг жонбозликлари эвазига олий лигада «жон» сақлаб қолганди. «Андижон»да эса яратилган имкониятлар ҳар ҳолда, бироз яхшироқ. Тўғри, андижонликларда ҳам молиявий муаммолар бор, аммо «Сўғдиёна» билан солиштирганда, барибир, водий клуби яхшироқ ҳолатда. Бунинг инъикосини мураббийларга муносабатда ҳам кўриш мумкин. «Андижон» бош мураббийи Азамат Абдураимов истеъфога чиқарилган бўлса, Даврон Файзиевни ишдан бўшатиш «Сўғдиёна» раҳбарияти хаёлига ҳам келмаяпти. Аксинча, бу мураббийнинг хизматига Самарқанднинг «Динамо» клуби қизиқаётгани ҳақида хабарлар бор.

Ҳар нима бўлганда ҳам, бу йил олий лигадан тушиб кетадиган жамоалар номи 70 фоизга ойдинлашиб улгурди. Ҳозирча «Андижон» ва «Сўғдиёна» клублари тегишлича 4, 7 очко билан асосий «даъвогар» бўлиб туришибди. Ҳозирча уларнинг ниманинг ҳисобига қуйи лига «йўлланмаси»дан қутулиб қолишлари маълум эмас. Бу жамоаларни фақат бир нарса - мўъжиза қутқариши мумкин. Ким билади, балки шундай бўлар ҳам. Ахир мўъжиза учраб тургани учун у ҳақда гапирилади.