Ўзбек футболи ҳозир узоққа югуриш олдидан бироз тин олиб турган атлетга ўхшайди. Гавда бироз олдинга эгилган, нигоҳлар ерга қадалган ва рухсат берилгани ҳамоно олдинга отилишга шай.
Ҳар ҳолда федерация раҳбарияти ўзгаргандан сўнг ҳамма яхши янгилик кутмоқда. Энг интиқ қилган хабар эса, шубҳасиз, Ўзбекистон термаси билан боғлиқ. Миллий жамоага қачон янги бош мураббий тайинланади?
Асосий масала шунда. Аммо шу билан бирга бошқа мулоҳаза ҳам бор - яқин орада термамизни ҳеч қандай мусобақа кутмаяпти.
Шундай экан, ўйини йўқ жамоага мураббий олиб келиш шартми? Шарт бўлса, ушбу вазифага қандай мутахассис тайинланиши лозим?
БИЗГА КИМ КЕРАК?
Ўзбекистон термасига қандай мураббий даркорлиги ҳақида гапиришдан олдин, унинг қандай сифатларга эга бўлиши шартлигини ҳам кўриб чиқсак, зарар қилмаса керак. Бунинг учун ўтган йиллар мобайнида миллий жамоага устозлик қилган мутахассислар номига мурожаат этишга тўғри келади. Сўнгги учта босқичда термамизни маҳаллий мураббийлар бошқарди. Улар ишлаган даврда натижага эришилмагани бошқа масала. Ўзбек футболидан етишиб чиққан мураббийларнинг камчиликлари билан бирга, яхши жиҳатлари ҳам бўлгани тайин. Айнан шу икки жиҳатни таҳлил қилиш орқали, кимга нима етишмаганини аниқлаб олсак.
Демак, ишни аввало, Рауф Инилеевдан бошлаймиз. Зеро Ўзбекистон терма жамоасида хорижлик мураббийлар эраси тугаб, маҳаллий мутахассисларга ишонч билдирила бошланганда «бошқарув пульти» айнан Инилеевга топширилган эди.
ИНИЛЕЕВ
Рауф Инилеев тактик жиҳатдан жуда ақлли мураббий ҳисобланади. Ҳар ҳолда ҳамма ҳам Осиёнинг энг яхши мураббийи, деган эътирофга сазовор бўлавермайди.
Айнан унинг даврида Ўзбекистон терма жамоаси ўзгача футбол намойиш этишни бошлаган эди. Инилеевнинг ғояларини футболчилар жуда яхши тушунишган.
Хусусан, Максим Шацких бошқа ҳеч бир мураббий қўл остида бу қадар енгил ўйин намойиш этмаганди. Айниқса, 2007 йилги Осиё кубоги ҳамон ёдимизда сақланади.
Аммо шу билан бирга Рауф Талгатовичнинг камчиликлари ҳам бис-ёр эди. Унинг даврида терма жамоага «темир қўл» етишмаётгани сезилиб қолди. Тактика бўлгани яхши, аммо мураббий футболчиларнинг бор имкониятини «суғуриб» олмас экан, назарий билимнинг фойдаси кўп сезилмайди. Инилеевга айнан шу нарса етишмади.
У футболчиларни ҳар қандай ҳолатда ҳам майдонга бор кучни ташлаб чиқишга мажбур этолмади. Оқибатда терма жамоа оғир вазиятга тушиб қолганда мураббий ҳам, футболчилар ҳам ўзларини йўқотиб қў-йишди. Агар Инилеев тактик билим билан бирга бироз қаттиққўлликни ҳам ўзлаштирганда, ҳозиргача терма жамоани бошқараётган бўлармиди?!
ҚОСИМОВ
Миржалол Қосимов Ўзбекистон терма жамоасини қабул қилиб олганда ўзбек футболида энг катта ҳурмат ва эҳтиромга эга инсон эди. Бу гапни ҳеч иккиланмай айта оламиз. Аммо бу эҳтиром юз фоиз футболчилик фаолияти билан боғлиқ. Ўзбекистон футбол федерациясининг ишонч билдиришига ҳам айнан шу омил сабаб бўлган.
Хуллас, Миржалол Қосимов футболчилик даврида орттирган обрў-эътибори боис Ўзбекистон терма жамоаси бошқарувига тайинланди. Ва шу нарса катта муаммоларни келтириб чиқарди.
Ҳар қандай соҳада масъулиятли лавозимга тайинланадиган инсон, аввало, бунга муносиб бўлиши лозим. Шу жойда ишлашга ҳақли эканини йиллар давомида исботлаши шарт. Акс ҳолда, муваффақиятга эришиши жуда қийин кечади.
Миржалол Қосимов футболчилик фаолияти давомида кўп мураббийлар қўл остида ишлаган ва уларнинг услуби билан яхши таниш эди. Аммо унга бир нарса етишмас эди - тажриба. Қосимовга терма жамоадаги биринчи даври мобайнида айнан шу омил панд берди.
Миржалол Қосимов - талабчан мураббий. Аммо ўз қарашларини футболчиларга етказиб беришда муаммоларга дуч келди. Терма жамоадаги иккинчи даври мобайнида анча самарали ишлади.
ЖЧ-2014га чиқиш учун етмай қолган иккита голни ҳозирга қадар эслаймиз. Бироқ мураббийнинг қўл остидаги футболчиларни яхлит жамоа сифатида бирлаштира олмагани ҳам айни ҳақиқат.
АБРАМОВ
Шунга қарамай, Ўзбекистон терма жамоаси бошқа мураббий - Вадим Абрамов даврида яхлит куч бўлиб бирлаша олди. Дарҳақиқат, унгача ва ундан кейин бунақа жамоани бошқа кўрмадик. Абрамов терма жамоага келгандан сўнг футболчилар кўзида пайдо бўлган олов шу вақтгача ҳам, кейинчалик ҳам кузатилмади.
2011 йилда бўлиб ўтган Осиё кубоги фикримизга яққол исбот вазифасини ўташи мумкин. Ўша мусобақанинг очилиш маросимида Қатарга қарши кечган баҳс Вадим Карленовичнинг терма жамоадаги фаолиятини таърифлаш учун ташриф қоғозчасидир.
Абрамов ҳар бир футболчини тушуна оладиган мураббий. У жамоага энг яхши шароит яратиб бериш учун қўлидан келган барча ишни қилди. Ушбу мутахассис фаолият юритган даврда футболчилар терма жамоани нафақат клуб, балки ўз манфаатидан ҳам устун қўя олди.
Айтишларича, бир сафар у ҳатто футболчиларнинг оила аъзолари учун ҳам алоҳида йиғилиш ўтказиб, терма йиғини давомида ортиқча безовта қилмасликларини сўраган экан. «Агар оилада бирорта муаммо туғилса, футболчиларга эмас, менга қўнғироқ қилинг.
Ҳар қанча ёрдам керак бўлса, тайёрман. Фақат ўйинчиларнинг хаёлини бўлманглар. Уларнинг фикру-зикри оилавий масалалар ечими эмас, балки терма жамоа ўйинида бўлиши керак», - деган эди мураббий. Бу гапдан ўзингиз хулоса чиқариб олаверинг.
Аммо Вадим Абрамов ҳам ўзига яраша камчиликлардан холи эмасди. У энг масъулиятли ўйинларда кўп бор тактик хатоларга йўл қўйди. Осиё кубоги ярим финалида Австралияга қарши кечган баҳсни (0:6) эслаш кифоя бўлса керак.
Мураббийнинг миллий жамоа бошқарувидаги охирги ўйини ҳам яна бир мисол. Эрон термаси билан Тошкентда ўтган ўша баҳсда (0:1) Карлуш Кейруш айнан мураббийлик маҳорати эвазига Вадим Карленовични мағлуб этган эди.
САМВЕЛ БАБАЯН
ДАВОМИ
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
