Киритилган сана: 2013-06-26 08:58

ёхуд биринчи марта, ниҳоят, французлар...

1992/1993-йиллар мавсумидаги Чемпионлар Лигаси мусобақаси формати анча кенгайиб кетди. Чунки бу даврга келиб собиқ Иттифоқ, Югославия каби давлатлар парчаланиб кетиб, нуфузли мусобақада қатнашишни хоҳловчи давлатлар сони ҳам ортиб кетди. Ҳар доимгидек, 1/16 финал босқичидан бошланадиган мусобақага энди саралаш ўйинлари босқичи ҳам киритилди. Янгидан нуфузли турнирда қатнашаётган бу жамоалар грандларнинг ҳамласига дош беролмай дастлабки босқичларданоқ "учиб кетишди". Масалан, Украинанинг биринчи чемпиони сифатида мусобақада иштирок этган Симферополнинг "Таврия" жамоаси унчалик кучли бўлмаган Швейцариянинг "Сьон" клуби қаршилигига дош бера олмади — 1:3, 1:4. Ўшанда Қрим ярим ороли жамоаси шарафини ҳамюртларимиз Дмитрий Гуленков, Игорь Волков, Владислав Новиков ва шаҳрисабзлик Талъат Шайаҳметов ҳимоя қилганини шу ўринда айтиб ўтай.

Собиқ Иттифоқнинг сўнгги чемпиони сифатида Москванинг ЦСКА жамоаси мусобақада иштирок етди. Ўша пайтда Собиқ Иттифоқ чемпиони бўлган таркибдан Дмитрий Кузнeцов (жамоа сардори), Игорь Корнеев, Дмитрий Галямин, Сергей Дмитриев ва бошқа етакчилар хориж клубларига ўтиб кетишганди. Жамоанинг асосий дарвозабони Ерёмин эса автоҳалокат натижасида вафот этганди. Шунинг учун ЦСКА бу турнирда анча янгиланган, ёшартирилган таркиб билан иштирок этди. Улар дастлабки босқичдан муваффақиятли ўтишди. 1/8 финалда Москва армиячилари мусобақанинг амалдаги ғолиби — "Барселона" билан куч синашадиган бўлишди. Ана шундан сўнг жаҳон оммавий ахборот воситалари учун яхшигина мавзу топилди. Улар ушбу босқичда "Барса", албатта, ғалаба козонажаги ҳақида тинмай бонг уриб кетишди. "ЦСКА — "Барса" учун тайёр ош!", "Барселона" бир оёғи билан гуруҳ босқичида", деган комил ишонч билан айтилган гаплар кўпайиб кетганди ўшанда.

Амалдаги мусобақа ғолиби ҳисобланган "Барса" таркиби ҳақиқатан ҳам кучли эди. Улар Испания премьеросида ишонч билан пешқадамлик қилишар, мазкур турнирда ҳам кетма- кет иккинчи марта ғолиб бўлишни ният қилишганди. Ўшанда каталонияликлар дарвозасини "Барса" таркибида кетма-кет 72 ўйинда майдонга тушган Испания терма жамоаси дарвозабони Андони Субисаррета қўриқларди. Ҳимояда голланд Рональд Куман, Барселона-1992 Олимпиадаси чемпионлари Альберт Феррер ва Хосеп Гвардиола, Мигель Анхель Надаль ҳаракат қилишарди. Ярим ҳимоя чизиғи эса "Барса"нинг ўша пайтдаги Хави билан Иньестаси бўлган Хосе Мария Бакеро (жамоа сардори), Гильермо Амор ҳамда голланд Риҳард Витчгелар билан тўлдирилганди. Ҳужум чизиғида даниялик Микаэль Лаудруп, болгариялик Христо Стоичков, шунингдек, каталон миллатига мансуб Айтор "Чики" Бегиристайн ҳаракат қилишарди. Жамоа голландиялик машҳур мураббий футбол юлдузи Йоханн Кройф бошчилигида юксак марраларни кўзлаётган эди. Аслида ҳам "Барселона"ни ана шу даражага олиб чиққан ҳам, айнан, Йоханн Кройф бўлади.

ЦСКА эса анча янги футболчилар билан ана шундай суперклубга қарши майдонга тушди. 1992 йилнинг 21 октябрь куни Москвадаги "Лужники" стадионида дастлабки ўйин бошланди. Дастлаб "Барса" ҳимоячиларининг қўпол хатосидан ЦСКАнинг ёш футболчиси Александр Гришин унумли фойдаланиб, ҳисобни очди. Иккинчи таймда эса Айтор Бегиристайн ҳисобни тенглаштирди. Ўйин охиригача 1:1 ҳисоби ўзгармади. Жавоб ўйинида, табиийки, "Барса"нинг имконияти юқори баҳоланди. Каталонияликлар ҳам бу ишончларни тасдиқлагандек, 12-дақиқада Надаль, 31-дақиқада Бегиристайннинг зарбаларидан сўнг 2:0 ҳисобида олдинга чиқиб олишди. Ҳаммаси рисоладагидек кетаётганди, то ЦСКА ярим ҳимоячиси Eвгений Бушманов 45-дақиқада рақиб дарвозасига тўп киритган пайтгача...

Иккинчи бўлимда Москва армиячиларига ғойибдан қандайдир куч пайдо бўлиб қолди. 57-дақиқага келиб ЦСКАнинг ёш ҳужумчиси Денис Машкарин ўйиндаги ҳисобни 2:2 кўринишига келтириб қўйди. Бу ҳисоб армиячиларни батамом қониқтирарди. Орадан 4 дақиқа ўтиб "Барселона" дарвозаси томон жарима тўпи белгиланди. Жарима тўпидан ЦСКАнинг 21 ёшли ҳужумчиси Дмитрий Карсаков супергол киритди. Ана шундан кейин нималар бўлаётганини тушунмаган бутун "Камп Ноу" остин-устун бўлиб кетди. Ғалаба қозонишга эртароқ ишониб юборган "Барса" футболчилари ҳам ҳаммасини "ноль"дан эмас, "минус бир"дан бошлаш кераклигини ҳис этишиб, бутун жамоа бўлиб олдинга ўтишди. Аммо бундан бу ёғига ҳимояни маҳкам ушлаган ЦСКА футболчилари каталонияликларнинг ҳамма ҳужумларини қайтариб, "Камп Ноу"дан 3:2 ҳисобидаги ғалаба билан қайтишди. Шов-шув ва тасодифларга тўла 1992 йилги мавсумда Дания терма жамоасининг Европа чемпиони бўлгани бутун дунё футбол жамоатчилигини ларзага келтирган бўлса, ЦСКАнинг Каталониядаги ғалабаси ҳам ундан кам эмасди.

"Барселона"нинг ЧЛ мусобақасини барвақт тарк этиши ўша даврдаги ОАВ учун бош мавзу бўлиб қолди. Орадан бир неча кун ўтиб "Барса" Европа ва Жанубий Америка китъаларининг чемпионлари ўртасида ўтадиган Қитъалараро кубок баҳсида Бразилиянинг "Сан-Паулу" жамоасига ҳам 1:2 ҳисобида ютқазиб қўйди. Бу воқеа ҳам жаҳон жамоатчилиги томонидан анча шов-шувли деб баҳоланди.

Нимчорак финал ўйинларининг қолган баҳсларида "Милан" (Италия), "Глазго Рейнжерс" (Шотландия), "Брюгге" (Бельгия), "Порту" (Португалия), ПСВ "Эйндховен" (Голландия) ва "Гётеборг" (Швеция) каби жамоалар гуруҳ босқичига йўлланма олишди. "А" гуруҳида таркиб жиҳатдан бошқалардан бир неча бош устун бўлган "Милан" рақибларга ҳеч қандай имконият қолдирмади: гуруҳдаги 6 учрашувда 6 та ғалаба! Айникса, "Милан" - "Гётеборг" ўйинида "россонерлар" 4:0 ҳисобида ғалаба қозонди. Жамоа тўпурари голландиялик Марко ван Бастен киритилган барча голларга муаллифлик қилди.

Ўша йили ёзда ЕВРО-1992 мусобақасида Ван Бастен Дания дарвозасига пенальтидан гол уролмай, бу воқеа футболчининг йил охирида энг яхши деб топилишига халақит бераётгандек кўринганди. Аммо "Гётеборг" дарвозасига киритилган 4 та тўп ва "А" серияда бир неча вазиятларда "Милан" учун қутқарувчи вазифасини бажаргани Ван Бастенни йил охирида "Олтин тўп" ва "Бриллиант тўп" эгасига айлантирди. Гуруҳда Голландия чемпиони ПСВ "Эйндховен"нинг аҳволига ҳавас қилиб бўлмади. Таркибда бразилиялик Ромарио каби юлдуз футболчилар бўлишига қарамай “лолалар юрти” вакиллари гуруҳдаги 6 та учрашувда бор-йуғи 1 очко жамгаришди. "Милан"нинг ҳужум қироли бўлган Ван Бастен эса ўша гуруҳ босқичида бор-йуғи 2 та ўйинда майдонга тушди. "А" сериядаги марказий ўйинлардан бири — "Ювентус" - "Милан" ўйинида у оғир жароҳат олиб, ЧЛ финалигача бўлган ҳамма ўйинларни ўтказиб юборишга мажбур бўлди. "Ювентус"нинг германиялик ҳимоячиси Юрген Колер футболчига орқа томондан “подкат” ишлатди ва унга қаттиқ шикаст етказди. Ўша пайтларда Голландия терма жамоаси сардори бўлган Ван Бастен энг кучга тўлган 29 ёшида футбол билан хайрлашди.

АҚШда ўтказилган ЖЧ-1994 ҳам Марко ван Бастенсиз утди. Лекин фаолиятини эрта якунлагани билан голландиялик футболчи ақл бовар қилмас ишларни амалга ошириб кетди: Европа чемпиони, Италия "А" серияси чемпиони, Чемпионлар лигаси ғолиби, нихоят, 3 марта "Олтин тўп" соҳиби. Манаман футбол юлдузи орзу қилса арзийдиган кўрсаткич! Юрген Колер эса қилмиши учун яхшигина жаримага тортилди ва ана шу воқеадан сўнг ФИФА ҳам орка томондан “подкат” бермаслик тўғрисида махсус қарор чиқарди.

"В" гуруҳида эса финал йўлланмаси учун кураш анча қизғин кечди. Москванинг ЦСКА жамоаси эса "Барса" устидан қозонилган сенсацион ғалабадан сўнг бу гуруҳдаги "Марсель", "Брюгге" ва "Глазго Рейнжерс" жамоаларининг орасида йўқ бўлиб кетди. Маҳорат ва тажриба жиҳатдан устун бўлган рақиблар билан курашда Москва армиячилари бор-йўғи 2 очко жамғаришди. Шундоғам ўзининг уй стадионига эга бўлмаган ЦСКА (ўша пайтларда бу жамоага тегишли бир сунъий қопламали стадион бўларди. Стадионга 3000 томошабин сиғарди) ўз майдонида ўтадиган гуруҳдаги 3 та ўйинни ҳам Германия майдонларида ўтказди.

"Лужники"да ўтказса бўларди-ку, дерсиз. Аммо шуни айтиш керакки , ўша пайтларда, қишни-ку гапирмай қўяқолай, куз фаслининг охири баҳор фаслининг бошларида ўтган ўйинларда қор шундай бўралаб ёғардики, майдондаги футболми у, муз устида хоккейми, фарқлаб бўлмасди. Шунинг учун нафақат Россиядаги, балки бутун Собиқ Иттифоқ ҳудудидаги бирoрта стадион қўйилган талабларга жавоб бермайди, деган эътироф УЕФА томонидан янгради. Гуруҳда ғолиблик учун асосий кураш "Марсель" ва "Глазго Рейнжерс" ўртасида кечди. Жамоалар 5-турда Марселдаги "Велодром" стадионида 1:1 ҳисобини кайд этишди. 6-тур олдидан иккала жамоа ҳисобида ҳам 6 тадан очко бор эди (у пайтлари ғалаба учун 2 очко бериларди). Тўплар нисбатига кўра ҳам "Марсель"да бироз устунлик... Глазгодаги ўзаро ўйинда ҳам 2:2 ҳисоби кайд этилганди. Бу ҳам сафарда киритилган гол коидасига кўра французларга имконият яратарди.

6-турда " Олимпик" (Марсель) жамоаси "Брюгге" жамоаси меҳмони бўлса, "Глазго Рейнжерс" эса гуруҳ аутсайдери ЦСКАни қабул қиларди. Бу борада эса "Олимпик"нинг вазифаси бир мунча мураккаброқ эди. Марселликлар сафарда тўп сурса, "Рейнжерс"нинг ўз майдонида ЦСКАни мағлуб этишига ҳеч ким шубҳа билдирмаётганди. Аммо шу кунгача 5 ўйиндан 1 очко жамғаришга эришган Москва армиячилари кузда "Барселона"ни мусобоқадан чиқариб юборганларидек, "Рейнжерс"ни ҳам бошини "ейишди". 90 дақиқа давомида рақиб дарвозаси томон тинимсиз ҳужумлар уюштирган шотландияликлар умуман дарвозага йўл топа олишмади. Ўйин 0:0 ҳисоби билан якунланди. Брюггедаги баҳсда эса "Марсель" хорватиялик Ален Бокшичнинг 2-дақиқада киритган ягона тўпи эвазига ғалаба козониб, финал йўлланмасини кўлга киритди.

ФИНАЛ
Финал учрашуви 1993 йилнинг 26 май куни Мюнхендаги "Олимпиаштадион"да ўтказилди. Ўйиндан олдин ҳеч ким "Милан"нинг ғалабасига шубҳа билдирмаётганди. Чунки улар ЧЛ финалигача босиб ўтилган йўлда мағлубиятга учраш у ёкда турсин, дуранг ҳам ўйнамагандилар. Таркибда дарвозабон Себастьяно Росси, ҳимоячилар — Паоло Мальдини, Франко Барези (жамоа сардори), Алессандро Костакурта, Мауро Тасотти, машҳур голланд триоси - Ван Бастен, Гуллит, Райкаард, француз Папен, Деметрио Альбертини, Даниэле Массаро каби ўз ишининг усталари жамланишганди. Аммо икки йил олдин мазкур мусобақа финалида аламли тарзда мағлуб бўлган марселликларни ҳам кучсиз клуб деб бўлмасди. Ўша финал оқшомидан сўнг жамоа таркиби бироз ўзгарди. 36 ёшни уриб қўйган Жан Тигана футболчилик фаолиятини якунлади. Ёши ўтиб қолган Бернар Казони, Бруно Жермен, Лоран Фурньега жавоблари берилди. "Олимпик" ярим ҳимоясининг "мотори" ҳисобланган англиялик Крис Уоддл Ватанидаги "Шеффильд Уэнсдей" клубига ўтиб кетди. Шотландиялик Тревор Стивен ҳам ўз юртининг "Глазго Рейнжерс" жамоасига қайтиб борди. Жамоа тўпурари Жан-Пьер Папен эса финалдаги рақиб — "Милан" билан шартнома имзолади.

2 йил олдин финалда мағлуб бўлган таркибдан фақат ҳимоячилар — Эрик ди Меко, Базиль Боли, универсал футболчи ганалик Абеди Пелегина EЧЛ-1993 финалида иштирок этишди. Янги таркибга эса "Монако" жамоасидан Франция терма жамоаси аъзоси Франк Созе жалб этилди. Хорватиянинг "Хайдук" клубидан келган Ален Бокшич эса ҳужумдаги асосий фигура ролини бажарди. У ўша мавсумда ЧЛда ва Франция чемпионатида тўпурар бўлди. Бокшичга ҳужум чизиғида шерик бўлиш учун 1990 йилги жаҳон чемпиони немис Руди Фёллер Италиянинг "Рома" клубидан олиб келинди. У ўшанда 33 ёшни қоралаб куйган бўлса ҳам тўпурарлик қобилиятини умуман йўқотмаганди. Бундан ташқари, ёшлар орасидан Фабьен Бартез, Жослен Англома, Марсель Десайи, Жан-Жак Эйдели, Дидье Дешам каби маҳорат эгалари етишиб чиқиб, "Марсель"нинг асосий таркибидан муносиб жой эгаллашди. Бу жамоани бельгиялик мураббий Раймонд Гутальс бошқарарди. Шунингдек, "Олимпик"нинг суперклуб даражасига етишида ўрни беқиёс бўлган жамоа президенти Бернар Тапининг ҳам хизматларини алоҳида таъкидлаш жоиз.

Ўйин бошланишида ҳар икки жамоа эҳтиёткорлик билан майдонда ҳаракат қилишди. Жамоалар 2 йил аввал мазкур мусобақанинг чорак финалида ҳам ўзаро тўқнаш келишганди. Бунда "Марсель"нинг қўли баланд келганди - 1:0, 1:1. Шунинг учун бироз бўлса ҳам руҳий устунлик бор эди. Ўзи "Милан"нинг еврокубоклардаги гегемонлик даврига айнан "Олимпик" (Марсель) нуқта қўйиши кутилаётганди. Шу куни жароҳати битмаган бўлса ҳам "Милан" сафида Марко ван Бастен иштирок этди. Унинг ватандоши Рууд Гуллит эса умуман майдонга туширилмади.

44-дақиқада Абеди Пеле бурчакдан ошириб берган тўпни ҳимоячи Базиль Боли рақиб дарвозасига йўллаб, ҳисобни очди. Иккинчи таймда "Милан" бош мураббийи Фабио Капелло Жан-Пьер Папенни майдонга туширди. "Марсель"нинг собиқ ҳужумчиси ҳар қанча ҳаракат қилмасин, собиқ жамоадошларини ранжита олмади. Бир вазиятда у "Марсель" дарвозабони Фабьен Бартезга нисбатан қўполлик ишлатгани учун ҳимоячи Эрик ди Мекодан тарсаки ҳам еди. Иккала жамоа ҳарчанд ҳаракат қилишмасин ўйиндаги 1:0 ҳисоби бошқа ўзгармади. Ўйин тугади. Раймонд Гутальс бош мураббийлигидаги "Олимпик" ниҳоят азалий орзусига етди. "Марсель"нинг 25 ёшли сардори Дидье Дешам кубокни боши узра баланд кўтарди. Бу Франция клубларининг еврокубоклардаги биринчи ғалабаси эди.

Аммо бир неча кун ўтиб, "Марсель" Франция чемпионлигини қўлга киритгач, чемпионатдаги "Валансьен" жамоасига қарши баҳс сотилган деб баҳоланиб жамоадан чемпионлик унвони тортиб олинди. Шу сабабли, Мюнхен финалидан бир ҳафта ўтиб, EЧЛ бош соврини бўлган кубок ҳам "Марсель"дан олиб куйилди. Жамоа президенти Бернар Тапи эса тўғри қамоқхонага равона бўлди. Жамоа ҳам кейинги йилларда молиявий муаммолар сабаб аста-секин тарқалиб кетди. Бу ҳақда батафсил кейинги мақолаларимда айтиб ўтарман. Аммо бизга бу муҳим эмас. Бизга ЕЧЛ-1992/1993нинг кескин ва муросасиз баҳсларга бой бўлгани муҳим!
Хайр, соғ бўлинг, азизларим, деб қоламан!

Фикр билдиринг:

ФИКР БИЛДИРИШ УЧУН РЕГИСТРАЦИЯДАН УТИШ КЕРАК!

Билдирилган фикрлар: