Киритилган сана: 2012-01-20 12:38

Умумий мавзу остида чоп этиб бораётган мақолаларимизнинг учинчисини стадионларимизда қалам аҳли — журналистларга яратилган шароитлар, камчиликлар ва уларни яхшилаш йўлларига бағишлайман. Ўйлайманки, мақолада билдирилган эътирозлар ўринли, деб топилади. ПФЛимиз тавсия ва талабларни бажариш учун ҳаракат қилади.

ҲОЗИР ҚАНДАЙ?
Тўғрисини тан олиш керак, ОФК лигаларида иштирок этаётган грандларимиздан бошқа клублар ўйнаётган стадионлардаги шароитлар ҳавас қилгудек эмас. Шахсан мен ҳатто "Нефтчи"дан хавотирдаман. Гарчи ПФЛ бу борадаги камчиликлар жамики стадионларимизда бартараф этилди, деб ОФКга ҳисобот берган бўлса-да, биз — журналистлар кўпчилик стадионларимизда асло бундай эмаслигини жуда яхши биламиз.

Пойтахтдаги "Пахтакор" ва "Жар", Қаршидаги "Марказий" стадионлардан ўзга барча стадионларда журналистларнинг ишлашлари учун мутлақо шароит йўқ ҳисоби. Клуб маъмурияти, стадион мутасаддилари, кези келганда очиғини тан олиш керак, ҳамкасбларимизни одам ўнида кўришмайди. Тартиб-интизомга масъул милиция ходимлари эса ҳар бир қаламкаш сиймосида потенциал қўпорувчини кўришади. Бундай салбий ҳолатлар журналистларга ўйин олдидан кайфиятнинг тушишига, ўз ишига юракдан ёндашишига тўсиқ бўлиб хизмат қилади.

Оддий мисол: стадионларимизнинг ҳаммасида ҳам матбуот ходимлари учун ложалар яратилмаган. Яратилган бўлса-да, аксарияти журналистикасига мутлақо алоқаси бўлмаган томошабинлар томонидан ишғол этилгани рост. Менимча, айрим футбол журналистларимизнинг фанатларча фикр билдиришида мана шундай муҳитнинг мавжудлиги ҳам беқиёс ўрин тутади. Бинобарин, журналистларимизни ўз касбини сидқидилдан бажариши учун уларга тегишли шароит яратиш фурсати етган.

Ҳамма стадионларда ҳам матбуот анжумани ўтказиладиган жойлар мавжуд эмас. Кўп клубларимиз мураббийлари бунинг нималигини ҳам билишмайди. Вазият шунчаликка бориб етганки, мураббийларимиз бу нарса фақат пойтахт стадионларида, телевидение учун хўжакўрсинга ташкил этилган, деб ҳисоблашади. Масалан, Фарғонадаги мухбирларимиз бирор марта "Нефтчи" стадионида матбуот анжуманига киришмаган. Умуман, бирор нашрда бу даргоҳда матбуот анжумани ўтгани ёритилмаган. Бунинг сабаби нелигини, очиғи, билмайман. Балким шароит йўқдир, балким "сэр" Сарксияннинг тотал диктатураси бунга изн бермас...

Хуллас, стадионларимизда матбуот анжумани, микст-зоналарда фақат ва фақат журналистларнинг ишлаши учун шароит ҳозирланиши керак. Аккредитация тизимини қатъийлаштириш лозим. Мураббийлар ва футболчилар билан мулоқот чоғида фанатлар, мухлислар ва ўзга кишиларнинг мавжудлигига нуқта қўйиш фурсати етди.

Самарқандда ўзим шоҳиди бўлганман: ширакайф мухлислар матбуот анжуманига тушиб кўзини лўқ қилганча "Металлург" ёрдамчи мураббийига "Нега бугун ўйинни сотдиларингиз?" — деб савол берди. Ё бўлмасам "Пахтакор" стадионида мезбонларнинг провакатор фанатлари томонидан матбуот анжумани фарсга айлантириб юборилганининг гувоҳлари бор. Тўғри-да, журналистик этика нималигини тушунмайдиганларнинг расмий тадбирларда иштирок этишини чекламоқ даркор. Билъакс, футболчилар ва мураббийларда қалам аҳли хусусида нотўғри тушунча ҳосил бўлмаслиги учун!

Қуйида бу борада қандай йўл тутиш кераклиги хусусида ўз қарашларим билан ўртоқлашмоқчиман. Ушбуларни ёзишда турли ҳамкасбларимнинг ҳам фикрларини ҳам умумлашган тарзда баён этиб кетаётганимни ҳам ҳисобга олиб, мутасаддилар бу таклифларни аҳли журналистларнинг талаби ўлароқ қабул қилишларини сўраб қолардим.

ҚАНДАЙ БЎЛМОҒИ КЕРАК?

Аккредитация тизими. Аввало аккредитация тизимини марказлаштириш лозим. Клублардан бу ҳуқуқ батамом олиб қўйилмоғи шарт! Чунки клубларимизнинг аксарияти бу ишончни суиистеъмол қилишмоқда.

Майли клублар фақат Осиё чемпионлар лигаси, ОФК кубоги каби мусобақалар учун ўзлари аккредитация тақдим этишаверсин! Чунки бу мусобақаларнинг ПФЛга дахли йўқ. Шунда ҳам ОЧЛ ёки ОФК кубоги мусобақаси учун тақдим этилган аккредитация карточкалари ПФЛ мусобақаларига кириш ҳуқуқини бермайдиган қилиб қўйиш лозим! "Бунёдкор", "Насаф" каби клубларда ПФЛ ўйинида ҳам "буни ОФК берган ахир" қабилида миллий чемпионатимиз ўйинларида ҳам ОЧЛ, ОФК кубоги аккрдеитацияларини бўйинга илиб олишганига гувоҳ бўлганман.

Хўш, нега ОЧЛ ва ОФК кубоги ўйинлари учун берилган аккредитациялар ПФЛ ўйинига ўтмаслиги керак! Яна бир карра таъкидлаб ўтаманки: аввало бу аккредитацияларни бериш мутлақо ПФЛ назорати остида эмас. Шу сабабли клублар матбуот хизматига яқин фанатлар, таниш-билишларга ҳам ОЧЛ аккредитация карточкалари тақдим этилиши оқибатида медиа трибуна ва матбуот анжумани залларида фанатлар ва журналистикага дахли йўқ инсонларнинг пайдо бўлиши, беҳуда саволлар янграши, ишлашга халақит бериши каби ҳолатларга сабаб бўлади. Хорижий клуб мураббийларига "Шогирдларингизга ўйиндан аввал вақт чўзиш лозимлигини атайлаб уқтирганмисиз?" каби сийқаси чиққан саволлар кўпроқ фанатлар томонидан янграган. Чунки журналист жавоби равшан нарсани ҳеч қачон савол тариқасида бермайди!

Яна бир ҳол, Ўзбекистон миллий, олимпия, ёшлар ва ўсмирлар терма жмаолари иштирокида ўтажак расмий ва ўртоқлик учрашувларига аккредитация фақат ЎФФ томонидан тақдим этилмоқда: ЎФФ матбуот хизмати бу борада ишларни ўта тартибли йўлга қўйган. Демак, шу бинода жойлашган ПФЛда ҳам тартиб ўрнатса бўлади! Алоҳида таъкидлаб ўтиш лозимки, ЎФФ тақдим этган, терма жамоаларимиз ўйини учун чиқарилган аккредитациялар ҳам ПФЛ ўйинларига кириш ҳуқуқини тақдим этмаслиги керак!

Хуллас, ҳар бир нарсада тартиб, интизом бўлиши шарт. Ҳар нарса ўз ўрнида иштилса нур устига аъло нур! ПФЛ ўйинларида фанатларнинг матбуот анжуманида иштирок этиши, журналистларнинг, мураббий ва футболчларнинг жиғига тегиши, бу — кечириб бўлмас ҳолатдир.

Журналистларга ПФЛ ва Ўзбекистон кубоги ўйинларига кириш, ёритиш ҳуқуқини берувчи аккредитация карточкалари фақат ва фақат ПФЛ томонидан тақдим этимоғи лозим!

Тоифалар. Футбол ўйинларини ёритувчи журналистлар беш тоифага бўлинади: босма нашрлар, интернет журналистикаси, телевидение ҳамда радио журналистлари ва фотожурналистлар. Мана шу беш тоифага мўлжаллаб, ҳар бир мавсум учун ягона андозадаги аккредитация карточкалари яратилиши лозим. Аккредитация карочкаларини яратишда ПФЛ стили, ўзига хос дизайн, жилвирланувчи голограммалар — барчасини эътибордан қочирмаслик керак.
Аккредитация карточкалари таҳририят томонидан юборилган хатга ва маълумотларга асосланиб, тарқатилиши лозим. ПФЛ таҳририятлардан оммавий ахборот воситасининг давлат рўйхатидан ўтганлиги ҳақидаги лицензиядан нусхалар ҳам сўраши керак. Чунки ҳозир нима кўп — чалакам-чатти интернет сайтлар кўп. Акрредитация жонивор ҳам ҳаммага эмас, профессионал фаолият билан шуғулланишни бош мақсад қилганларга тақдим этилмоғи шарт.

Яна бир ҳолатни алоҳида қайд этиб қўйиш лозимки, ҳар бир таҳририят ўзининг журналистлари учун масъул ҳисобланади. Яъниким, бирор таҳририятдан ишдан кетган ходимнинг аккредитацияси таҳририят сўровига кўра ПФЛ томонидан бекор қилинади. Марҳамат, ўша журналист бошқа бир таҳририятга ишга кирса, ўша таҳририят томонидан аккредитация олиши керак бўлади. Бу ҳол журналистга қўшимча масъулият юклайди, ўз ишига юракдан ёндашишга замин яратади.

Сўровлар. Аккредитация тизимини яхлитлаштириш, тартибга солишнинг яна бир ижобий томони борки, ҳар йил сўнгида "Энг яхши мураббий" ва "Энг яхши футболчи"ни аниқлашда айнан аккредитацияга эга бўлган спорт журналистлари хизматидан фойдаланилади. Ана шунда сўровда жуда катта холисликка ҳам эришилган бўларди. "Ўроқда йўқ, машоқда йўқ, хирмонда ҳозир"ларга чек қўйилган бўларди.

Гар машҳур сўровимизга бориб тақалган экан, яна бир нарсага ойдинлик киритиб кетишни жоиз, деб билдим. Маълумки, клубларнинг матбуот хизматларида ишлайдиган ходимларга ПФЛнинг журналистик аккредитацияси топширилмайди. Шу сабабдан бундай ҳамкасбларимиз "Йилнинг энг яхши мураббийи" ва "Йилнинг энг яхши футболчиси"ни аниқлашда иштирок этмаслиги керак. Албатта, холислик сақланиб қолиши учун. ПФЛ ва ЎФФ матбуот хизмати бундан мустасно. Чунки улар кўлами бўйича йил давомида бир таҳририят бажарадиган ишни бажаришади.

Ўйинлардан аввал. Ҳар бир ўйиндан аввал таҳририятлар ушбу ўйинни ёритиш учун сафарбар қилинаётган ходимларининг рўйхатини ПФЛга юборади. Бу борада ПФЛ расмий сайтида медиа-канал очилиб, уни ривожлантириб ҳар бир таҳририят ўша медиа канал орқали ўз ходимларини ўйинларга тақсимлаш тизимини ишлаб чиқиш лозим. Аслида бу ишни амалга ошириш жуда катта меҳнат ёки харажат талаб этмайди. ПФЛ ходимларидан пичагина қунт сўралади, холос.

Сўнгра ПФЛ ўша стадионга (яъни, мезбон клуб матбуот хизматига) журналистлар ва уларнинг аккредитация карточкалари рақамлари рўйхат тарзида жўнатилади. Журналистлар ишлайдиган ҳудудга, аввало ПФЛ сайтидан расман рўйхатдан ўтган, ПФЛнинг сатадионга жўнатган рўйхатида мавжуд бўлган журналистлар қўйилади. Рўйхатда йўқ журналистлар мабодо жой ортиб қолса, клубнинг қўшимча рўйхати билан махсус зоналарга киритилади.

Ҳозирча стадионларимизда стюардлар вазифасини милиция ходимлари бажаришмоқда. Шу сабабли, матбуот ложаси, трансляция хонаси, майдонга чиқавериш, матбуот анжумани зали, микст зона ҳудудида тартиб-интизомга масъул бўлиб турган милиция ходимларига ана шу рўйхатлар тақдим этилади. Чунки кўп ҳолатларда айнан тартиб посбонлари ҳамкасбларимизнинг тўлақонли ишлашига халақит беришади. Бу йўл билан ана шу муаммо осонгина бартараф этиларди.

Стадиондаги зоналар. Аслида, стадионларда бундай зоналар бўлиши ОФК талаби ҳам ҳисобланади. Чунки ОФКдагилар айни дақиқаларда Ўзбекистондаги стадионларда шундай зоналар бор, деган тўлиқ ишонч ҳосил қилиб бўлишган. Шундай ишонч кредитига эга эканмиз, энди енг шимариб, шу зоналарни сидқидилдан ташкил этмоғимиз керак.

Хўш улар қандай зоналар? Гап журналистлар ишлайдиган ҳудудлар — майдон, трансляция хонаси, матбуот ложаси (медиа трибуна), матбуот анжумани зали, микст зона ҳақида бормоқда. Масалан, теле- ва радио журналистлар трансляция хонаси, матбуот анжумани зали, микст зонада ишлаш ҳуқуқига эга бўлсалар, фотожурналистлар асосан майдонда, матбуот анжумани залида ишлашади. Босма ва интернет нашрлари журналистлари матбуот ложаси, матбуот анжумани зали ва микст зонада ишлашади. Ана шу ҳудудлар рақамланиб, у ерга карточкасида ҳудуд рақами акс эттирилган журналистларгина қўйилиши, тартиб мутасаддиларидан бошқалар ишлашда халақит бермаслигини талаб этмоқ лозим.

Стадионларда журналистлар ишлайдиган зоналар белгилаб чиқилиши ва бу зоналар аккредитация карточкаларида ҳам ўз аксини топиши лозим. Яъниким, Андижондаги "Соғлом авлод" стадионига илк марта борган, милиционерларга юз кўриниши таниш бўлмаган журналист ҳам аккредитация ва юқорида қайд этиб кетилган рўйхатга кўра қийналмасдан ишлай олиши керак.

Зоналарнинг умумий рақамланишига жуда катта эътибор берилиши лозим. Тошкентлик журналист Бухорога, самарқандлик журналист Наманганга борганда ҳам стадиондаги ишлаш зоналарининг рақамларига қараб, осонгина ўз жойига чиқиб ўтириши керак.

Журналистик акрредитацияга эга бўлмаган кишиларга ҳудудларда журналистик фаолият (суратга тушириш, савол бериш кабилар) билан шуғулланиш ман этиб қўйилиши лозим. Бу, айниқса, матбуот анжуманини уюштиришга масъул бўлган ходимга тегишли.

Матбуот анжуманлари. Янги мавсумдан бошлаб ўйиндан 1 кун аввал ҳам матбуот анжумани ўтказишга анъана туси берилмоқчи. Бу жуда катта ва хайрли янгилик! Мураббийларимиз ва футболчиларимизни журналистлар билан ишлашга ўргатишимиз керак. Бунда эса ўйиндан олдинги матбуот анжуманининг ҳиссаси беқиёс. Мезбон клуб томонидан белгиланган вақтда ва ўйиндан 2 кун аввал клуб ва ПФЛ расмий сайтида эълон қилинган манзилда аввал меҳмон жамоа бош мураббийи ва 1 нафар футболчиси, ярим соатдан сўнг мезбонлар мураббийи ва футболчиси иштирокида матбуот анжуманини ўтказиш — бу профессионаллик сари ташланган энг катта қадамлар бири, деб ўйлайман. Футболни ривожлантириш хусусидаги сўнгги қарорда интернет-журналистикасини ривожлантириш борасида алоҳида бандлар бор. Ўйиндан олдинги матбуот анжумани телевидение, радио ва айнан интернет сайтларида атрофилича ёритиб борилади. Бу эса миллий футболимиз хусусидаги ахборотларнинг кескин ўсишига олиб келади.

Ўйиндан кейинги матбуот анжумани эса белгиланган маълум бир тартибда — аввал ютқазган жамоанинг, ўйин мабодо дуранг ҳисобда якунланса — мезбон жамоанинг бош мураббийи иштирокидаги савол-жавоб билан бошланиши керак.

Матбуот анжуманларининг ҳар иккиси футбол мусобақасининг ажралмас расмий қисми даражасига кўтарилиши, жамоалар мураббийларидан бирининг матбуот анжуманида қатнашишдан бош тортиши ПФЛ томонидан жазоланиши керак. Фақат жузъий сабаблар бўлсагина бош мураббийлар ўрнига ёрдамчиларининг иштирокига рухсат бериш лозим.

Шуҳрат ШОКИРЖОНОВ.

Фикр билдиринг:

ФИКР БИЛДИРИШ УЧУН РЕГИСТРАЦИЯДАН УТИШ КЕРАК!

Билдирилган фикрлар: