Тарихий асарларни кўп ўқийман, бундай китобларга жудаям қизиққаним боис, улардаги баъзи маълумотларни футболга татбиқ этганда ҳам биб-бинойидек хулосалар чиқишини кўраман.
XX аср бошларида ижод қилган франциялик тарихнавис ёзувчи Марсель Брион ўзининг Амир Темур ҳақидаги «Тамерлан» номли тарихий асарида буюк соҳибқирон ҳаёти ҳақида ҳиқоя қилган. Китобда барча жумлалар Мовароуннаҳр ҳукмдорининг ўз оғзидан ёзилади.
Асарда мени ўзига кўпроқ жалб қиладиган битта хусусият борки, у ҳам бўлса кўп урушлардан сўнг Амир Темур мазкур воқеаларга вақт ортидан туриб баҳо беради. Ва кўпроқ ўзи мағлуб этган мамлакат ҳукмдорининг ўша урушда йўл қўйган хатоларини таҳлил қилиб чиқади. Мана уларнинг биридан иқтибос:
«Нишопурга уруш бошлаган дастлабки кунимданоқ шуни билдимки, бу шаҳарнинг ҳукмдори ақлсиз, иқтидорсиз киши экан. У жанг жараёнларида қамал қилинган қалъа ҳимоячиларини бошқариш салоҳиятига эга эмаслигини кўрсатди. У менинг жангчиларимга қарши айтарли тузукроқ чора қўллай олмади.
Ақалли тошотар мосламалар ясаттириб, бошимизга тош ёғдирса - мазкур тадбирнинг ўзи ҳам бизга қанчалик катта ташвиш туғдириши аниқ эди. Қамал қилинган қалъаларда қўлланиладиган ҳимояланиш воситаларидан бири, бу - кўндаланг ҳолатда ҳалинчак каби тебранадиган улкан ёғоч бўлиб, у тортиб туриб қўйиб юборилса, девор бошига чиқиб улгурган аскарларимни ортга улоқтириб ташлаши мумкин эди.
Нишопурликлар, назаримда, шу оддий усулни ҳам билишмайдиганга ўхшайди. Улар ўқ-ёй, қилич ва найза билан ҳимояланмоқда эдилар. Ваҳоланки, менинг жанговар минораларимни фақат тошотар мосламалар билангина чилпарчин қилиш мумкин эди. Ҳеч бўлмаганда кераксиз латта-путталарни мойга белаб, уни ёқиб минораларимга отганларида ҳам бизнинг анчагина тинкамизни қуритган бўлишарди.
Аммо Нишопур ҳукмдори гарангсиб қолганиданми ёки бошқа бир сабабданми, жанг тақдирига таъсир кўрсатувчи бирор-бир чора қўллай олмади».
Мен бу жумлаларни ўқир эканман, Амир Темурни Жанубий Корея мураббийига, жангда мағлуб бўлган лашкарбошини эса Бабаянга ўхшатаман. Бу ерда биз ўрганишимиз муҳим бўлган, бизга қўл келадиган кўплаб жиҳатлар бор.
Шулардан энг зарури - ғолиб жамоа лашкарбошиси, яъни буюк Соҳибқирон айтаётгани каби мағлуб тарафнинг потенциали борлиги. Яъни, аслида ҳақиқатан ҳам чора бўлган. Ҳамма гап уни қўллай олмаганида. Энг қизиғи, Амир Темур буни кўриб турибди. Фақат айтмайди - чунки рақиб!
ДАВОМИ
InterFutbol.uz нинг Telegram даги саҳифасига уланинг – энг сўнгги янгиликлар, қизиқарли блоглар ва таҳлилий материаллар энди бир тўпламда.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
