Дунё шу қадар тез ўзгармоқдаки, Платоннинг "зарурат барча ташаббуслар ва ихтироларнинг онаси" деган сўзи тобора долзарб бўлиб бормоқда. Ва спорт бу тенденцияни энг яхши тарзда кўрсатади. 20 йил олдин Жаҳон чемпионати финали чўлда ўтказилишини тасаввур қилиш мумкинмиди? Ёки Ливия, Хитой ва Саудия Арабистонидаги Италия Суперкубогичи? Буларнинг барчаси асосий рағбатлантирувчи омилларнинг намоён бўлиши - таъсирнинг кенгайиши ва катта фойда излаш.
УEФАнинг Чемпионлар лигаси финалини АҚШда ўтказиш режалари ҳақидаги эълон бу режага тўлиқ мос тушади. Ташкилот бош ассамблеясининг Истанбулдаги навбатдаги йиғилишида шундай формат кўриб чиқилиши кутилмоқда. Европа футбол ассоциациялари иттифоқи раҳбарияти АҚШ бозоридаги мавқеини мустаҳкамлаш ҳомийлик ва телевидение ҳуқуқларини сотиш ҳажмини оширади, деб ҳисобламоқда. Август ойи охирида УEФА Paramount Global телевизион ҳуқуқларини Чемпионлар лигаси, Европа лигаси ва ўз ҳомийлигидаги бошқа турнирларни кўрсатиш ҳуқуқини сотишда жиддийлигини тасдиқлади.
Америкаликлар Чемпионлар лигасини кўрсатиш ҳуқуқи учун УEФАга 1,5 миллиард доллар тўлаган
УEФА Paramount Global билан келишув нархини сезиларли даражада оширишга муваффақ бўлди. Америкаликлар Европанинг энг яхши ўйинларини олти мавсум давомида кўрсатиш учун 1,5 миллиард доллар тўлашди. Аввалги шартнома ҳар мавсумда 100 миллион долларни ташкил этган бўлса, энди эса 250 миллион долларни ташкил этади.
Келишув 2024/2025-йилги мавсумдан бошлаб, янги формат жорий қилинганидан кейин кучга киради. Чемпионлар лигаси учун "Швейцария модели" деб аталадиган бўлсак, иштирокчилар сонини 36 та жамоага кенгайтириш ва ўйинлар сонини кўпайтириш. 32 жамоадан иборат гуруҳ босқичи Швейцария тизимига алмаштирилади, бунда ҳар бир жамоа 10 тадан ўйин ўтказади: бешта ўз уйида ва бештаси меҳмонда.
The Athletic мухбири Адам Крафтоннинг сўзларига кўра, УEФА бош котиби Александер Чеферин ўзининг Америкадаги кенгайишини Ню-Йорк, Маями ёки Лос-Анжелесдаги Чемпионлар Лигаси гуруҳ босқичининг бир неча ўйинлари билан бошлашга интилмоқда. Кейин турнирнинг финалини АҚШда ўтказиш ғояси илгари сурилди. Бундай таклиф 2020-йилда пайдо бўлган.
УEФА президенти Александер Чеферин Чемпионлар кубогини Америкага олиб келишни орзу қилмоқда
2020/2021 йилги мавсумни ўз вақтида бошлаш учун УEФА чорак финал ва ярим финалнинг уй ва сафар форматидан воз кечди ва 12 кун ичида Португалияда Чемпионлар лигасини, шунингдек, худди шу даврда Европа Лигасини якунлади. Ўйинлар бўш стадионларда ўтказилганлиги сабабли, жамоаларни жойлаштириш, қиммат чипталар ва банд бўлган ўйинлар жадвали билан боғлиқ муаммолар бўлмади. Бу футболчиларга ҳам ёқди - парвозлар учун минглаб километрларни босиб ўтиш шарт эмас эди.
Мажбурий амалиёт яхши натижа берди ва УEФАнинг тижорат департаменти Чеферинда ва Иттифоқ 30 йилдан бери бутун дунё бўйлаб УЧЛ ўйинларини трансляция қилиш ҳуқуқини сотишда фойдаланаётган Швейцариянинг Team Marketing агентлигида катта таассурот қолдирди. Тўрт финалчи бир йирик шаҳарда йиғилди, қимматбаҳо чипталар билан кўплаб тадбирлар, янги томошабинларни, мисли кўрилмаган ҳаяжон жалб қилди. Қайси телерадиокомпания, ҳомий ёки клуб бухгалтери фантастик даромад кутаётганда кўзларини юммайди? Агар бундай футбол байрами АҚШда ўтказилса, даромадни бир неча марта кўпайтириш мумкин.
Далласдаги “Барса” – “Ювентус” учрашувига 92 минг томошабин ташриф буюрди
Шу йилнинг баҳорида УEФА Европа футболидаги энг нуфузли шахслардан бири, “ПСЖ” президенти Носир Ал-Хелайфийдан ёрдам сўради. Париж клубини бошқаришдан ташқари, менежер УEФАнинг Яқин Шарқ ва Шимолий Африкадаги трансляция ҳамкори бўлган beIn Sport Global спорт каналлари тармоғининг раиси ҳисобланади. "Мен Супербоул қандай қилиб Чемпионлар лигаси финалидан кўра каттароқ ва жозибали бўлиши мумкинлигини тушунмаяпман", деди Чеферин энг яқин ҳамкорини қўллаб-қувватлади.
УEФА раҳбарлари тўғри йўналишда ишламоқда. 2021/2022 йил май ойидаги Чемпионлар Лигаси финалини АҚШда рекорд даражадаги 2,76 миллион томошабин томоша қилди. Бу ўтган мавсумдаги Чемпионлар лигасининг ҳал қилувчи “Челси” – “Манчестер Сити” учрашувидан (2,1 миллион) 23 фоизга кўпдир. “Класико” атрофидаги шов-шувлар Европанинг топ клублари учун ўйинларни АҚШда ўтказиш имкониятлари катта эканлигидан далолат беради. 23 июль куни Лас-Вегасда 65 000 томошабин Америка бўйлаб сафари доирасида "Барселона" ва "Реал" ўртасидаги баҳсни томоша қилди. Уч кундан сўнг каталонияликлар Далласда "Ювентус"га қарши жанг ўтказишди ва учрашувга 92 100 томошабин ташриф буюрди. Расмий ўйинлардаги кўрсаткич барча мумкин бўлган рекордларни бутунлай янгилаши мумкин.
Лас-Вегасдаги "Класико"
Европа клублари футболининг Америка қитъасига кенгайиши АҚШ, Канада ва Мексикада бўлиб ўтадиган 2026 йилги Жаҳон чемпионати нуқтаи назаридан УEФАдан бир қадам олдинда ва ФИФАнинг шиддатли рақобатига қарши туриш усулидир. Ҳеч кимга сир эмаски, “очкўз” Жанни Инфантино бошчилигидаги Халқаро футбол федерацияси нафақат терма жамоалар ўйинларини монополияга олиш, балки клуб футболидан фойда олишга ҳам ҳаракат қилмоқда. Бу соҳадаги асосий восита ФИФА клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионатидир. 2022 йил бошида ушбу турнир ҳар бир конфедерация ғолибларини аниқлаш учун одатий форматда ўтказилди, аммо кейинги мавсумдан бошлаб у ўзгариши керак.
Европа клублари ФИФАга бўйсунишни истамайди
Инфантинонинг режасига кўра, келаси йил Хитойда уч ҳафта давомида барча қитъалардан 24 та клуб дунёнинг энг яхши жамоаси номи учун кураш олиб бориши керак – саккизта Европа, олтита Жанубий Америка, учтадан Африка, Осиё, КОНКАКАФдан. Бироқ Европа клублари ассоциацияси (“Ливерпуль”, “Ювентус”, “Аякс”, “Манчестер Юнайтед” ва бошқа 11 та топ-клублар) халқаро тақвимдаги юкламалар туфайли клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионатини бойкот қилишларини ФИФАга эълон қилди.
“Биз жаҳон футболининг юрагимиз ва ўзимиз ўзгаришларни бошлашимиз керак. Бизнинг иштирокимизсиз асосий қарорлар қабул қилинишига тоқат қилмаймиз. Биз 24 жамоадан иборат янги клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатига қаршимиз ва халқаро майдонларни камроқ талаб қиламиз”, - дея ғазабланди ассоциация раҳбари Андреа Анелли.
ФИФА Европа клубларига жаҳон чемпионатида қатнашишдан катта даромад ваъда қилмоқда, аммо ҳозирча уларнинг позитсияси бузилмади. Ушбу ривожланиш УEФА қўлида ўйнайди, у пандемиядаги йўқотишларини қоплаш йўлини қидирмоқда ва ўз Суперлигасини яратиш истагини тўхтатиш учун янги форматларни ишлаб чиқмоқда. Чемпионлар лигасини ислоҳ қилиш, тўртлик финали учун режалар ишлаб чиқиш ва АҚШнинг топ-клублари учун супер даромадли ўйинларни ўтказиш ёмон альтернатива эмас.
Ушбу васвасалар гирдобида асосий нарса ўз жамоасининг бошқа қитъада ҳал қилувчи ўйинда ўйнаш ғоясини ёқтирмаслиги даргумон ва маҳаллий мухлисларни тинчлантириш йўлини топишдир.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
