Даниянинг жаҳон чемпионати учун либоси Қатарда инсон ҳуқуқларининг бузилишига қарши бойкот кўринишида жаранглади. Логотип деярли кўринмас шаклда, мотам ҳолатини эсга солади.
"Минглаб одамларнинг ҳаётига зомин бўлган турнир"
Қатарда бўлиб ўтадиган ЖЧ-2022га икки ойдан камроқ вақт қолди. Иштирокчи давлатлар бирдек янги либослар тўпламини тарқатишмоқда. Дания бўлажак турнирга ўз муносабатини билдирди ва Қатарда инсон ҳуқуқларининг бузилишига қарши норозилик билдирилган тўпламни нашр этди.
Даниянинг либоси учун ғоя Евро-92дан илҳомланиб ишлаб чиқилди. Жамоа Қатар ва унинг инсон ҳуқуқлари бузилишига қарши туради. Шунинг учун либосдаги муҳим деталлар атайин деярли кўринмас шаклга келтириб қўйилди. "Минглаб инсонлар ҳаётига зомин бўлган турнирда омманинг назарида бўлишни истамаймиз", - дейилади дизайнерлар баёнотида - Биз доимо Дания терма жамоасини қўллаб-қувватлаймиз, аммо бу Қатарни мезбон давлат сифатида ҳурмат қилишимиз шартлигини англатмайди. Биз спорт одамларни бирлаштириши керак, деб ҳисоблаймиз”.
Яна бир алоҳида эътиборга молик хусусият қора рангдаги учинчи тўплам бўлди.
“Бу мотамнинг ранги. Ушбу жаҳон чемпионати учун Даниянинг учинчи формаси учун мукаммал ранг. Биз Қатардаги инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ вазият ва мамлакатда турнир учун стадионларни қурган меҳнат муҳожирларига муносабат ҳақида баёнот берилишини жуда хоҳлаймиз”.
Қатардаги қурилиш майдонларида камида 7000 киши ҳалок бўлгани тахмин қилинмоқда. Халқаро Амнистия ташкилотининг май ойида ўтказилган тадқиқотида Қатарда 2021 йилги Араб Миллатлар Кубоги вақтидаги иш жараёнлари мажбурий меҳнат деб таърифланган. Объектлардаги қўриқчилар ҳафтасига рухсат этилган максимал 60 соатдан ортиқ ишлаган. Қайд этилишича, улар жаҳон чемпионати билан боғлиқ лойиҳаларда бир хил шароитда ишлайди. Апрель ойида ЖЧ-2022 ташкилотчилари пудратчилар томонидан ишчиларни эксплуатация қилишини тан олди.
Ўтган йили Guardian газетасида чоп этилган мақолада Ҳиндистон, Покистон, Непал, Бангладеш ва Шри-Ланкадан келган 6751 меҳнат муҳожирлари 2010 йилдан бери ҳалок бўлиб келган. Матнда аниқлик киритилишича, жами қурбонлар сони бундан ҳам анча юқори, чунки маълумотларда бошқа мамлакатлардан келган муҳожирларнинг ўлими ҳақидаги маълумотлар йўқ. Шундан сўнг Норвегиянинг бир нечта клублари Қатарда бўлиб ўтадиган жаҳон чемпионатига қарши чиқишди ва баъзи Европа жамоалари махсус промо-ҳаракатлар билан боғлиқ муаммони эслатишди.
Қатардаги жаҳон чемпионатини яна кимлар танқид қилди? Март ойида Голландия терма жамоаси бош мураббийи Луи ван Гал ташкилотчиларни танқид остига олди: “Биз бу мамлакатда шундай ўйнашимиз кулгили – ФИФА бу борада нима дейди? - футболни ривожлантириш билан боғлашади албатта. Ва улар буни ушбу мамлакатда турнир ташкил қилиш орқали амалга оширадилар. Лекин бу муҳим эмас. Бизнес пулда, тижорат манфаатларида. ФИФА учун бу муҳим. Нима учун мен ўз тажрибам билан ФИФА комиссияларига аъзо эмасман деб ўйлайсиз? Чунки мен ҳамиша бундай ташкилотларга қарши чиққанман. Бу тўғри эмас. У инсон ҳуқуқлари ҳақида қайғурмайди". Шундан сўнг Гарет Саутгейт ҳам ўз фикрлари билан ўртоқлашди: "Мухлислар бунда ўзларини ноқулай ҳис қиладилар, стадионлар қурилиши шароитидан қўрқишади ва инсон ҳуқуқларидан хавотир олишади. Бу баёнот Қатарнинг эътиборидан четда қолмади. ЖЧ-2022 ташкилий қўмитаси раҳбари Носир Ал-Хатер мураббийга қаттиқ жавоб қайтарди: "Мен сўрамоқчиманки, Англия терма жамоасидан ким Қатарда бўлган? Мураббийнинг ўзи Қатарда бўлганми? Унинг ҳукмлари ва оммавий баёнотлари у ўқиганларига асосланганми? У ўз сўзларини фактларга асосланиб айта оладими? Бундай нуфузли инсон ўз сўзини жуда эҳтиёткорлик билан айтиши керак эмасми? Унинг учун обрў муҳим эмасми? Сиз бу ерга келишингиз, ишчилар билан гаплашишингиз, бундай баёнотлар беришдан олдин бу мамлакатда қолиш уларга нима олиб келишини тушунишингиз керак. ОАВга таниш бўлган алоҳида эпизодлар бор, лекин сизни ишонтириб айтаманки, агар у келиб кўпчилик ишчилар билан гаплашса, улар фарзандларини университетга қандай ўқишга кирганликлари, оилалар учун қандай уй-жой қурганликлари ҳақида айтиб беришади.
Бу ерда ишлаш ҳар қанақасига одамларнинг молиявий шароитларини яхшилайди. Масаланинг бу томонини эса ҳеч ким эшитмайди. Шундай экан, Саутгейт менинг фикримни яхшилаб тинглаши керак. Унга ишониш шарт эмас, лекин ҳеч бўлмаганда турли хил фикрлар ва маданиятлар борлигини тушунишга ҳаракат қилиши керак. Идеал давлат мавжуд эмас. Агар кимдир келиб, идеал мамлакатдан келганман, деса, бу ёлғондан бошқа нарса бўлмайди. Ҳозир футбол бизнесга айланган", — дейди ташкилий қўмита раҳбари.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
