Бельгия терма жамоаси 1980-йилларнинг ўрталарида йирик турнирларда порлаган. 1986-йилги Жаҳон чемпионатидаги Гай Тес шогирдлари сайёрамизнинг энг кучли тўртта жамоасидан бири эди. Белгия футболининг умидли юлдузи Энтсо Шифо ҳаммани ўз ўйинига ошиқ қилишни эплаганди. Ҳам юзида, ҳам услубида у Диего Марадонага ўхшарди. Ҳамма ўша жаҳон чемпионатида унинг техник ҳаракатларини нафислигини бир нафас билан кузатарди. У "Интер", "Торино", "Бордо", "Осер" ва "Монако" жамоаларида тўп тепган, лекин жароҳатлар белгияликнинг даражаси юқори бўлиши, унинг иқтидорини тўлиқ намойиш этишига ва катта юлдузга айланишига имкон бермаган.
Майдонни кўриш қобилияти ақл бовар қилмас даражада шакилланган ва доим гол уришни кўзлайдиган Шифо 478 ўйинда 121 та гол урган. У 80-90 йилларда дунёнинг энг яхши 10 футболчилари қаторида тилга олинарди. Унинг энг катта камчилиги тезлигида бўлса, у камчилик юқори техниканинг олдида кўзга ташланмасди. Унинг устунликлари бундай камчиликларни бутунлай беркита оларди.
Уни тезликдан бошқа ҳаётий ҳолат кўпроқ ўйлантирарди. Оддий ва аҳамиятсиз нарсалар иқтидор эгаларини тан олинмасликкача олиб бориши мумкин. Шифонинг мисолида унинг "муаммоси"келиб чиқишида эди. У Брюссел яқинидаги Ла Лувиер шаҳрида туғилган. Унинг ота -онаси италиялик эди, шунинг учун Энцо янги мамлакатда иммигрантлар дуч келадиган барча қийинчиликларга дош беришга мажбур бўлган. 70-йилларда Белгияда чет элликларни унчалик хушламасди. “Шаҳарда яшаш қийин эди. Ёшингиз нечада бўлишидан қатъи назар, асосийси – энг яхшилардан эканлигингизни исботлаш эди. Мен ёшлигимдан ўз иқтидоримни кўрсатишга тайёр эдим. Ёшлигимни катта жамоада ўтказиш бахтига муяссар бўлдим. Бундай клубларда сиз кучли бўлишингиз ва кучлиларга қарши кураша олишингиз керак. Ҳамма ҳам буни ёшлигидаёқ қила олмайди. Мен берилган имкониятга муносиб эканлигимни кўрсатишим керак эди”. Қаҳрамонимиз ана шундай сўзлар билан ёшлик даврини эслаган эди. Энцо ҳаётда кўплаб қийинчиликларга дуч келганига қарамай, ўзини майдонда ўз уйидагидек ҳис қиларди. Етти ёшида у Ла Лувиер билан шартнома имзолади, клуб сафида Шифо тўрт мавсумда 432 та гол урди. Ушбу ҳаракатлар Энцога "Кичик Пеле" лақабини олиб келди.
У тушкунликдан чиқиб, нимагадир эришишга футбол ёрдам беришини тушунди. 1957 йилда Сицилиядан қочган отаси конда ишларди ва яшаш шароитини ўзгартира олмаслигидан афсус қиларди.
«Тез орада мен футбол орқали кўп нарсага эриша олишимни тушундим. Бу яхшироқ ҳаёт учун ягона имконият эди. Болалигимдан мен отамнинг кондан қайтишини кузатардим. У ўтган кун ҳақида гапирарди ва ҳамма нарса ҳақиқий дўзахга ўхшарди: ахлоқсизлик, тупроқ, хавф, зулмат. " Футболда Шифо ҳақиқатан ҳам муваффақият қозонди. Маҳаллий жамоанинг дебютидан сўнг, таниқли клублар унга қизиқиш билдира бошладилар ва 1982 йилда у "Aндерлехт" га кўчиб ўтди, у эрда 17 ёшида профессионал дебютини ўтказди. Белгиянинг бош жамоаси сафида Шифо УЕФA кубоги финалигача етиб борди. Финалларни одатда безайдиган “Футбол рулеткаси”да “Aндерлехт” Aнглиянинг “Тоттенҳем”жамоасига имкониятни бой бериб қўйди. Бу мағубият Шифонинг келажагига ҳеч қандай салбий таъсир ўтказмади. Aксинча, унинг мусобақада кўрсатган ўйинлари Марадонани эслатарди. Шу туфайли, Белгия уни Пелега Европа эса Марадонага қиёсларди. Икки афсонага қиёсланган Шифо тез орада Белгия термасида ҳам етакчига айланиб улгурди. 1986 йилга Жаҳон чемпионатида айнан у кўҳна қитъа вакилларини ярим финалгача олиб борди. Финалга чиқиш учун Aргентина билан кураш олиб борилди. Баҳсда Жанубий Aмерикаликларнинг, Марадонанинг қўли баланд келди. Ўша ўйинда афсонавий аргентиналикнинг дубли ҳаммасини ҳал қилган эди. Турнирнинг энг яхши ёш футболчисига айланган Шифо ҳужумчи ҳақида гапирганди: «Мен Марадонани ҳурмат қиламан. Мен ўзимни у билан солиштирмайман, лекин бундай ўйинчиларни ҳурмат қиламан, ҳатто рақиб футболчиси ҳақида гапирадиётган бўлсам ҳам. Мен кўплаб буюк футболчилар билан ўйнаганман, лекин Марадонанинг ҳаракатлари мени кўпроқ ҳайратга солган. Унинг ўз услуби бор, у лаҳзаларни ва бутун ўйинларни ёлғиз ўзи ҳал қила олади. Шунинг учун у ҳамма ҳайратда қолдиради. У тез қарор қабул қилишга имкон берадиган футбол ақлига эга эди ". Мусобақадан кейин Шифони сўраб келадиган “совчи”лар кўпайди. Белгиялик учун "Интер" 7,5 миллиард лира тўлади.
Италияда Шифо ўз ўйинини топа олмади ва бунга жароҳатлар ҳам сабаб бўлди. Унинг статистикаси атиги 28 ўйин ва 4 гол. Ўйин амалиётининг йўқлиги охир-оқибат қаҳрамонимизни Францияга, “Бордо”га кўчиб ўтишига сабаб бўлди. Янги клубда Шифо аввалига яхши ўйнади, лекин кейин ҳафсаласи пир бўлди: бир қатор жароҳатлар ва мураббийлар штаби билан зиддият уни “юкларини йиғиштирига” мажбур қилди. Бу вақтга келиб, журналистлар “клублар айбдорми ёки Шифонинг феъл -атвори сабабми?” деб ёза бошлашди.
Шифо атиги 23 ёшда эди. Европада ҳамма уни яхши танийди ва кўпчилик унга имконият беришга тайёр эди. Шундай бўлса-да, у футболдан воз кечиб, бошқа иш билан шуғулланишни ўйларди. Яхшиямки, уни “Осер” клубида ишлаётган Гай Ру қутқарди. У Шифода бутун жамоа айланадиган ижодий марказни кўрди ва режани амалга оширди: Осер 1988/89 ва 1989/90 йилги мавсумларда бешинчи, кейинги мавсумда олтинчи ўринни эгаллади. Белгияликнинг ўзи 14 ўйинда 11 та гол урди. Ушбу ҳаракатлар белгияликга яна грандларнинг қизиқишини уйғотди. Энцо яна она юртига қайтишга журъат этди. Бу сафар у Туриннинг “Торино” клуби сафига бориб қўшилди. 3 мавсум италия чемпионатида тўп тепган қаҳрамонимиз 62 баҳсда 16 бор рақиб дарвозасини ишғол этишни уддалади. 93-йилга келиб туринликлар молиявий қийинчиликка тушиб қолди, Шу сабабли, Шифо яна Францияга қайтди. “Монако”да Aрсен Венгердан кўп нарса ўрганган қаҳрамонимиз 1 марта Франция чемпионатини ютишга муваффақ бўлди. “Монегаск”лар таркибидаги 4 мавсумдан сўнг Энцо ўзининг илк жамоаси “Aндерлехт” таркибига бориб қўшилди. Қайтиш ёрқин бўлмади, у елкасидан операция қилингандан кейин унга энди футбол ўйнамаслигини айтишди, лекин Шифо бошқача йўлни танлади, Шарлеройда футболчи-мураббий сифатида майдонда ҳаракат қилди. 2000-йил Шифо “Бутсани михга илганини” эълон қилди.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Пахтакор
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
