Фаластин терма жамоаси тез орада уй учрашувларини нейтрал ҳудудда ўтказади - Жазоир ёрдам беради. Исроил билан ҳарбий можарони ҳисобга олсак, бу қарор мантиқий. Ҳозирги Фаластин терма жамоаси ҳақида нималарни биласиз?
Фаластин терма жамоаси қачон ФИФАга аъзо бўлган?
Бу 1998 йилда содир бўлди ва бундан уч йил олдин Фаластин ФИФАнинг вақтинчалик аъзоси мақомини олди. Жамоа учун биринчи расмий ўйинлар Араб кубоги саралаш ўйинлари бўлган. Қизиғи шундаки, 1928 йилда "Эрец-Исроил" жамоаси сифатида ҳам танилган Фаластин мандати жамоаси пайдо бўлди. У яҳудий спорт ташкилоти раҳбари томонидан асос солинган. У халқаро мусобақаларда Фаластиндаги Британия мандатини* ҳимоя қилган.
*Британиянинг Фаластин мандати - Биринчи жаҳон урушидан кейин тарихий Фаластин ҳудудида яратилган ва 1922 йилдан 1948 йилгача Миллатлар Лигаси мандати остида Буюк Британия томонидан бошқарилган геосиёсий тузилма. Замонавий Исроил ҳудудидан ташқари, мандат замонавий Иордания, Ғарбий Соҳил ва Ғазо секторига ҳам тааллуқли эди.
1929 йилда жамоа ФИФАга аъзо бўлди ва кейин фақат бешта расмий ўйин ўтказди. У улардан тўрттасини 1930 йилларда Жаҳон чемпионати саралашида ўтказди. 1948 йилда Фаластин терма жамоаси Исроил терма жамоасига айланди. Ва Фаластин араб футболчилари миллий терма жамоани бойкот қилиб, 1934 йилда уни тарк этишди. Бунинг сабаби, уюшманинг яҳудий раҳбарияти арабларнинг иштирокини мунтазам равишда чеклаб қўйган. Натижада араб клублари ассоциацияни, футболчилар эса терма жамоани тарк этишди.
Фаластин терма жамоасини ким бошқаради?
2021 йилнинг баҳорида Макрам Даббуб терма жамоа бош мураббийи лавозимини эгаллади. Футболчи сифатида у дарвозабон сифатида ўйнади ва бутун фаолиятини ватани Тунисда ўтказди. У ерда Даббуб фақат "Эсперанс" ва "Зарзис" жамоаларида ўйнаган ва 2008 йилда фаолиятини якунлаган.
Макрам ҳозирги Фаластин терма жамоаси учун бегона эмас. У бош мураббийликка кўтарилгунга қадар 11 йил давомида жамоада дарвозабонлар мураббийи бўлиб ишлаган. Унинг қўл остида жамоа 15 та ўйин ўтказди: еттита ғалаба, иккита дуранг ва олтита мағлубият.
Даббуб 2012 йилда Исроил ва Фаластин ўртасидаги кескин муносабатлар жамоа учун қўшимча қийинчиликлар туғдираётганини таъкидлаган эди.
"Баъзан халқаро ўйин олдидан биз 50 нафар футболчидан иборат рўйхат тузишга тўғри келди" - деди мураббий. "Биз Иордан дарёсининг ғарбий соҳилидаги шаҳарлар ўртасида саёҳат билан боғлиқ муаммолар туфайли кўпчилик кела олмаслигини тушундик. 2011 йилда терма жамоамиз Таиланддан қайтаётган эди, у ерда ЖЧ-2014 саралаш босқичидаги илк ўйинни ўтказдик. Исроил расмийлари мени ва мураббийлар штабининг яна бир аъзосини Фаластинга қайтишимизга шунчаки рухсат беришмади. Футболчиларга рухсат берилди, аммо улар бошқа мураббийлар билан жавоб ўйинига тайёргарлик кўришди. Лекин рухсат олгунча бир неча кун меҳмонхонада ўтказдик. Натижада жавоб ўйинига бир кун қолганда қайтдик".
Фаластин терма жамоасида кимлар ўйнайди?
Одай Даббаг - Фаластин терма жамоасининг энг ёрқин ва энг қиммат футболчиси. Transfermarkt портали 24 ёшли ҳужумчини 1,5 миллион еврога баҳоламоқда. Фаолияти бошида Даббаг Фаластин ва Қувайтда ўйнаган, 2021 йил ёзида эса у Португалиянинг "Аррока" клубида ўйнаган. Биринчи мавсум муваффақиятли бўлмади: 24 учрашувда тўртта гол. Аммо кейин Даббаг янада сермаҳсуллик кўрсатди ва анча ёқимли статистикани тўплади: 21 учрашувда 11 та гол. Тўғри, у 2022/2023 йилги мавсум стартини жароҳати туфайли ўтказиб юборди ва охирини захира ўриндиғида ўтказди.
Ўтган ёзда Даббаг Бельгия чемпионатида пайдо бўлди ва "Шарлеруа" жамоаси билан шартнома имзолади. 10 та учрашувда у 3 та гол урди ва 2 та голли узатмани амалга оширди. Йигитни Фаластиннинг асосий иқтидори деб аташади ва Одай 2018 йилнинг баҳорида терма жамоада дебют қилган ва 27та ўйинда майдонга тушган. У 11 та гол билан терма жамоа тарихидаги энг яхши тўпурарлар қаторидан жой олди. Юқорида Тамер Сейам ва Самех Марааба (ҳар бири 12 та), Ашраф Нуман ва Фаҳед Аттал (ҳар бири 14 та). Бироқ Transfermarkt маълумотларига кўра, форвард терма жамоа учун турли статистикага эга: 20 учрашувда 7+2.
Умуман олганда, таркиб камтарин: Фаластин термасининг бошқа ҳеч бир футболчисининг нархи 500 минг евродан ошмайди. Ҳимоячи Атаа Жабер Озарбайжоннинг “Нефтчи” сафида ўйнайди ва 2022 йилнинг ёзига қадар у фақат Исроил клубларида тўп сурди. Умуман олганда, Фаластин терма жамоаси футболчиларидан фойдаланиб, географияни ўрганиш мумкин. Бу жамоа футболчилари Қувайт, Ҳиндистон, Таиланд, Индонезия ва Исроилда ўйнайди.
Ҳужумчи Салоҳ Чихаде (29 ёш) бутун фаолиятини Швейцария қуйи лигасида ўтказди. У ҳозирда учинчи лиганинг "Кринс" клубида ўйнайди. Ҳимоячи Камило Салданья ҳозирда Чилининг иккинчи лига вакиди "Сан-Фелипе" клубида ўйнайди. Қанот ҳимоячиси Али Абу-Альфа Германиянинг "Альтглинике" (энг кучли тўртинчи дивизион) жамоаси вакили.
Фаластин жамоаси қандай натижаларга эришган?
Ҳозирча натижалар жуда оддий. Фаластин ҳеч қачон жаҳон чемпионатига чиқмаган – табиийки, рақиблар бир неча баробар кучлироқ. Аммо Осиё Кубоги билан вазият бироз яхшиланди, чунки жамоа турнирнинг финал қисмида икки марта майдонга тушди. 2015 йилда гуруҳ рақиблари Япония, Ироқ ва Иордания эди. Натижа: учта ўйинда учта мағлубият, тўплар фарқи 1:11. Фаластин учун тарихий голни (Осиё Кубогидаги биринчи гол) фаолиятини якунлаган Жака Ихбейшейх киритган.
Тўрт йил ўтиб, Фаластин яна бу сафар БААда бўлиб ўтган Осиё Кубогига йўлланма олди. Жамоа бирорта ҳам гол ура олмаган бўлса-да, ўйин бироз муносиброқ чиқди. Шунга қарамай, Фаластин икки очко жамғариб, Иордания, Австралия ва Сурия билан тўртликда учинчи ўринни эгаллади. Шу тариқа, Фаластиннинг Осиё Кубогидаги иккита иштироки уларга фақат битта гол келтирди. Жамоа 2024 йил бошида кетма-кет учинчи турнир учун Қатарга боради. Унинг гуруҳдаги рақиблари Эрон, БАА ва Гонконгдир.
2014 йилда Фаластин терма жамоаси Осиё Футбол Конфедерацияси Чақирув кубогида ғолиб чиқди. Бу турнирнинг бешинчи ва сўнггиси бўлди. Унда Осиё терма жамоалари иштирок этишди ва уларни хушмуомалалик билан ривожланаётган деб таърифладилар. Сиз тушунганингиздек, у ерда тахминий Япония, Австралия ёки Эрон бўлмаган. Фаластин Мальдив ороллари, Қирғизистон ва Мьянма билан бир гуруҳда 7 очко тўплади. Жамоа ярим финалда Афғонистонни (2:0), финалда Филиппинни (1:0) мағлуб этди.
Фаластин кейинги уй учрашувларини қаерда ўтказади?
Аввалига, жамоа Малайзияда 13-17 октябрь кунлари бўлиб ўтган турнирни тарк этди. У ерда у маҳаллий жамоа, шунингдек, Ҳиндистон ва Тожикистон билан ўйнаши керак эди. Фаластин футбол ассоциацияси (PFA) расмий сайти бундай қарор "Исроилнинг Ғазо секторидаги тажовузкорлиги туфайли" қабул қилинганини айтди. PFA бош котиби Фирас Абу Ҳилол: “Биз Малайзиядаги турнирни тарк этдик. Футболчилар ҳозирда Фаластин ҳудудидаги воқеалар ва шароитлар туфайли саёҳат қила олмайдилар”.
Исроил ва Фаластин ўртасидаги зиддият кучайгани учун Осиё футбол конфедерацияси PFAга сўров юборди. Унда айтилишича, Фаластин Австралия билан 2026 йилги жаҳон чемпионати саралаш ўйинини (21 ноябрь) ўтказиш учун нейтрал стадионни аниқлаши керак. Бир неча кундан кейин бу ўйин Жазоирда бўлиб ўтиши маълум бўлди. Африка давлати нафақат Фаластиннинг бўлажак уй ўйинларига, балки 2027 йилгача бўлган бошқа барча ўйинларга ҳам мезбонлик қилади. Бу 2026 йилги жаҳон чемпионатига, 2027 йилги Осиё кубоги саралашига ва ўртоқлик ўйинларига тегишли.
Сарсакнинг шов-шувли ҳикояси
Маҳмуд Сарсак - фаластинлик футболчи, уч йилни Исроил қамоқхонасида ўтказган. 2009 йил июль ойида у террорчилик гуруҳида иштирок этганликда гумонланиб ҳибсга олинган. Футболчи ўзининг бу ишига алоқадорлигини рад этди, бироқ у расмий айбловларсиз ва судсиз қамоқда сақланган. 2012 йилнинг март ойида Сарсак озод этилишини талаб қилиб, очлик эълон қилган. Маҳмуд буни маъмурий қамоққа олиш муддати олтинчи марта узайтирилгандан кейин амалга оширди.
Очлик эълон қилиш пайтида Сарсак одатдаги вазнининг деярли ярмини йўқотди. Футболчининг аҳволи оғирлашиб, вақти-вақти билан томир ичига томчилаб юборилган. ФИФА президенти Зепп Блаттер Исроил футбол федерациясидан Сарсак номидан маҳаллий ҳокимиятга шафоат қилишни сўради. Фаластинликни озод қилиш учун оммавий кампания бўлиб ўтди. Ҳатто "Манчестер Юнайтед" афсонаси Эрик Кантона ҳам Маҳмудни озод этиш талаби билан петицияга имзо чеккан. Айтганча, Кантона ҳозир Фаластинни қўллаб-қувватлаб чиқди.
Мустақил шифокорлар гуруҳи Сарсак вақти-вақти билан ҳушини йўқотганини таъкидлади. У хотирани йўқотиш ва юрак ритмининг бузилишини бошдан кечирди. 2012 йил июнь ойида Маҳмудни озод қилиш бўйича музокараларда томонлар муваффақиятга эришгач, витаминларга бой сут ичишга рози бўлган. У июль ойида очлик эълон қилганидан кейин 97 кун ўтиб озод қилинган. 2013 йилда Сарсак қамоқхонада мунтазам равишда жисмоний ва руҳий қийноқларга дучор бўлганини маълум қилган.
Фаластинлик футболчи Хамас билан алоқадорликда гумон қилинмоқда
Тўпурарлардан бири Самех Марааба Исроил ва Фаластин ўртасидаги можаронинг яна бир қурбони. 2014 йилнинг апрель ойида футболчи Қатардаги йиғиндан қайтаётган эди. Исроил армияси уни Иордания ва Ғарбий Соҳил ўртасидаги чегара пунктида қўлга олди. Исроил расмийларига кўра, Марааба ХАМАСга пул ва алоқа воситаларини ўтказишда иштирок этган бўлиши мумкин.
Фаластин футбол ассоциацияси, ўз навбатида, футболчи клубга пул олиб келаётгани ҳақида хабар берган. Марааба бу маблағларни Қатарда яшаган ва аввалроқ Хамас аъзоси сифатида Исроил қамоқхонасида сақланаётган одамдан олган. "Собиқ футболчи клубга пул хайрия қилган ва Самеҳ уни олиб келиши керак эди. ҲАМАСдан кимдир бизнинг уюшмамизга хайрия қилса, муаммо нимада?" - деди Фаластин футбол ассоциацияси президенти. Натижада Марааба етти ойга ҳибсга олиниб, Фаластин терма жамоасининг ОФК Чақирув кубоги, 2014 йилги Осиё ўйинлари ва 2015 йилги Осиё кубоги мусобақаларини ўтказиб юборишга мажбур бўлди.
Фаластин чемпионати борми?
Ҳа, у деярли ҳар доим амалга ўтказилади. 1945 йилдан бери иккита турнир параллел равишда ўтказилиб келинмоқда. Ғарбий Соҳил чемпионати Ғарбий Соҳилда, Ғазо чемпионати эса шу ҳудудда бўлиб ўтади. Биринчи турнир 2008 йилдан буён узлуксиз ўтказиб келинмоқда, авваллари танаффуслар бўлган. Ўтган мавсумда уни "Жабал Ал-Мукабер" қўлга киритган бўлса, бу мавсумда уч турдан кейин "Шабаб Ал-Заҳирия" пешқадамлик қилмоқда. У ердан футболчилар мунтазам равишда терма жамоага чақирилиб туришади. Ғазо сектори чемпионати анча мураккаб: у кўпинча тўхтатилади, мавсумлар ҳар доим ҳам охиригача ўйналмайди ва статистика тўлиқ юритилмайди.
Фаластин терма жамоаси футболчилари можаронинг кучайишига қандай муносабат билдиришди?
Футболчилар сукут сақлашни афзал кўришади, уларнинг ҳеч бири ҳозирча очиқ баёнот бермаган. Ҳатто маҳаллий стандартлар бўйича юлдуз Даббаг ҳам ижтимоий тармоқларда ҳеч нарса ёзмайди. Аммо шуни таъкидлаш керакки, ўша Х ижтимоий тармоғида (собиқ Твиттер) Даббагнинг сўнгги пости 2023 йил 25 февралда ёзилган.
Футбол федерациясининг расмий сайтида ҳам ҳеч қандай баёнот йўқ. Охирги иккита янгилик Малайзиядаги мусобақани тарк этиши ва ОФКнинг Австралия билан ўйнаш учун нейтрал майдон сўраши билан боғлиқ.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
