Falastin terma jamoasi tez orada uy uchrashuvlarini neytral hududda o‘tkazadi - Jazoir yordam beradi. Isroil bilan harbiy mojaroni hisobga olsak, bu qaror mantiqiy. Hozirgi Falastin terma jamoasi haqida nimalarni bilasiz?
Falastin terma jamoasi qachon FIFAga a’zo bo‘lgan?
Bu 1998 yilda sodir bo‘ldi va bundan uch yil oldin Falastin FIFAning vaqtinchalik a’zosi maqomini oldi. Jamoa uchun birinchi rasmiy o‘yinlar Arab kubogi saralash o‘yinlari bo‘lgan. Qizig‘i shundaki, 1928 yilda "Eres-Isroil" jamoasi sifatida ham tanilgan Falastin mandati jamoasi paydo bo‘ldi. U yahudiy sport tashkiloti rahbari tomonidan asos solingan. U xalqaro musobaqalarda Falastindagi Britaniya mandatini* himoya qilgan.
*Britaniyaning Falastin mandati - Birinchi jahon urushidan keyin tarixiy Falastin hududida yaratilgan va 1922 yildan 1948 yilgacha Millatlar Ligasi mandati ostida Buyuk Britaniya tomonidan boshqarilgan geosiyosiy tuzilma. Zamonaviy Isroil hududidan tashqari, mandat zamonaviy Iordaniya, G‘arbiy Sohil va G‘azo sektoriga ham taalluqli edi.
1929 yilda jamoa FIFAga a’zo bo‘ldi va keyin faqat beshta rasmiy o‘yin o‘tkazdi. U ulardan to‘rttasini 1930 yillarda Jahon chempionati saralashida o‘tkazdi. 1948 yilda Falastin terma jamoasi Isroil terma jamoasiga aylandi. Va Falastin arab futbolchilari milliy terma jamoani boykot qilib, 1934 yilda uni tark etishdi. Buning sababi, uyushmaning yahudiy rahbariyati arablarning ishtirokini muntazam ravishda cheklab qo‘ygan. Natijada arab klublari assosiasiyani, futbolchilar esa terma jamoani tark etishdi.
Falastin terma jamoasini kim boshqaradi?
2021 yilning bahorida Makram Dabbub terma jamoa bosh murabbiyi lavozimini egalladi. Futbolchi sifatida u darvozabon sifatida o‘ynadi va butun faoliyatini vatani Tunisda o‘tkazdi. U yerda Dabbub faqat "Esperans" va "Zarzis" jamoalarida o‘ynagan va 2008 yilda faoliyatini yakunlagan.
Makram hozirgi Falastin terma jamoasi uchun begona emas. U bosh murabbiylikka ko‘tarilgunga qadar 11 yil davomida jamoada darvozabonlar murabbiyi bo‘lib ishlagan. Uning qo‘l ostida jamoa 15 ta o‘yin o‘tkazdi: yettita g‘alaba, ikkita durang va oltita mag‘lubiyat.
Dabbub 2012 yilda Isroil va Falastin o‘rtasidagi keskin munosabatlar jamoa uchun qo‘shimcha qiyinchiliklar tug‘dirayotganini ta’kidlagan edi.
"Ba’zan xalqaro o‘yin oldidan biz 50 nafar futbolchidan iborat ro‘yxat tuzishga to‘g‘ri keldi" - dedi murabbiy. "Biz Iordan daryosining g‘arbiy sohilidagi shaharlar o‘rtasida sayohat bilan bog‘liq muammolar tufayli ko‘pchilik kela olmasligini tushundik. 2011 yilda terma jamoamiz Tailanddan qaytayotgan edi, u yerda JCH-2014 saralash bosqichidagi ilk o‘yinni o‘tkazdik. Isroil rasmiylari meni va murabbiylar shtabining yana bir a’zosini Falastinga qaytishimizga shunchaki ruxsat berishmadi. Futbolchilarga ruxsat berildi, ammo ular boshqa murabbiylar bilan javob o‘yiniga tayyorgarlik ko‘rishdi. Lekin ruxsat olguncha bir necha kun mehmonxonada o‘tkazdik. Natijada javob o‘yiniga bir kun qolganda qaytdik".
Falastin terma jamoasida kimlar o‘ynaydi?
Oday Dabbag - Falastin terma jamoasining eng yorqin va eng qimmat futbolchisi. Transfermarkt portali 24 yoshli hujumchini 1,5 million yevroga baholamoqda. Faoliyati boshida Dabbag Falastin va Quvaytda o‘ynagan, 2021 yil yozida esa u Portugaliyaning "Arroka" klubida o‘ynagan. Birinchi mavsum muvaffaqiyatli bo‘lmadi: 24 uchrashuvda to‘rtta gol. Ammo keyin Dabbag yanada sermahsullik ko‘rsatdi va ancha yoqimli statistikani to‘pladi: 21 uchrashuvda 11 ta gol. To‘g‘ri, u 2022/2023 yilgi mavsum startini jarohati tufayli o‘tkazib yubordi va oxirini zaxira o‘rindig‘ida o‘tkazdi.
O‘tgan yozda Dabbag Belgiya chempionatida paydo bo‘ldi va "Sharlerua" jamoasi bilan shartnoma imzoladi. 10 ta uchrashuvda u 3 ta gol urdi va 2 ta golli uzatmani amalga oshirdi. Yigitni Falastinning asosiy iqtidori deb atashadi va Oday 2018 yilning bahorida terma jamoada debyut qilgan va 27ta o‘yinda maydonga tushgan. U 11 ta gol bilan terma jamoa tarixidagi eng yaxshi to‘purarlar qatoridan joy oldi. Yuqorida Tamer Seyam va Samex Maraaba (har biri 12 ta), Ashraf Numan va Fahed Attal (har biri 14 ta). Biroq Transfermarkt ma’lumotlariga ko‘ra, forvard terma jamoa uchun turli statistikaga ega: 20 uchrashuvda 7+2.
Umuman olganda, tarkib kamtarin: Falastin termasining boshqa hech bir futbolchisining narxi 500 ming yevrodan oshmaydi. Himoyachi Ataa Jaber Ozarbayjonning “Neftchi” safida o‘ynaydi va 2022 yilning yoziga qadar u faqat Isroil klublarida to‘p surdi. Umuman olganda, Falastin terma jamoasi futbolchilaridan foydalanib, geografiyani o‘rganish mumkin. Bu jamoa futbolchilari Quvayt, Hindiston, Tailand, Indoneziya va Isroilda o‘ynaydi.
Hujumchi Saloh Chixade (29 yosh) butun faoliyatini Shveysariya quyi ligasida o‘tkazdi. U hozirda uchinchi liganing "Krins" klubida o‘ynaydi. Himoyachi Kamilo Saldanya hozirda Chilining ikkinchi liga vakidi "San-Felipe" klubida o‘ynaydi. Qanot himoyachisi Ali Abu-Alfa Germaniyaning "Altglinike" (eng kuchli to‘rtinchi divizion) jamoasi vakili.
Falastin jamoasi qanday natijalarga erishgan?
Hozircha natijalar juda oddiy. Falastin hech qachon jahon chempionatiga chiqmagan – tabiiyki, raqiblar bir necha barobar kuchliroq. Ammo Osiyo Kubogi bilan vaziyat biroz yaxshilandi, chunki jamoa turnirning final qismida ikki marta maydonga tushdi. 2015 yilda guruh raqiblari Yaponiya, Iroq va Iordaniya edi. Natija: uchta o‘yinda uchta mag‘lubiyat, to‘plar farqi 1:11. Falastin uchun tarixiy golni (Osiyo Kubogidagi birinchi gol) faoliyatini yakunlagan Jaka Ixbeysheyx kiritgan.
To‘rt yil o‘tib, Falastin yana bu safar BAAda bo‘lib o‘tgan Osiyo Kubogiga yo‘llanma oldi. Jamoa birorta ham gol ura olmagan bo‘lsa-da, o‘yin biroz munosibroq chiqdi. Shunga qaramay, Falastin ikki ochko jamg‘arib, Iordaniya, Avstraliya va Suriya bilan to‘rtlikda uchinchi o‘rinni egalladi. Shu tariqa, Falastinning Osiyo Kubogidagi ikkita ishtiroki ularga faqat bitta gol keltirdi. Jamoa 2024 yil boshida ketma-ket uchinchi turnir uchun Qatarga boradi. Uning guruhdagi raqiblari Eron, BAA va Gonkongdir.
2014 yilda Falastin terma jamoasi Osiyo Futbol Konfederasiyasi Chaqiruv kubogida g‘olib chiqdi. Bu turnirning beshinchi va so‘nggisi bo‘ldi. Unda Osiyo terma jamoalari ishtirok etishdi va ularni xushmuomalalik bilan rivojlanayotgan deb ta’rifladilar. Siz tushunganingizdek, u yerda taxminiy Yaponiya, Avstraliya yoki Eron bo‘lmagan. Falastin Maldiv orollari, Qirg‘iziston va Myanma bilan bir guruhda 7 ochko to‘pladi. Jamoa yarim finalda Afg‘onistonni (2:0), finalda Filippinni (1:0) mag‘lub etdi.
Falastin keyingi uy uchrashuvlarini qayerda o‘tkazadi?
Avvaliga, jamoa Malayziyada 13-17 oktyabr kunlari bo‘lib o‘tgan turnirni tark etdi. U yerda u mahalliy jamoa, shuningdek, Hindiston va Tojikiston bilan o‘ynashi kerak edi. Falastin futbol assosiasiyasi (PFA) rasmiy sayti bunday qaror "Isroilning G‘azo sektoridagi tajovuzkorligi tufayli" qabul qilinganini aytdi. PFA bosh kotibi Firas Abu Hilol: “Biz Malayziyadagi turnirni tark etdik. Futbolchilar hozirda Falastin hududidagi voqealar va sharoitlar tufayli sayohat qila olmaydilar”.
Isroil va Falastin o‘rtasidagi ziddiyat kuchaygani uchun Osiyo futbol konfederasiyasi PFAga so‘rov yubordi. Unda aytilishicha, Falastin Avstraliya bilan 2026 yilgi jahon chempionati saralash o‘yinini (21 noyabr) o‘tkazish uchun neytral stadionni aniqlashi kerak. Bir necha kundan keyin bu o‘yin Jazoirda bo‘lib o‘tishi ma’lum bo‘ldi. Afrika davlati nafaqat Falastinning bo‘lajak uy o‘yinlariga, balki 2027 yilgacha bo‘lgan boshqa barcha o‘yinlarga ham mezbonlik qiladi. Bu 2026 yilgi jahon chempionatiga, 2027 yilgi Osiyo kubogi saralashiga va o‘rtoqlik o‘yinlariga tegishli.
Sarsakning shov-shuvli hikoyasi
Mahmud Sarsak - falastinlik futbolchi, uch yilni Isroil qamoqxonasida o‘tkazgan. 2009 yil iyul oyida u terrorchilik guruhida ishtirok etganlikda gumonlanib hibsga olingan. Futbolchi o‘zining bu ishiga aloqadorligini rad etdi, biroq u rasmiy ayblovlarsiz va sudsiz qamoqda saqlangan. 2012 yilning mart oyida Sarsak ozod etilishini talab qilib, ochlik e’lon qilgan. Mahmud buni ma’muriy qamoqqa olish muddati oltinchi marta uzaytirilgandan keyin amalga oshirdi.
Ochlik e’lon qilish paytida Sarsak odatdagi vaznining deyarli yarmini yo‘qotdi. Futbolchining ahvoli og‘irlashib, vaqti-vaqti bilan tomir ichiga tomchilab yuborilgan. FIFA prezidenti Zepp Blatter Isroil futbol federasiyasidan Sarsak nomidan mahalliy hokimiyatga shafoat qilishni so‘radi. Falastinlikni ozod qilish uchun ommaviy kampaniya bo‘lib o‘tdi. Hatto "Manchester Yunayted" afsonasi Erik Kantona ham Mahmudni ozod etish talabi bilan petisiyaga imzo chekkan. Aytgancha, Kantona hozir Falastinni qo‘llab-quvvatlab chiqdi.
Mustaqil shifokorlar guruhi Sarsak vaqti-vaqti bilan hushini yo‘qotganini ta’kidladi. U xotirani yo‘qotish va yurak ritmining buzilishini boshdan kechirdi. 2012 yil iyun oyida Mahmudni ozod qilish bo‘yicha muzokaralarda tomonlar muvaffaqiyatga erishgach, vitaminlarga boy sut ichishga rozi bo‘lgan. U iyul oyida ochlik e’lon qilganidan keyin 97 kun o‘tib ozod qilingan. 2013 yilda Sarsak qamoqxonada muntazam ravishda jismoniy va ruhiy qiynoqlarga duchor bo‘lganini ma’lum qilgan.
Falastinlik futbolchi Xamas bilan aloqadorlikda gumon qilinmoqda
To‘purarlardan biri Samex Maraaba Isroil va Falastin o‘rtasidagi mojaroning yana bir qurboni. 2014 yilning aprel oyida futbolchi Qatardagi yig‘indan qaytayotgan edi. Isroil armiyasi uni Iordaniya va G‘arbiy Sohil o‘rtasidagi chegara punktida qo‘lga oldi. Isroil rasmiylariga ko‘ra, Maraaba XAMASga pul va aloqa vositalarini o‘tkazishda ishtirok etgan bo‘lishi mumkin.
Falastin futbol assosiasiyasi, o‘z navbatida, futbolchi klubga pul olib kelayotgani haqida xabar bergan. Maraaba bu mablag‘larni Qatarda yashagan va avvalroq Xamas a’zosi sifatida Isroil qamoqxonasida saqlanayotgan odamdan olgan. "Sobiq futbolchi klubga pul xayriya qilgan va Sameh uni olib kelishi kerak edi. HAMASdan kimdir bizning uyushmamizga xayriya qilsa, muammo nimada?" - dedi Falastin futbol assosiasiyasi prezidenti. Natijada Maraaba yetti oyga hibsga olinib, Falastin terma jamoasining OFK Chaqiruv kubogi, 2014 yilgi Osiyo o‘yinlari va 2015 yilgi Osiyo kubogi musobaqalarini o‘tkazib yuborishga majbur bo‘ldi.
Falastin chempionati bormi?
Ha, u deyarli har doim amalga o‘tkaziladi. 1945 yildan beri ikkita turnir parallel ravishda o‘tkazilib kelinmoqda. G‘arbiy Sohil chempionati G‘arbiy Sohilda, G‘azo chempionati esa shu hududda bo‘lib o‘tadi. Birinchi turnir 2008 yildan buyon uzluksiz o‘tkazib kelinmoqda, avvallari tanaffuslar bo‘lgan. O‘tgan mavsumda uni "Jabal Al-Mukaber" qo‘lga kiritgan bo‘lsa, bu mavsumda uch turdan keyin "Shabab Al-Zahiriya" peshqadamlik qilmoqda. U yerdan futbolchilar muntazam ravishda terma jamoaga chaqirilib turishadi. G‘azo sektori chempionati ancha murakkab: u ko‘pincha to‘xtatiladi, mavsumlar har doim ham oxirigacha o‘ynalmaydi va statistika to‘liq yuritilmaydi.
Falastin terma jamoasi futbolchilari mojaroning kuchayishiga qanday munosabat bildirishdi?
Futbolchilar sukut saqlashni afzal ko‘rishadi, ularning hech biri hozircha ochiq bayonot bermagan. Hatto mahalliy standartlar bo‘yicha yulduz Dabbag ham ijtimoiy tarmoqlarda hech narsa yozmaydi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, o‘sha X ijtimoiy tarmog‘ida (sobiq Tvitter) Dabbagning so‘nggi posti 2023 yil 25 fevralda yozilgan.
Futbol federasiyasining rasmiy saytida ham hech qanday bayonot yo‘q. Oxirgi ikkita yangilik Malayziyadagi musobaqani tark etishi va OFKning Avstraliya bilan o‘ynash uchun neytral maydon so‘rashi bilan bog‘liq.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
