Негадир сўнгги пайтларда футболда ирқчилик билан боғлиқ можароли ҳолатлар кўпайиб кетди. Сизга шундай туюлмаяптими?! Менга негадир шунақа туюлаяпти...
Футбол аҳли ақлдан озмоқда. Деярли ҳар ҳафта қандайдир ирқчилик билан боғлиқ можаро келиб чиқмоқда. Бу можароларнинг марказида албатта, биринчи планда қора танли футболчилар туришибди. Табиийки, бу қора танли футболчилар алабатта, жабрланган томон ролида.
Бугун ҳатто кўпчилик, ўйнаб гапирса ҳам ўйлаб гапиришмоқда. Чунки илгари афро-америкаликларга нисбатан ҳеч бир ғаразли ниятларсиз бехижолат айтиш мумкин бўлган таърифларни ҳозирги кунда айтишда эҳтиёт бўлиш талаб этилади, чунки бу жиноят деб баҳоланмоқда. Яъни, ўша пайтдаги “негр” билан ҳозирги “негр” иборасининг фарқи туя билан отча. Уларни ҳатто гапга чечан ва ҳазилкашлар ҳам афро-америкалик ёки афро-рус деб аташмоқда, хуллас, “негр” эмас.
Ёшлигимизда болалар билан ўйнаганимизда ҳар хил сўз ўйинлари бўларди: “Эники беники”, “ўнта негр боласи” каби. Ўша пайтлари "негр", "негрча", "қоравой" сўзлари ҳеч қачон камситиш ва ҳақоратли сўзлар қаторига кирмаган. Энди эса...
Яқинда Англия Футбол Ассоцияцияси битта ажойиб "иш"га қўл урди. Англияда эндиликда билиб-билмай ишлатилган мана шундай сўзлар учун яхшигина "жазо" олишингиз мумкин. Ҳозирча бунинг учун бир нечта ўйинлик дисквалификация билан жазолашмоқда. Лекин шу кетиши бўлса, яқин келажакда қамаб қўйишлари ҳам ҳеч гап эмас.
Луис Суарес Патрис Эврани шунга ўхшаш, аммо нейтрал сўз билан ҳақорат қилгани учун 8 та ўйинга четлатилганидан хабарингиз бор. Суарес франциялик ҳимоячини "негритос" деган бўлсада (бу сўз Жанубий Американинг бир қатор мамлакатларида, дўст, ошна, оғайни деган маънони билдиради) АФА бу сўз рақибни камситиш ва ҳақорат қилиш мақсадида ишлатилганлигини баён қилди. Аслида агар изласак ҳар қандай сўзда "яширин" камситиш маъносини топа оламиз. Масалан, ёзувчи агар истаса "ёзувчи" сўзида ҳам камситишни топиши мумкин, трамвай ҳайдовичиси "трамвайчи" сўзида бемалол ўзини ҳақорат қилинганини исботлай олиши мумкин.
Эндиликда бундай сўзлар орасида нейтраллик ва камситишлик чегараси йўқ.
Келинг бир қатор футболи ривожланган мамлакатларда бундай сўзларнинг амалда қандай қўлланилиши ва унинг нейтрал ҳолатда, яъни камситилган ҳолатда қандай ишлатилишини билишга уриниб кўрамиз.
Агар яқин йилларда ФИФА ҳамда УЕФА бир қатор мамлакатларга, бир қатор таниқли шахсларга санкция эълон қилиб қолса, ажабланмаган бўлардим. Масалан, Арнольд Шварценеггер ҳам фамилиясидиги сўнгги бўғинни олиб ташлаш ҳақида ўйлаб кўрар. Карлос Боканегро АҚШ терма жамоаси аъзосилигидан четлатилиб қолар.
Черногория (Қоратоғ) (Montenegro) терма жамоасига номларини ўзгартиришни талаб килиб чиқиб қолишмаса бўлди.
Тасаввур қилинг, 2014 йилги жаҳон чемпионати, Нигер ҳамда Германия терма жамоалари ўртасидаги баҳс ва экран ортидаги вазият!
Хуллас шунака гаплар. Ҳа, дарвоқе миллий чемпионатимизда ҳам қора танли футболчилар (афроўзбеклар) кўпайиб қолди. Эҳтиёт бўлиш эсдан чиқмасин!