Эҳтимол, футбол тарихига қизиққан мухлис илгари футболда тақиқлар анча кам бўлганини пайқаган бўлса керак. Эдгар Давидсга кўзойнак тақишга, Криштиану Роналдуга олмос сирға тақишга рухсат берилган, шунингдек ўйин пайтида либосини ечиб, гол нишонлашга ҳам тақиқ йўқ эди.
Мисол учун, 2002 йилнинг ноябрь ойида Диего Форлан “МЮ” сафида “Саутгемптон” дарвозасига чиройли гол урди ва буни мухлислар билан нишонлаш учун югурди. Уругвайлик футболчи футболкасини ечиб, ўзи киритган голни нишонлади. Рақиб футболчилари эса тезда ўйинни бошлаб юборди, шу сабаб Форлан формасини кийишга улгурмади. "Саутгемптон" ҳужум уюштираётган пайтда, Форлан футболкасини қўлида кўтариб югуришга мажбур бўлди, бу эса футбол тарихидаги энг қизиқарли воқеалардан бири сифатида тарихда қолди.
Аммо ҳозир бундай ўйналса, ҳакам томонидан сариқ карточка билан жазоланади, аммо баъзи ўйинчилар ҳали ҳам формасини ечиб, голни ўзига хос тарзда нишонлашда давом этмоқда. Бундан ташқари, уларга футболкани бошига тортиб олиш, шунингдек, ўйин футболкаси остидаги кийимда ёзилган ёзувларни кўрсатиш ҳам тақиқланади. Нима учун ФИФА футболчиларнинг бундай ҳаракатларини тақиқлагани ва нега улар бундай йўл тутганини тушунтирамиз.
Аниқ сабаб йўқ, лекин бир нечта қарашлар мавжуд
2004 йилда ташкилот футболкани ечгани учун ўйинчиларни сариқ карточка билан жазолашга қарор қилганида ҳаммаси ўзгарди. Қизиғи шундаки, ўша пайтда уларнинг аниқ сабаби йўқ эди. Ҳозирда ФИФА гол нишонлаш пайтида ечиб олинган футболкани спортга хос бўлмаган хатти-ҳаракатлар ва ҳаддан ташқари эмоцияларни намоён бўлиши деб ҳисобламоқда.
Аммо бошқа версиялар ҳам бор. Мисол учун, футболкасиз нишонлаш атайлаб вақтни чўзишга ҳаракат деб қаралиши ҳам мумкин. Шуни ҳам унутмангки, кўплаб футболчилар урилган голларни нишонлаб, футболка остида нафақат яхши хабарларни, балки баъзида сиёсий шиорларни ҳам намойиш қилишади. ФИФА бундай ўйинларга қатъиян қарши.
2016 йилда Халқаро футбол ассоциацияси кенгаши (IFAB) матбуот котиби Дэвид Эллерей яна бир сабабни маълум қилди. У айрим мамлакатларда яланғоч танани кўрсатиш дин ёки маданиятга тўғри келмаслиги билан изоҳлади. Масалан, мамлакатимизда ҳам, 2022 йилги жаҳон чемпионатига мезбонлик қилиши керак бўлган Қатардаги одамлар анчагина ёпиқ кийим кийишни афзал кўришади.
Аксарият футболчилар, жумладан, Месси ва Роналду ҳамон футболкаларини ечиш тақиқига эътибор бермаяпти. Баъзи одамлар шунчалик эмоционалки, улар шунчаки сариқ карточка кўринишидаги жазони унутишади. 2010 йилги жаҳон чемпионати финалида Андрес Иньестанинг бир йил аввал юрак хуружидан вафот этган собиқ “Эспаньол” ҳимоячиси Даниэль Харкега бағишлаган голини эслаш кифоя. Урилган голни нишонлаган испаниялик футболчи “Даниэль Харке доим биз билан” ёзуви туширилган футболкани намойиш этди.
Манчестер дербисидаги Марио Балотелли дубл қайд этган ва унинг жамоаси “Манчестер Юнайтед”ни 6:1 ҳисобида мағлуб этганини кўпчилик Премьер-лига мухлислари яхши эслашади. Урилган голлардан биридан сўнг, италиялик футболкасини кўтарди ва "Нега у ҳар доим мен?" деган ёзувни кўрсатди. Шу тариқа у барча рацизм билан ҳақоратлаган мухлислар саволига савол билан чиройли жавоб берди.
Тақиқ жорий қилинганидан деярли 20 йил ўтиб, шундай хулосага келиш мумкинки, футболчилар ҳали ҳам футболкаларини ечадилар. ФИФА либосини ечган футболчини майдондан четлатиш жазосини жорий қилсагина ҳаммаси ўзгариши мумкин, лекин буни амалга ошириш унчалик осон эмас. Футболчилар ҳиссиётларни кўрсатиши керак, чунки уларсиз футбол ўйнаб бўлмайди.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
