Қалқонлар футболчиларнинг оёқларини ҳимоя қилишнинг универсал воситаси ҳисобланади. Лекин улар оғриқдан қочишга ёрдам бермайди. Шу билан бирга, ўйинчиларнинг ўзлари баъзан онгли равишда стандарт ўлчамлар эмас, балки кичикроқ вариантлари бўлган қалқонларни олишади.
Қалқонлар оёқларни қандай ҳимоя қилади: ФИФА тиббиёт бўлими билан биргаликда бу масалани 28 йил олдин ўрганиб чиққанди.
1994 йилда ФИФА тиббиёт ва илмий бўлимлар билан биргаликда ўйин жароҳатлари бўйича тадқиқот ўтказди. Ўйин давомида тўқнашувларда алоҳида зарар тоифаси ҳисобга олинди. Алоҳида пастки тоифа – оёқнинг пастки қисми жароҳатлари. Бу ерда ташкилот қалқонлардан фойдаланишни таъкидлади.
Мана асосий жиҳатлар:
Ўйинчи жароҳатларининг тахминан 82,9% оёқнинг пастки қисмида содир бўлади;
Нохуш оқибатларнинг олдини олиш учун қалқонлар керак. Аксарият ҳолларда улар оғриқдан қутқармайди. Бундай ҳолда, оғриқни музлатиш ёки муз компресслари билан блокировка қилиш мумкин. Аммо қалқонсиз тўқнашувларнинг катта қисми катта зарар билан якунланади;
Шитларнинг илмий изоҳи кинетик энергияни йўқотиш ва бир ўйинчининг бошқа ўйинчининг оёғига зарбаси кучини камайтиришдир.
1990 йилгача қалқонларни кийиш ихтиёрий эди. Ўшандан бери ФИФА ҳимоя воситасини ҳар бир ўйинчи либосининг расмий ва мажбурий қисми сифатида тан олди. Ташкилот, шунингдек, фирмалардан резина, пластмасса, углерод толасидан қалқон ясашни талаб қилди. Вақт ўтиши билан полипропилен ишлаб чиқарувчиларнинг қалқонлари учун энг машҳур материалга айланди. Биринчидан, у жуда чидамли. Иккинчидан, жуда арзон. Учинчидан эса енгиллиги туфайли футболчилар учун қулай.
Дастлаб ёзилган ва бугунги кунгача амалда бўлган қоидаларга кўра, қалқонларнинг максимал ҳажми оёқнинг пастки қисми ўлчамидан ошмаслиги керак. Зепп Блаттер ФИФАнинг тиббий тадқиқоти пайдо бўлганидан 4 йил ўтиб шундай деди:
“Мен ҳамкасбларимнинг далилларига қўшиламан. Бу далилларга шубҳа қилишнинг маъноси йўқ. Кўпинча жароҳатлар шит бўлган жойда юзага келади. Оёқнинг қолган қисмини қоплайдиган ҳимоя яратишнинг ҳожати йўқ”.
Нима учун баъзи ўйинчилар оддий шитлардан, бошқалари эса кичикларидан фойдаланадилар?
Футболчиларнинг икки тури мавжуд. Биринчи:
Иккинчи:
Нима учун бундай бўлганини тушунтириш жуда оддий. Кичкина шитлар билан ўйнаш қулайроқ - уларда дриблингга ўтиш осонроқ, югуриш осонроқ ва тезроқ бўлади. Футболчиларни пайпоқ остига маҳкамлаш учун кўп лента керак эмас. Аммо яна бир тушунтириш бор – кичкина шитлар чиройли.
Жек Грилиш кичик шитлар ҳақида шундай деган эди: "Менга кичик қалқонлар ёқади, унинг ёрдамида сиз менинг мушакларимни яхшироқ кўришингиз мумкин. Бу албатта ҳазил. Катта шитларни қандай қилиб маҳкамлашимдан қатъи назар, улар оёқда ноқулайликлар туғдиради”.
Майдонга шитларсиз тушиш мумкин эмас. Бу ИФАБ техник регламентининг 4.2-банди билан тартибга солинади.
Одатда, ҳакам ва унинг ёрдамчилари трибуна остидаги хонада ўйин олдидан ўйинчиларни текширишади. Бирорта футболчи майдонда қалқонларсиз ўйнай олмайди. Худди шу нарса захирадан майдонга тушадиган ўйинчиларга ҳам тегишли - фақат улар захира ҳаками томонидан текширилади.
Албатта, баъзида истиснолар мавжуд. “Вест Хем” ва “Ливерпул” ўртасидаги сўнгги ўйинда Саид Бенраҳма захирадан майдонга тушди ва шитларсиз ўйнади. Ҳозирча ФА унга ҳеч қандай жазо қўлламади.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
