Авваллари футболда катта номлар, кучли таркиб ва чиройли ўйин ҳаммасини ҳал қиларди. Хозир эса, сал бошқачароқ, катта номларни ўз таркибига йиға олган ва чиройли ўйин кўрсатадиган жамоалар якунда ҳеч нимасиз қолиши ажабланарли ҳолат эмас. Футбол ва замон бир-бири билан мослашиб бормоқда ва замонавий футболда тактикалар жанги ҳам бор. Балки келажакда футбол янада мураккаб спорт турига айланиши мумкин. Ҳар холда, янги "империя"ларнинг ҳаракати шуни кўрсатмоқда.
Ред Булл - энг ривожланган империя!
Машҳур энергетик ичимликлар бренди футбол оламида тобора кўпроқ ном қозонмоқда. Компания дунё бўйлаб бир қанча футбол клубларини яратган. Улар орасида "Лейпциг" (Германия), "Зальцбург" (Австрия), "Нью-Йорк" (АҚШ) ва "Брагантино" (Бразилия) жамоалари бор. Ташкилот австриялик бўлгани учун улар 2005 йилда 1933 йилдан бери мавжуд бўлган Австрия клуби сотиб олиши билан футболга кириб келган. Компания тўлиқ ребрендингни амалга оширди ва ўртача клубдан чемпионатнинг сўзсиз етакчисига айланди.
Бироз вақт ўтгач, Германиянинг 5-кучли дивизиони клуби сотиб олинди ва унинг негизида "РБ Лейпциг" ташкил этилди. Жамоа Германия чўққисига ақл бовар қилмайдиган тезликда кўтарилди - бунинг учун атиги 7 йил керак бўлди. Ва ўшандан бери "буқалар" Чемпионлар Лигаси зонасига кириш учун доимий даъвогарлар бўлиб келмоқда.
Барча Ред Булл клубларининг афзаллиги - машғулотлар ва юқори савияли мураббийлар учун ажратилган катта маблағдир. Ушбу сармоялар кўплаб мамлакатларда футбол савиясини яхшилашга ёрдам берди ва ёш истеъдодларни ривожлантиришга ёрдам берди.
Клублар тайёр ўйинчиларга эътибор қаратмайди, балки яхши жиҳозланган скаут тизимидан фойдаланишни афзал кўради. Хуллас, улар Садио Мане, Эрлинг Холланд, Йошко Гвардиоль, Тимо Вернер каби футболчиларни дунёга танитди. Рўйхатни ҳали бемалол давом эттирса бўлади.
Аммо шуни таъкидлаш жоизки, Ред Буллнинг футболдаги иштироки баҳс-мунозаралардан холи бўлмаган. Баъзи мухлислар компаниянинг бир нечта клубларга эгалиги ҳалол рақобат тамойилларига зид эканлигини ва уларга бошқа клублардан ноҳақ устунлик беришини таъкидламоқда. Бошқалар компанияни спортнинг ўзига эмас, балки маркетинг ва брендингга эътибор қаратгани учун танқид қилишди.
Шайх Мансурнинг "Сити" футбол гуруҳи ҳам худди шундай улкан империяга айланди
Sity Football Group (SFG) кўп миллатли ташкилот бўлиб, дунё бўйлаб ўнта футбол клубига эгалик қилади ва уларни бошқаради, унинг флагмани Манчестер Сити ҳисобланади. SFG 2014 йилда ташкил этилган бўлиб, аксарият қисми Шайх Мансур бин Зоид Ал Наҳаённинг хусусий сармоя фирмасига тегишли.
"Манчестер Сити" бутун футбол клублари гуруҳининг этакчиси сифатида ажойиб муваффақиятга эришди. Инвестор келганидан бери жамоа кўплаб миллий совринларни қўлга киритди. Бошқа футбол клублари ҳам муваффақиятга эришмоқда. Масалан, Нью-Йорк шаҳри 2019 йилда ўзининг биринчи кубогини қўлга киритди ва "Жирона" Испания чемпионатида катта сармояга эга бўлмаган ҳолда жуда яхши курашмоқда.
Футбол империялари тез-тез танқид қилинади
Сўнгги пайтларда империяга айланган клубларнинг ривожланиши жуда тезлашди. Шундай бўладики, футбол империяларининг баъзи жамоалари ўзларининг флагманлари учун ишлайдилар. Жараён “Манчестер Сити” учун ҳам, Германиянинг "Лейпциг"и учун ҳам худди шундай тарзда ташкил этилган.
"Ред Булл" Австрияда унчалик машҳур эмас, Германияда эса умуман бошқача. Шу сабаб Ред Булнинг асосий жамоаси немис диёрида. "Сити" империяси ҳам мухлисларнинг норозилигидан жуда хавотирда эмас. Чунки империя фақат Шайх Мансурда эмас - "Удинезе", "Уотфорд" ва "Гранада"га эгалик қилувчи Потссо оиласи. Уларнинг эгалари вақти-вақти билан ўз футболчиларини жамоалар ўртасида алмаштиради, молиявий ва спорт имтиёзларидан фойдаланиб, бошқа клубларга, масалан, футболчи билан шартнома имзолаш учун курашишларига йўл қўймайдилар.
Ред Булл жамоалари ўртасида футболчиларни "Зальцбург"дан "Лейпциг"га ўтказиш амалиёти кенг тарқалган. Катта молиявий даромад туфайли немис клуби футболчини олиб, Австрияга ижарага жўнатиши мумкин. Мухлисларнинг ғазабини журналист Кристиан Фалк ўз сўзлари билан ифодалаган:
Бундай трансферлар одатий тусга айланса, футбол хавф остида қолади. Мен бундан кўра кўпроқ ахлоқий меъёрларни бузган битимни кўрмаганман.
Яна бир яхши мисол Френк Лемпард. "Челси"ни тарк этгач, инглиз ярим ҳимоячиси "Нью-Йорк Сити" билан шартнома имзолади, лекин дарҳол "Манчестер Сити"га ижарага юборилди ва бу "кўк-анорранглилар" мухлисларининг ўз афсонасининг трансферидан норозилигига сабаб бўлди.
УЕФА Ред Булнинг "Лейпциг" жамоаси бўлишига қарамай, "Зальцбург" Европа мусобақаларида иштирок этишга рухсат бергани янада ғазабга сабаб бўлди. Ассоциация низомига кўра, бир хил типдаги, бир тизим ва бир шахснинг қўл остидаги икки клубдан бири клублар ўртасидаги халқаро турнирларда қатнаша олмайди, чунки бу спортдаги рақобатбардошлик тамойилларига зиддир. Шу муносабат билан УЕФА арбитраж суди ўз текширувини ўтказди ва ҳар икки клубга Чемпионлар лигасида иштирок этишга рухсат беришга қарор қилди.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
