Футбол олами қизиқарли воқеалар гувоҳига айланган. Баъзан, ғалаба қозониш учун, ўйинчилар бошқаларни алдашга ва ифлос усуллардан фойдаланишга тайёр. Қуйида бундан роппа-роса 34 йил аввал – 1989 йилнинг 3 сентябрида юз берган футбол тарихидаги энг муҳим можаролардан бирини эслаймиз.
1990 йилги жаҳон чемпионати саралаши
Аргентина 1990 йилги Жаҳон чемпионатига автоматик равишда амалдаги Жаҳон кубоги ғолиби сифатида йўл олди. Шундай қилиб, КОНМEБОЛдан саралаш орқали жаҳон чемпионатига фақат иккита тўғридан-тўғри йўлланма ўйналди. Яна бир жамоа бошқа конференция вакили билан плей-оффда иштирок этиши керак эди.
Саралаш турнири доирасида КОНМEБОЛнинг 9 жамоаси уч жамоадан иборат учта гуруҳга бўлинган. Гуруҳлар ғолиблари ўз натижаларига кўра солиштирилди – энг яхши икки жамоа жаҳон чемпионатига тўғридан-тўғри йўлланма олди, учинчи жамоа эса плей-оффга йўл олди.
3-гуруҳда сўнгги тур олдидан қизиқарли вазият юзага келди. Бразилия ва Чили терма жамоалари 5 очкодан жамғарган ҳолда финал учрашувида «Маракана»да ўзаро баҳс олиб боришди. Тўп фарқидаги устунлик бразилияликларда эди, яъни улар дуранг билан ҳам қаноатланар эди. Чилиликлар эса сенсацион тарзда Бразилияни биринчи марта жаҳон чемпионатисиз қолдиришлари учун ғалаба қозонишлари керак эди. Умуман олганда, Бразилия - Чили учрашуви жиддий шов-шувга сабаб бўлди.
Охирги ўйин олдидан жадвал
1 Бразилия (11:1) 5 очко
2 Чили (9:2) 5 очко
3 Венесуэла 4 0 0 4 (1:18) 0 очко
*-ўша пайтлари ғалаба учун 2 очко беришган.
Фирибгарлик жанжали
Бразилия терма жамоаси танаффусдан кўп ўтмай ҳисобни очди, ўшанда Карека чилиликлар дарвозасига гол урди. Иккинчи бўлимнинг экваторида эса ўйин тўхтатилди. Гап шундаки, Бразилия терма жамоаси мухлиси, 24 ёшли Ронесери Мелло Чили терма жамоаси дарвозабони Роберто Рохас томон машъала отди. Футболчи йиқилиб, бошини ушлаб қолди, уни жамоадошлари ўраб олишди, «Маракана» трибуналари шовқин-сурон қила бошлади. Бир неча дақиқадан сўнг Рохас бошидан жароҳат олгани маълум бўлди.
Кейинчалик Чили терма жамоаси футболчилари Рохасни трибуна остидаги хонага олиб кетишди ва учрашувни давом эттиришдан бош тортишди. Ҳакам жамоани майдонга қайтишга ишонтиришга уринди, аммо бу беҳуда эди.
Ўша пайтларда стадионларда ҳозиргидек кўп камералар йўқ эди, аммо шундай бўлса ҳам Роберто Рохаснинг ҳийласи тезда фош бўлди. Эртаси куни газеталарда олов дарвозабонга тегмагани, балки ундан бир метрча узоқликка тушгани акс этган сурат чоп этилди. Бундан ташқари, чилилик футболчининг танасида пиротехника воситаларидан куйиш кўринишидаги зарар излари топилмади. Порох излари ҳам йўқ эди. Маълум бўлишича, дарвозабон қўлқопига ўткир буюм яшириб қўйган ва у билан саросимада ўзига жароҳат етказган. Шу билан бирга, алдовда фақат Рохаснинг ўзи фаол иштирок этмади. Мураббий Орландо Аравена ва шифокор Даниел Родригес ҳам дарвозабонни бу ишга ундаган. Чилиликлар Бразилияни мағлубиятга учратишини ёки ҳеч бўлмаганда нейтрал майдонда такрорий ўйин ўтказилишини умид қилишган. Бироқ футбол оламини алдаб бўлмади.
Кескин жазо
ФИФА суд жараёни якунларига кўра, Чили терма жамоаси ва шов-шувли воқеа иштирокчиларини қаттиқ жазолади. Бу бошқаларга ҳурматсизлик қилмаслик учун яхши намуна эди. Чили терма жамоаси нафақат 0:2 ҳисобидаги техник мағлубиятга учради - жамоа кейинги Жаҳон чемпионати (1994) учун ҳам саралашдан четлаштирилди. Дарвозабон Роберто Рохас бутун умрга футболдан четлаштирилди. Мураббий Орландо Аравена ва шифокор Даниел Родригес ҳам худди шундай жазо олди. Бундан ташқари, Чили футбол федерацияси раҳбари Серхио Стоппел ва терма жамоа сардори Фернандо Астенго дисквалификация қилинди. Футболчи беш йилга футболни тарк этди.
2001 йилда Рохас ўз қилмиши учун узр сўради ва ФИФА унга умрбод тақиқни олиб ташлашга қарор қилди. Шу билан бирга, чилилик унинг ўрнида бразилиялик ёки аргентиналик бўлганида, улар жазоланмаслигини таъкидлади, бу кесатиқ эди.
«Маракана»даги Пиро»
Бразилия - Чили ўйини чоғида футбол майдонига машъалани улоқтирган қиз 24 ёшли Росенери Мелло до Насименту эди. Бу воқеадан кейин у «Маракана»даги Пиро» лақабини олди. Кейин Росенери жуда машҳур бўлди ва ҳатто Плэйбой журналининг муқовасида ҳам пайдо бўлди. 2011 йилда Росенери мия аневризмасидан вафот этди.
Самолёт ҳалокати
1989 йил 3 сентябрда Бразилияда авиаҳалокат юз берди ва 12 киши ҳалок бўлди. Самолёт командири парвоздан бироз олдин 0270-йўналиш кўрсатилган парвоз режаси билан танишди. Ўша йилларда компьютерларнинг ишлаш хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда, охирги рақам ўнли каср эди, яъни учувчи ўнлик касрни белгилаши керак эди, курс 27 даражагача эди. Бироқ, у курсни 270 даража деб ўқиди ва натижада самолёт бутунлай бошқа йўналишда учди. Ўша пайтда ЖПС тизимлари йўқ эди ва учувчилар уларнинг ҳақиқий манзилини аниқлай олмадилар. Оқибатда барча ёқилғи тугагач, самолёт Амазон ёмғир ўрмонига қўнишга мажбур бўлди.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, учувчи Бразилия - Чили ўйини трансляциясини тинглаганлиги сабабли нотўғри йўналиш олган...
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
