Ҳеч қачон йўқолмайдиган мавзу. Мукофотни кимга беришни ўзингиз танланг!
2008 йилда Криштиану Роналду ва Лионель Месси даври расман бошланди: биринчиси "Олтин тўп"ни олди, иккинчиси эса овоз беришда фақат Кришга ютқазди. Ўшандан бери 15 йил ўтди ва атиги икки марта мукофот улардан бирига эмас, бошқасига насиб этди: 2018 йилда Лука Модрич, 2022 йилда эса Карим Бензема.
Бироқ, кўпинча натижалар кучли танқидга дучор бўлди ва баъзида бу жуда мос эди. "Олтин тўп"-2023 тақдимоти ва Эрлинг Холанднинг парвозидан сўнг, кўпчилик ҳақсиз равишда маҳрум бўлган "сўзловчилар" деб ҳисоблаган нарсаларни эслаш вақти келди.
Месси ва Роналду давридаги энг кўп "Олтин тўп" учун курашдаги омадсизлар:
1-ўрин
2021 йил: Роберт Левандовски - Лионель Месси
Эҳтимол, "Олтин тўп" тарихидаги асосий "талончилик" Роберт билан боғлиқдир. Польшалик ҳужумчи бир мавсум аввал "Бавария" билан требл ютиб, Бундеслига, Чемпионлар лигаси ва Германия кубоги тўпурарига айланганди. Албатта, агар ташкилотчилар коронавирус туфайли қуъра ташлашни бекор қилмаганида, у "ОТ"ни ютган бўларди. Нега маросим ўтказилмади ва Левандовски ҳақли равишда энг яхши деб топилмади? Жавоб йўқ.
Лева таслим бўлмади ва 2021 йилда "Олтин бутса"ни қўлга киритиб, Герд Мюллернинг абадий рекордини янгилади: у Бундеслигада 41 (!!!) гол урди. Ваҳоланки, ўша йили Месси терма жамоа билан биринчи катталар кубоги - Америка кубогини қўлга киритди. Хўш, бундай вазиятда Леони қандай мукофотламаслик мумкин?
"Алоҳида Левандовскини эслатиб ўтмоқчиман. Сиз билан рақобат қилиш катта шараф. Ўтган йили ғолиб бўлганингизни ҳамма билади. Менимча, France Football сизга 2020 йил учун "ОТ"ни бериши керак. Сиз бунга лойиқсиз. Бу сизнинг уйингизда бўлиши керак", - деди Месси тақдимот маросимида.
2-ўрин
2010: Андрес Иньеста Лео Мессига қарши
Месси кетма-кет иккинчи йил бир мавсумда 50 дан ортиқ гол урди ва иккинчи марта ҳам "Олтин тўп"ни қўлга киритди. Аммо 2009 йил ҳақида ҳеч қандай савол бўлмаса, 2010 йил ҳақида уларнинг сони жуда кўп.
Ҳа, Лео Испания чемпионати ва Чемпионлар лигасининг энг яхши тўпурарига айланди. Ҳа, унинг ижроси баъзан завқдан чинқириб юборарди. Ва шунга қарамай, аргентиналик футболчи Чемпионлар лигасининг ярим финали ва Жаҳон чемпионатининг чорак финалида ўйнаган бўлса, унинг “Барселона”даги жамоадоши Иньеста ёрқин испан жамоасининг тимсолига айланди ва жаҳон чемпионатида ғолиб чиқди. Ва у Нидерландия дарвозасига ғалаба келтирувчи голни урди.
Совринни ёрқин, кубоксиз индивидуалист Месси эмас, балки энг муҳим унвонга эга бўлган жамоа ўйинчиси олиши керакдек туюларди ва ҳозир ҳам шундай кўринади. Бу эса аксинча бўлиб чиқди.
3-ўрин
2010 йил: Уэсли Снейдер Лионель Мессига қарши
Месси муҳим жамоавий совринларни қўлга киритмай, бирин-кетин голлар рекордини янгилаётган бўлса, Снейдер "Интер"ни ва Нидерландия терма жамоасини чўққига тортиб келди. Уэсли бешта гол билан Жаҳон кубоги финалига чиқди ва турнирнинг энг яхши тўпурарларидан бирига айланди ва Чемпионлар лигасида ғалаба қозонди ва йўлда Леонинг "Барселона"сини мағлуб этди. Шу билан бирга Италияда иккита унвон ҳам бор эди.
2018 йилда бутунлай шунга ўхшаш сценарийда Лука Модрич "Олтин тўп"га номзодлар қаторига кирди. Фақат хорватиялик даҳо асосий индивидуал совринни қўлга киритди, нидерландиялик эса кучли учликка ҳам кира олмади! Вақт ўтиши билан мутахассислар хатони тушунишганлиги диққатга сазовордир. Бу Снейдер учун ишни осонлаштирмагани ёмон.
"Мен Месси ва Роналдуга ўхшаб, "ОТ"ни ютиб олишим мумкин эди. Мен буни хоҳламадим", - деди Уэсли фаолиятини якунлаганидан кейин. Аслида, у мутлақо тўғри эмас: бошқа одамлар уни энг яхши деб тан олишни хоҳламайдилар.
4-ўрин
2023 йил: Эрлинг Холанд ва Лионель Месси
Бу баҳсда ҳақиқат ҳеч қачон топилмайди. Холанд Премьер-лигада (мавсумда 36 гол), чемпион ва Англия кубоги ва Чемпионлар лигасида гол уриш бўйича рекорд кўрсаткичга эга. Месси жаҳон чемпионати ва турнирнинг энг яхши футболчиси сифатида тан олинган. Қайси муҳимроқ - Жаҳон чемпионатими ёки треблми? Ким ўз жамоасини кўпроқ тортди? Нима муҳимроқ - бир ойлик турнирми ёки 38 турлик чемпионатми? Ёки бу аслида "узоқ хизмат" мукофотидир?
"Олтин тўп"ни Мессига бериш керак деган қарорга келишди. Қисқа қилиб айтганда - хайрлашув. Жаҳон чемпионатидаги муваффақият ҳамма нарсадан муҳимроқ деб тан олинди. Норвегиялик ҳужумчининг мухлислари, албатта, бошқача фикрда - лекин бу ҳеч нарсага таъсир қилмайди (ва аслида таъсир қилмади). Ва Эрлингнинг ўзи, эҳтимол, ҳали ҳам "ОТ"ни олади.
5-ЎРИН
2013 йил: Франк Рибери Криштиану Роналдуга қарши
Бир томондан, Роналду бир йил ичида 66 та гол урди. Бошқа томондан, у умуман совринсиз қолди - ҳатто унчалик аҳамиятли бўлмаган Испания кубогисиз ҳам! Унинг асосий жамоавий ютуғи 2014 йилги Жаҳон чемпионатида Швеция терма жамоасини "ўлдириш" бўлиб, у ерда иккита ўйинда тўртта гол урди. Айтганча, бундан бироз олдин “ОТ” эгасига овоз бериш техник носозликлар туфайли икки ҳафтага қолдирилди. "Олтин тўп" учун бундай таништиришлар етарлими? Кўпчилик баҳслашишга тайёр, айниқса Франк Рибери.
Франциялик футболчи "Бавария" билан треблга эришди ва УЕФА талқинига кўра Европанинг энг яхши футболчисига айланди. Ўйин ҳам мукаммал тартибда бўлди: 11 гол ва 23 голли узатма, шу жумладан, Чемпионлар лигаси финалида Роббенга ҳал қилувчи гол. Ўша мавсумдаги совринлар борасида устунлик тўлиқ Франк томонида эди. "Олтин тўп" учун эса Криштиану томонида.
Ажабланарлиси шундаки, Рибери ҳатто яна бир тонна гол урган Мессига иккинчи ўринни бой берди. "Мен ажойиб мавсумни ўтказдим ва "ОТ"ни олишим керак эди. Аммо ташкилотчилар овоз бериш вақтини узайтиришди ва ғалати воқеа юз берди. Мен буни сиёсий қарор деб ҳис қилдим” - деди Френк.
6-ЎРИН
2012 йил: Андрес Иньеста Лео Мессига қарши
Бир мавсумда 73 та гол - бу нимага ўхшайди?! Буни Лео Месси кўрсатди - осон ва табиий. Бироқ, шахсий ютуқларидан ташқари, у фақат Испания кубогини қўлга киритган бўлса, Иньеста ва унинг терма жамоаси чорак финалда фақат португалларнинг қаршилигини пайқаб, осонлик билан Европа чемпионлигини қўлга киритди.
Ўтмишдаги муваффақиятлар ҳам қатламли эди: Испания кетма-кет учинчи йирик форумда қатнашди ва ҳар сафар каталониялик даҳо ўз ўйинини тўлиқ бошқарган. Иньестанинг Евро-2012нинг энг яхши футболчиси сифатида эътироф этилиши бежиз эмас эди. Аслида унинг рақобатчилари йўқ эди.
Месси ҳамкасбининг улуғворлигини четдан кузатди, аммо "Олтин тўп"ни топшириш маросимида Андреснинг ўзи четдан кузатувчига айланди. Боз устига, Криштиану иккинчи, Иньеста эса фақат учинчи бўлди. Хўш, бу ерда адолат қани?
7-ўрин
2019 йил: Виржил ван Дейк ва Лионель Месси
Яна бир бор айтиш керакки, индивидуал маҳорат жамоавий маҳоратдан устун туради. Гарчи Виржилнинг футболини суст деб аташ мумкин эмас, акс ҳолда у қандай қилиб "ОТ" учун курашда Садио Мане ва Муҳаммад Салоҳнинг ёнида ўйнаб, унвонларни ютиб, деярли асосий фаворитга айлана олади?
Ван Дейк "Ливерпуль" билан Чемпионлар лигасида ажойиб тарзда ғалаба қозонди ва бир вақтнинг ўзида тарихдаги энг яхши камбэклардан бирини яратди: "мерсисайдликлар" биринчи учрашувдан кейин ярим финалда Месси бошчилигидаги "Барселона"га 0:3 ҳисобида мағлуб бўлишди, жавобда эса уни эгаллаб, тўртта гол урди! Виржил Нидерландия терма жамоаси билан Миллатлар лигаси финалига қадар этиб борди ва эътибор, Премьер-лиганинг энг яхши футболчисига айланди. Ҳа, чемпион бўлмаган жамоа вакили. Ҳа, ҳимоячи Венсан Компани энг яхши бўлган 2011/2012 йилги мавсумдан бери биринчи бўлди.
Ва шунга қарамай, "Олтин тўп" ўзининг олтинчи "Олтин бутсаси" олиб, 51 та гол уриб, Испания чемпионлигини қўлга киритган Леога сузиб кетди. Аммо унинг овоз беришдаги кичик устунлигига қаранг: 686 га 679! Ван Дейк ва унинг мухлислари учун бу қанчалик ҳақоратли бўлса керак. Юрген Клопп буни шундай хулоса қилди: “Агар сиз "ОТ"ни шу авлоднинг энг яхши футболчисига берсангиз, у Месси бўлиши керак. Аммо ўтган мавсумнинг энг яхши футболчиси ван Дейк"
8-ўрин
2012 йил: Хави Лионель Мессига қарши
Гарчи Иньеста Испания терма жамоасида энг кўп қайд этилган бўлса-да, унинг ўйинига Хави ҳам катта таъсир кўрсатди. Шу боис ҳар иккала футболчи ҳам ХавИньеста алоқасида доимо тилга олинарди. Биргаликда улар бир неча йиллардан буён "Олтин тўп"га тўлиқ даъвогар бўлиб келишмоқда ва 2012 йилда улардан камида биттасининг ғалабасига умид энг юқори чўққига чиқди.
"Барселона"да Хави ҳам, Иньеста ҳам Мессига тасаввур қилиб бўлмайдиган ютуқларга эришишда шахсан ёрдам беришган, аммо Лео бошқа жамоада ўйнади ва Евро-2012га чиқа олмади. Лекин Испания кириб, яна ҳаммани тор-мор қилди. Асосан майдон марказидаги афсонавий ришта туфайли.
Улар биргаликда “ОТ” учун овоз беришни якунладилар: Хави яна Иньестадан пастроқда бўлди ва тўртинчи ўринни эгаллади. Балки бу тақсимот тўғри бўлгандир, лекин нима учун Месси ва айниқса Роналду иккаласидан ҳам баландроқ сакраган? Жуда мунозарали тақсимот.
9-ўрин
2014 йил: Мануэль Нойер Криштиану Роналдуга қарши
Роналду яна тенгсиз бўлди: у 57 та гол урди, Чемпионлар лигасининг энг яхши тўпурари бўлди ва "Реал Мадрид"га кўп йиллар ўтиб, дунёнинг энг яхши клуби унвонини қайтариб олишга самарали ёрдам берди, шунингдек, ўз тарихида учинчи марта "Олтин бутса"ни қўлга киритди. Бошқа ҳар йили унинг "Олтин тўп"ини инкор этиб бўлмасди, аммо 2014 йилда жаҳон чемпионати бўлиб ўтди ва Португалия у ерда умуман порламади. Германиядан фарқли ўлароқ.
Криш бошчилигидаги португалияликлар гуруҳдан ҳам чиқа олмади ва АҚШ ва Германияни олдинга ўтказиб юборди. Немислар ажойиб ўйин намойиш этиб, ярим финалда Бразилияни мағлуб этишди (7:1), ҳал қилувчи баҳсда Аргентина қаршилигини синдиришди (1:0). Турнирнинг асосий қаҳрамонларидан бири нафақат тўпни олиб юрган, балки кўп йиллар давомида дарвозабонлар тренд соҳибига айланган Нойер бўлди.
Ману дарвозадан узоққа чиқиб кетди, шерикларини маҳорат билан суғурта қилди ва ҳужумда ҳам, ҳимояда ҳам деярли тўлақонли марказий ҳимоячига айланди. Шунга қарамай, "ОТ" учун овоз беришда у Роналду ва Мессидан кейин учинчи бўлди.
10-ўрин
2018 йил: Килиан Мбаппе Лука Модричга қарши
Кўп йиллар давомида биринчи марта асосий индивидуал мукофот гол урган ҳужумчига эмас, балки креатив тўп узатишга топширилди. Кўпчилик мухлислар бу қарорни тушунишмади, айниқса ўша пайтда Мбаппе ажрашаётган эди. У ЖЧ-2018дан ўтган Франция терма жамоасининг асосий юлдузига айланди ва турнирда тўртта гол урди, жумладан Аргентина билан ўйинда (4:3) дубль қайд этди.
Шу билан бирга, жаҳон чемпионати финалида Модричдан ташқари бир-иккита юлдузи бўлган Хорватия терма жамоасини Лукасиз тасаввур этиб бўлмасди. У "олтин" французлардан бири эмас, балки турнирнинг энг яхши футболчиси сифатида эътироф этилгани бежиз эмас. Агар хорватлар ғалабани қўлга киритишганида, бу эртак ҳатто "Лестер-2016" кўрсаткичини ҳам ортда қолдирган бўларди.
Шунингдек, Хорватиялик даҳонинг “Реал Мадрид”нинг Чемпионлар Лигасидаги кетма-кет учинчи ғалабасига қўшган ҳиссасини камайтириб бўлмайди. Мбаппе қаерда қолди? Айнан Мадрид уни 1/8 финалдан чиқариб юборди. "ОТ" учун овоз беришда у биринчи бўлди ва Килиан иккинчи ўринни Роналдуга, учинчи ўринни Гризманга бой берди.
11-ўрин
2016 йил: Антуан Гризманн Криштиану Роналдуга қарши
Ўша йили Криш иккита йирик халқаро совринни қўлга киритди - кетма-кет иккинчи Чемпионлар лигаси ва Европа чемпионати. Биринчи ютуқнинг буюклиги ҳақида ҳеч ким баҳслашмайди: энг кучли еврокубокларда энг яхши тўпурар ва футболчининг навбатдаги унвонига эга бўлиш осон эмас. Бироқ, иккинчиси билан боғлиқ саволлар мавжуд.
Португалия футболчи фақат янги қоида туфайли гуруҳдан чиқди, унга кўра маълум вазиятларда учинчи ўрин ҳам плей-офф йўлланмасини беради. Бўлажак чемпион Венгрия ва Исландиядан пастроқ натижани қайд этди, бу қандай содир бўлади?! Ўшанда ҳам ҳамма нарса кескинлашди: хорватлар фақат қўшимча вақтда (1:0), польшаликлар пенальтилар сериясидан (1:1, 5:3), финалда эса французларни мағлуб этишди. 120-дақиқа ва очилиш ўйинида жароҳат олган Роналдусиз.
Криштианунинг Евро-2016 учун атиги учта голи бор - бу турнирда ҳеч қандай ёмон кўринмаган Нани билан тенг. Айни пайтда Гризманн икки баравар кўп зарба берди ва "Атлетико" билан Чемпионлар лигасининг асосий ўйинига чиқди: кўпчилик уни "ОТ"нинг янги эгаси сифатида кўрди. Эҳтимол, бу содир бўларди, аммо французлар финални қўлдан бой беришди ва совринсиз қолган Антуан Криш ва Мессига овоз беришда дастлабки икки ўринни бой берди.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
