Леброн Жеймс, Серена Уильямс, Селена Гомес ва бошқа машҳур америкаликлар барча даврларнинг энг буюк футболчисини Американинг бешинчи энг машҳур спорт лигасида ўша пайтдаги энг ёмон жамоада ўйнашини томоша қилиш учун МЛС ўйинларига келишди. Кейин бу тўхтади.
Лионель Месси жароҳат олди, ҳаваскор ва профессионал футбол бошланди, Европа футболи бошланди, “Интер Майами” 9 очко жамғара олмай плей-оффга чиқа олмади ва оддий америкалик спорт ишқибози бир мунча вақт ҳаммани ташвишга солаётган лига ҳақида қайғуришни тўхтатди. Месси МЛСдаги илк мавсумини ўтказганини ва "Колумабус" чемпион бўлганини ҳисобга олсак, ҳисоб-китоб қилиш вақти келди. Лига бошланганидан 28 йил ўтиб, қанчалик яхши?
Twenty First Group компанияси барча турдаги юқори даражадаги ишларни амалга оширади: турли жамоаларнинг кучли томонларини моделлаштириш, потенциал плей-офф ва лига форматларини тақлид қилиш, бир-бирига нисбатан турли турнирлар сифатини баҳолаш йўлларини топиш. Лигаларнинг ўзлари уларнинг энг катта мижозлари, шунинг учун улар клубларга баҳоланмаган ўйинчиларни аниқлашда ёрдам беришни хоҳлайдиган компаниядан кўра спортга кенгроқ қарашга мажбур.
Глобал рейтинг тизимига кўра, МЛС дунёнинг энг яхши 31-лигаси сифатида қайд этилган. Бу Америка чемпионатини Колумбия, Польша, Чехия ва Хорватиянинг биринчи дивизионлари билан бир қаторга қўяди. Нега юқори эмас? Жавоб оддий: чунки МЛС жамоалари бир нечта жиддий турнирларда ғалаба қозонишади. Мексика клублари КОНКАКАФ Чемпионлар Лигасининг сўнгги 15 тасида 14 тасида ғалаба қозонишган ва уларнинг жамоалари сўнгги 30 финалчининг 80 фоизини ташкил қилган. Бу Мексика лигасини Шимолий Америкадаги энг юқори рейтингли лига сифатида қолдиради.
Twenty First Group, шунингдек, ўйинчиларнинг қанча вақт ўйнаши ва жамоалар қанчалик яхши ўйнашига қараб, индивидуал ўйинчилар рейтингини моделлаштиради. Месси МЛСда энг юқори рейтингга эга бўлган ўйинчи бўлиши ажабланарли эмас, унинг эски янги жамоадошлари Серхио Бускетс ва Жорди Альба мос равишда иккинчи ва учинчи ўринларда. "Интер Майами" юлдуз триосининг ортида ким турибди? Бу "Лос-Анжелес"нинг 29 ёшли қанот ҳимоячиси Денис Буанга, у голлар ва зарбалар бўйича лигада пешқадамлик қилмоқда ва кутилган голлар ва голли узатмалар бўйича саккизинчи ўринни эгаллаб турибди.
Twenty First Group маълумотларига кўра, Буанга вақти-вақти билан Чемпионлар лигасига чиқадиган Европа клубида ўйнаш учун етарли салоҳиятга эга. Масалан, "Лацио" ёки "Вильярреал" учун. Twenty First Group маълумотларига кўра чемпион "Колумбус"нинг энг яхши ўйинчиси уругвайлик 25 ёшли вингер Диего Росси ҳисобланади. У ўтган ёзда "Фенербахче"да ўйнаш учун "Лос-Анжелес"ни тарк этиб, МЛСга қайтди. Twenty First Group маълумотларига кўра, у "Эвертон" ёки "Хетафе" учун Буангидан пастроқ салоҳиятга эга.
Жамоаларнинг ўзига келсак, "Колумбус" глобал рейтингда 322-ўринни эгаллаб турибди. Бу уларнинг энг юқори рейтинги, аммо улар ҳали ҳам Англия, Испания, Германия, Италия ва Франциянинг барча жамоаларидан пастда. МЛС финалига чиққан "Лос-Анжелес" дунё рейтингида 281-ўринни эгаллаб турибди, бу эса клубни жорий мавсумда Англия Премьер-лигасининг энг ёмон жамоаси бўлган "Шеффилд Юнайтед" билан бир ўринга қўяди.
Қайсидир маънода, МЛСни Европа ва Жанубий Америкадаги бошқа лигалар билан солиштириш унчалик адолатли эмас. КОНКАКАФ Чемпионлар лигаси одатда Америка жамоалари ҳали мавсумга тайёргарлик кўраётган бир пайтда бошланади. Мексикада мавсум аллақачон авж олган эди. Бу вақтга келиб, жамоалар ўзларининг энг яхши таркибларини аниқлаб бўлишган ва янги ўйинчилар мослашишга улгурди. МЛС жамоалари фойдасига ўйинчиларнинг жисмоний тайёргарлиги жиҳатидан анча янги бўлгани ва турнир бошланишидан олдин жароҳатларга камроқ мойиллиги бор.
Турнир вақти МЛС жамоаларини ноқулай аҳволга солиб қўяди. Аммо бу АҚШ ва Канададаги ва Мексикадаги жамоалар ўртасидаги катта фарқни тушунтириш учун етарли эмас. Бироқ, Америка клублари мексикалик ва бутун дунё клублари билан таққослаган яна бир камчилик бор - бу маош чегараси. Гарчи МЛСда маошларни ҳисоблаш қоидалари жуда ноаниқ бўлиб қолса ва қайси юлдуз лигага қўшилишни истаётганига қараб доимий равишда ўзгариб туради. Бошқа барча лигалардан фарқли ўлароқ, Америка лигаси ҳам қуйи лигага тушиб кетмайди. Кўтарилиш ва қуйи лигага тушиш баъзилар ишонадиган даъво бўлмаса-да, бу тизимнинг йўқлиги бошқа рақобат динамикасини яратади.
Ҳамма юлдуз футболчилари бор жамоалар билан мақтанади - "Торонто", "Интер Майами" - лекин улар оддий мавсумда охирги ўринни эгаллашди. Бу лиганинг ўзи учун кучсиз далил. Агар МЛС ҳақиқатан ҳам олий лига деб ҳисобланмоқчи бўлса, унда унинг жамоалари халқаро ўйинларда халқаро рақибларини мағлуб этишни бошлашлари керак. Яъни, "Сиэтл Саундерс" клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатида Миср Премьер-лигасидан учинчи ўринни эгаллаган жамоани мағлуб этиши керак, бироқ улар бирорта ҳам гол урмасдан, "Ал Аҳли"га ютқазиб қўйишади.
Бошқа томондан, ҳамма нарса жуда ғамгин эмас. Ҳозирги тўсиқлар лигани узоқ муддатли ўсишга ундаши мумкин. Ҳар йили МЛС клублари ўйинчиларга кўпроқ пул сарфлашади. Кўплаб молиявий тенгсизликлар билан бирга келадиган беқарор "Европа модели" ни таъқиб қилиш ўрнига, чет эл лигаси бутун дунё бўйлаб севимли спорт турини олди ва уни Америка спортининг анча барқарор, ёпиқ бўлса ҳам тизими билан бирлаштирди. Бу рақобатбардошлик қийматини пасайтиради, балки лиганинг узоқ муддатли барқарорлиги ва ҳаётийлигини оширади.
Европа футболининг ҳозирги тузилиши пулга борган сари қарам бўлиб бормоқда. Қоидага кўра, фақат бой клублар йирик турнирларда ғалаба қозонишади, қолганлари эса ҳар йили беқарорлик ҳолатида яшайди. Ҳар қандай тузилмавий ўзгаришлар эса ҳар доим бой клублар фойдасига бўлади, чунки улар хоҳлаган нарсаларига эриша олмасалар, кетиш ва ўз Суперлигасини яратиш билан таҳдид қилишади. Айни пайтда, МЛС клуб эгаларига кафолатланган даромад ва футболчиларга кафолатланган маош беради.
Бу ҳали ҳам номукаммал маҳсулот, лекин унинг парчаланиш эҳтимоли анча паст ва ёпиқ тузилма лигани Европада ҳеч қачон бўлмайдиган тарзда тажриба ўтказишга ундайди. Тахминан 30 йил ўтганига қарамай, МЛС ҳали ҳам Европанинг топ-лигалари билан рақобатлашишга яқин эмас, лекин бу бутун нуқтадир. МЛС 10, 15 ёки 20 йилдан кейин Европа билан рақобатбардош бўлиб қолиши учун энг яхши нарса умуман рақобатлашишга уринмаслик ва ўз йўлидан боришдир.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
