Сарлавҳада футбол дейилгани билан, бу сўзнинг ичига Федерация, ПФЛ, мураббийлар, клублар, журналистлар кириб кетади. Тўғри танқидни ҳақорат, деб қабул қилувчи ТВни эгаллаб олган журналистлару ўзи буюртма мақола бита туриб мақоласи ичида ўзбек футболи, миллий терма жамоа учун қайғураётганларни буюртмачи, кампания уюштираётган гуруҳ, деб таърифловчи шахслар кириб кетади бу атама ичига. Ўтган вақт мобайнида, айниқса, саралаш циклининг якунига келиб аҳволимиз танглашгач ёзган танқидларимизни ТВ орқали ҳақорат, футболчиларни ландовур ва дангаса, терма жамоалар марказини янгилаш керак бўлган ташкилот, мухлисларни футболни тушунмасликда айблашда собит бўлган кишилар бор ва тўхтовсиз шу ишни давом эттирмоқдалар.
Эътибор беряпсизми, муваффақиятсизликларда бош мураббийдан бўлак ҳамма айбдор қилиняпти. Ер курраси, замину фалак, ҳайвоноту наботот, қораю жигарранг, муслиму яҳуд айбдор, аммо зинҳор бош мураббий эмас. Нега? Бирор марта мураббийнинг ҳам айби бор, деган гапни эшитмадим ўша ТВдаги кўрсатувларда жавлон ураётган кишилардан. Ғалати эмасми? Оддий халқнинг кўзини бўяшга бунчалар ҳаракат нечун? Биргина шахсни айбдор бўлсада айбсизлигини уқтириш кимга керак? Миллат орзуси олдида биргина шахс ва ўз манфаатлари устун қўйилмаяптими? Шу эмасми кампания? Ваколат берилган экан, оғзига келганини қайтармай гапираверадими? Уларга “ҳой”, деб қўядиган киши борми? Йўқ экан. Биз бироз ҳой, дегандик, қолдик балога. Футболга доир энг юқори ташкилотнинг энг катта одамини ҳам ўз йўриғига юргизиб, нотўғри маълумот бериш орқали ТВда ўзи хоҳлаган гапларни гапиртира олиш санъатига тасанно. Бу билан уддабуронлар ўша раҳбарни кўпчилик олдида имиджига путур етказишганини, портретига хунук чизгилар чизишганини билишармикан? Саволларнинг кўплигини қаранг. Киши ваҳимага тушади. Неча йиллик саволлару ҳануз жавоб йўқ. Биз эса ҳавога қилич сермаб ўтирибмиз. Агар шунча ёзганларимиз остида зиғирча шахсий манфаат бўлганида ҳам бунчалик алам қилмасди. Афсуски, манфаати борларнинг ваколатлари бор, манфаатсиз ёзувчиларнинг гапини ит ҳам эшитмайдиган замон экан. Йўқса биз аллақачон раҳбар қабулида бўлиб ўз нуқтаи назаримиз, позициямиз, мақсадимизни баён қилган, “бир пиёла чой ичган” бўлардик. Аммо...
Миржалол Қосимовнинг шармандали ўйиндан кейин матбуот анжуманига кириб 2 тагина саволдан сўнг чиқиб кетганини тушунамиз. Оғир руҳий ҳолат, кучли зарба. Мен Қосимов ЖЧга чиқишни хоҳламаган, десам, туҳмат қилган бўламан. У натижалар шундай бўлишини атайин уюштирган, ўзбек футболи душмани, десам ҳақиқий иғвогар, кўзи сўқир бўламан. Тавба, дей. Йўқ, у ҳам хоҳлаган мундиални, халқнинг орзулари рўёбини. Фақат хоҳиш билан иш битармикан? Гап мана шунда. Хоҳишнинг ўзи камлигини, билим, маҳорат, иқтидор, малака, энг асосийси, жамоани бирлаштира олиш хусусияти бўлиши кераклигини собиқ футболчидан бўлак ким яхшироқ билиши мумкин?! Ана шу жиҳатлар етишмагани учун танқид қилмадикми биз уни? Ҳаводан олиб ёзмадик, шекилли? Ё жамоа ғалаба қозониб турганда хўрдага тушган пашшадай йўқ жойдан шахсий хусумат туфайли танқид қилдикми? Йўқса Иордания билан ўйингача жим ўтирармидик? Ҳатто ўйин ўтгач ҳам ҳеч ким индамаяпти-ку. Қай бир Юнон файласуфининг гапи бор: Сени севишсин, севмаса ҳурмат қилишсин, ақалли ёмон кўришсин, лекин ҳеч қачон бефарқ бўлишларига йўл қўйма. Йўл қўйган кунинг – ўлган кунинг.
Жаноб коучни айни пайтда танқид қилишга ҳам ҳафсала қолмаяпти, назаримда. Унинг ўша эскирган ўйин услуби, ғалати қарорларини муҳокама этавериб чарчадик. Аммо шунча йил ўтди, нима ўзгарди? 2010 йил ҳам ўша қўшиқ, ҳозир ҳам. Ҳасанов ҳанузгача ўша-ўша, Гейнрих билан муносабатлар ўша-ўша, муҳит ёмонлашса ёмонлашганки, асло яхшиланмаган. Муҳитни билмайсан, дейсизми? Унда футболчиларни ўйнагиси келмаганликда айблаётган, Қосимовни саботаж қурбони бўлганини таъкидлаётганлар, айтингчи, бу муҳитнинг носоғлом эканлигига шу иддаоларингиз “имзонгиз” эмасми? Хўп, дейлик, сиз айтганча ҳам бўлгандир. Футболчилар саботаж уюштиргандир. Ким сабабчи бунга? Мураббий эмасми жамоадаги муҳитга, ўйин услубига, тактикага, жисмоний тайёргарликка ва якунда натижа учун жавобгар? Ёки жамоа сардори ё дарвозабоннинг вазифасими бу? Ёки студияга чақирилган меҳмонга Кападзе ва Аҳмедовни ўйнай олмаганлиги, вазифани бажара олмаганлиги ҳақидаги саволдан мақсад нима? Футболни жамоа ўйнайди, мураббий жамоани бошқармайдими? Мураббий вазифани қанчалик бажарди, тарзидаги саволлар бошқа кўрсатувда бериладими? ТВ орқали мураббийни мақташнинг охири борми? Ахир кундузи кўчага чиққан одамга “ҳой, уйга киринг, қоронғу тушиб қолибди, мен сизга айтяпман”, дейиш билан ўша одамни самода қуёш йўқлигига ишонтира оласизми? Кулгили, аянчли!
Зерикарли, бир хил, мазмунсиз ўйинни, ғалати таркибу тушунарсиз ўйинчи алмаштиришларни гапирсак нега оғзимизга урасиз? Биз футболни тушунмасак тушунтиринг. Яхши натижалар билан тушунтира оласизми? Кичик чекиниш: биргина Гейнрих мисолида кўриш мумкин. Нега клуби таркибида етакчи бўлган, деярли ҳар ўйинда голлар уриб, голли паслар узатиб, жамоасини олдинга бошлаётган, клуби таркибида муҳим роль ўйнайдиган, цикл якунига келиб юқори формага чиққан Гейнрих нега чақирилмади? Унинг ўрнига ўз клуби таркибида тузукроқ ўйин амалиётига эга бўлмаган, асосан захирада ўтирган Насимовни чақиришдан не маъно? Ахир айнан араб жамоаларига қарши қандай ўйнаш кераклигини мураббий билмасмиди? Арабларга қарши кимлар фойда беришини билмасмиди? Ўзи футболчи бўлган даврларда ҳам гувоҳи бўлган эмасми? Нега тажрибали Шацких, ностандарт Гейнрих кабилар учун терма жамоа эшиклари “норасмий” ёпилди? Шахсий муносабатлар эмасми буларнинг сабаби? Демак, миллат орзусидан шахсий муносабатлар устун қўйилган эканда? Бир плей-офф учун 3 та (!) бир хил пландаги ҳужумчи чақирилиши ғалати эмасми? Шу эмасми ғариб тактика, А план бузилса Б планнинг йўқлиги?
Профессионаллик ҳар бир жабҳада кўринади. Ҳар ким ўз соҳасининг профессионали бўлсагина ҳурматга лойиқ кўрилади. Кимдир танқидий мақола ёзса, баъзилар ойдин кўриниб турган натижадан норози бўлиб матбуотда чиқиш қилса буни кампаниявозликка йўйиш профессионал мураббийнинг ишими? Ёки ўз ишини бажараётган матбуот котибини кампанияга шароит яратиб берганликда айблаган кишининг бу баёнотини қандай тушунмоқ керак? Оддий “бытовой” масалани дастак қилиб матбуот котибини саботажда айблаш абсурд эмасми? Ўша интервьюни олган журналистнинг мақсади аслида айнан шундай гапларни биринчи планга олиб чиқиш бўлган, шекилли. Футбол қолиб ҳар кимнинг гапларига жавоб қайтариш ярашиқли ишми? Ўзини танқид қилаётганларни натижалар билан овозини ўчириш ўрнига матбуотда талашиш мураббийга хосми? Ишончим комил, на мен, на бошқа танқидчилар ўз томорқасидаги бақлажон ва қовоққа вақтида сув қуймагани учун мураббийни танқид қилмаяпти. Ўртага миллат орзуси тикилган жойда ўринли танқидни ҳақорат, мақолаларни кампания, деб қабул қилиш мантиқсизлик!
Олдинда Осиё кубоги учун баҳслар. Кейин яна ЖЧ саралаши бошланади. Ҳаёт тўхтаб қолган эмас. Турнирлар бўлаверади, ўйинлар ўтаверади... Фақат, ачинарлиси, катта турнирлар бизсиз ўтмоқда. Охирги иккита мундиал бизсиз ўтишини таъминлаган мураббийга учинчи марта ҳам ишонилса ҳайрон бўлманг, тайёр туринг. Балки ростдан ҳам учинчи циклга у тайёр ҳолда келар, балки у бошқа ТЖ рулига яқинлашмас, ким билади. Мухлисларга қийин. Ўтмишда уни ўзларига кумир, деб билган ва ҳозирги натижалардан ичи куяётган ишқибозларга қийин.
Бу матбуот жанги эмас. Кимнидир оқлаш ҳам эмас. Мураббийнинг истеъфоси қабул қилинадими, йўқми, барибир буни мен ҳам, мухлислар ҳам, журналистлар ҳам, футболчилар ҳам ҳал қилмайди. Лавозимда қолса ишлайди, бўшатишса бўшайди. Бизнинг ишимиз, ваколатимиз мақташ, танқид қилиш, камчиликларни кўрсатиш, нуқтаи назаримизни баён қилиш. Сўз эркинлиги, матбуот эркинлиги қонунда белгилаб қўйилган. Чегарани эса ҳеч ким бузмаган ва бузмайди. Миллат дарди оғир бўлгач қоғоз ҳам қораяди. Юзи қаро бўлишдан асрасин!
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Бобур Акмалов
