Декабрь ойи охирида "Манчестер Юнайтед" янги хўжайин топди. Британиялик бизнесмен сер Жим Рэтклифф клубнинг 25% улушини 1,6 миллиард долларга сотиб олди ва унинг ривожланишига яна 300 миллион доллар сармоя киритишга ваъда берди. Глейзерлар оиласи, мухлисларнинг "Манчестер Юнайтед"да ҳокимият бутунлай ўзгаришини кутишларига қарамай, қолишди.
Британиялик бизнесмен сармоядан тушган даромад ҳақида ўйламаслигини, чунки "Юнайтед"га сармоя киритиш ортида унинг шахсий манфаатлари турганини таъкидлади. "Шубҳасиз, спорт орқали одамлар компанияларим ҳақида билиб олишади", деди Рэтклифф.
Тадбиркор дарҳол клубнинг футбол фаолиятига эътибор қаратишини айтди, шу боис "Олд Траффорд"га келган пайтдан бошлаб у барча спорт масалаларини ўз назоратига олди. У мураббий, спорт директори ва футбол жиҳатлари учун масъул бўлган бошқа раҳбарларнинг келажаги бўйича қарор қабул қилишда тўлиқ карт-бланшга эга. Бу клуб улушини сотиб олиш бўйича келишув шартлари эди.
Асосий мақсад – стадионни яхшилаш
300 миллион доллар икки тўлов шаклида келади: 200 миллион доллар транзакция тугагандан сўнг, яна 100 миллион доллар шу йил охиригача. Рэтклифф янги стадион ҳақида кўп гапиради, аммо бу маблағ етарли эмаслиги аниқ. 2022 йилда потенциал арена қурилиши режалари 1 миллиард фунт стерлингдан ошиқроқ деб баҳоланган эди. Реконструкция камроқ харажат талаб қилади, аммо бу ҳолатда клуб ютқазади. Клуб стадионга ташриф буюрувчилар орқали умумий даромаднинг 21% ни топади.
Рэтклифф нафақат клубнинг энг муҳим мероси ва жамоат марказига айланиб қолмай, балки "Уэмбли" билан рақобатлашадиган стадионни орзу қилади. Тадбиркор 90 минг томошабинга мўлжалланган арена ҳақида гапирди, бироқ ҳозирча буларнинг барчаси сўзда қолмоқда. Агар Рэтклифф ҳақиқатан ҳам шундай кенг кўламли қурилишни режалаштирган бўлса, унда унинг дастлабки сармояси фақат лойиҳалаш ва қурилишга тайёргарлик кўриш учун етарли бўлади.
Бироқ ҳеч ким бу пуллар жамоанинг янги стадионига сарфланишини айтмади. 300 миллион долларни ҳамма нарсага ишлатиш мумкин: хоҳ маош, хоҳ трансфер. Гарчи Рэтклифф футболчиларни сотиб олишга кўп пул сарфлаш тараққиёт ва фаровонлик йўли эмас, деб ҳисобласа ҳам. Шу боис, “Манчестер Юнайтед” Жуд Беллингем ёки Килиан Мбаппе каби супер юлдузларни қўлга киритишга уринмайди ҳам.
Рэтклиффнинг режаси бу пулни махсус стадион учун ишлатишдир. Бу фақат режалаштириш ва дизайннинг дастлабки босқичлари учун етарли бўлса ҳам. Янги хўжайин учун "Юнайтед" мухлисларига янги уй совға қилиш жуда муҳим, чунки томидан сув оқаётган "Олд Траффорд" энди клуб стандартларига мос келмайди. Стадион даромад оқимини ҳам оширади, Рэтклифф буни очиқ айтди: "Футболдаги янги муаммолардан бири молиявий фейр-плей, бу ерда сиз ўз имкониятларингиз доирасида яшашингиз керак, шунинг учун қанча пулингиз бўлса, шунча яхши яшашингиз мумкин".
Рэтклифф келганидан бери клуб акциялари 25% га тушиб кетди, чунки тендер таклифи бўйича ноаниқлик узоқ вақт сақланиб қолди (яъни, унинг акцияларни қанчага сотиб олиши). У бир акция учун 33 доллар тўлади, бу клуб акциялари учун 20% кўпроқ. Тендер таклифи ёпилгандан сўнг, акциялар пасайишда давом этди ва энди ҳар бир акция 13,81 долларни ташкил этади. 26 декабрда, сотиб олиш эълон қилинганида, ҳар бир акция нархи 20,50 долларни ташкил этди.
Ёзги трансферлар ойнаси олдидан клубнинг молиявий аҳволи зўр, деб таърифланмаган. Шу билан бирга, "Юнайтед" ФФП қоидаларини бузмасдан янги ўйинчиларни сотиб олиш учун бюджетини оширишга интилмоқда. "Манчестер Юнайтед" бош операцион директори Коллетт Рош "Эвертон" ва "Ноттингем Форест"нинг сўнгги пайтларда қоида бузарликлари учун очко олиб ташланган ҳолатни келтириб, қоидаларга риоя қилиш муҳимлигини таъкидлади. Ўтган ёзда клуб УEФА томонидан "кичик қоидабузарликлар" учун 326 000 доллар жаримага тортилган эди.
2022/2023 йилги мавсумда рекорд даражадаги 648,4 миллион фунт стерлинглик даромадга қарамай, клуб Чемпионлар лигасида иштирок этмади, бу эса трансляция даромадларининг пасайишига ва харажатларнинг ошишига олиб келди. Иш ҳақи харажатлари пасайган бўлса-да, улар ҳали ҳам йилига 331,4 миллион фунт стерлингни ташкил этади.
Аммо клубнинг асосий муаммоси қарздир: умумий мажбуриятлар 507,3 миллион фунтни ташкил этди, кредит бўйича фоиз тўловлари эса 20,6 миллион фунтдан 31,9 миллион фунтга кўтарилди.
Клубда 40 миллион фунт стерлинг сарфлаши мумкин бўлган "айланувчи кредит линияси" (овердрафт) мавжуд. Бу 105 миллион фунт стерлинггача бўлган йўқотишларни қоплаш ва Премер-лиганинг рентабеллик ва барқарорликни баҳолаш тестидан ўтиш учун етарли бўлади. Бундай ҳолда, Рэтклиффнинг сармояси керак бўлмайди ва ваъда қилинган 300 миллион долларни стадион қурилиши учун ажратиш мумкин.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Андижон
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
