ЖЧ-2022 чорак финали доирасидаги Аргентина - Нидерландия баҳси арафасида Американинг The Washington Post нашри резонансли материални эълон қилди: «Нега Аргентина жаҳон чемпионатига кўпроқ қора танли футболчиларни олиб бормади?» Хорватия билан ўйин олдидан мақола муҳокамаси янги куч билан бошланди.
Матн Эл-Пасодаги Техас университети доценти Эрик Эдвардс томонидан ёзилган. У Аргентина нима учун «оқ мамлакат» деб аталишини ва нега унинг таркибида қора танли футболчилар йўқлигини ўрганди.
The Washington Post тадқиқоти сиёсатчилари Аргентинани «оқлаш» га интилди, урушлар пайтида кўплаб қора танлилар ҳалок бўлган ёки қочиб кетган. Эрик Эдвардс 2010 йилги Аргентинада аҳолини рўйхатга олишнинг расмий статистикасини келтирди, унга кўра мамлакатнинг 1% дан камроғи қора танлилардан иборат - 149 минг киши.
Бу рақамларни тушунтиришда у бир нечта афсоналарни тасвирлаб берди. Шундай қилиб, қора танли қуллардан Аргентина мустақиллик урушлари пайтида (1810-1819) деҳқон сифатида фойдаланилган. Бироқ бунга рози бўлмаган кўпчилик жойларини ташлаб кетиб, мамлакатга қайтмади. Шу билан бирга, аёллар қонуний равишда оқ танли эркакларга уйланишлари шарт эди.
Мақолада айтилишича, «Бир неча авлодлараро насл-насаб ёки ирқлараро аралашув юзага келиб, жисмонан енгилроқ ва оқроқ популяция яралган», дейилади мақолада. Муаллифнинг сўзларига кўра, сиёсатчилар Аргентинани «оқартириб», мамлакатни замонавий европалик қилишга уринган.
Аргентинанинг собиқ президенти (1868-1874) Доминго Фаустино Сармьенто каби оқ танли аргентиналиклар замонавийликни «оқлик» билан тенглаштирдилар. Улар Германия, Франция ва Англия сафига қўшилиш учун Аргентина қора танли аҳолини ҳам жисмоний, ҳам маданий жиҳатдан сиқиб чиқариши керак, деб ҳисоблашган. Эдвардс Аргентинанинг қора танли аҳолисининг тўртта тоифасини аниқлади: криолло (иммиграциядан олдинги келиб чиқиши, кўпинча испан ёки ҳинд насли билан боғлиқ), морочо (жигарранг), пардо (жигарранг) ва тригеньо (буғдой). У жаҳон футболи афсонаси Диего Марадонани морочо тоифаларидан бирига киришини айтган. «Бу оқ танли бўлмаган афсона Аргентина футболининг ва киноя билан айтганда, «оқ халқ»нинг юзига айланди», деб ёзади Эдвардс.
«Бу — мамлакат, Disney фильми эмас»
Аргентинада омма материалнинг нашр этилишига қаттиқ муносабат билдирди. Хусусан, Аргентинанинг ўнг қанот популистик сиёсий коалицияси La Libertad Avanza ушбу ғояларни қўллаб-қувватламади. Мақола сарлавҳасига жавобан у шундай деб ёзди: «бу — мамлакат, Disney фильми эмас». 23 миллион YouTube обуначисига эга бўлган аргентиналик блоггер DrossRotzank асар эълон қилингач Эрик Эдвардсга мурожаат қилди: «Мен муаллифга хабар бермоқчиманки, Аргентина АҚШдан 10 йил олдин қулликни бекор қилган. Қаранг, Эдвардс, нега Сенегал терма жамоасида оқ танли футболчилар йўқ? Бу Netflix фильми эмас, балки футбол жамоаси. Аргентинага келинг. Мамлакатда мусулмонлар ва яҳудийларнинг бир-бирига қандай муносабатда бўлишига ҳайрон қоласиз. Мактабларимизда ҳам муаммо бўлмайди. Таомлар эса анча яхши», — деб ёзди у ижтимоий тармоқда муаллифнинг аккаунтини белгилаб.
Эдвардсга испан тилида сўзлашувчи рассом Сара Стюарт Браун ҳам мурожаат қилди: «Асар номувофиқликлар ва нотўғри талқинларга тўла. Кўриниб турибдики, уни ёзган одам Аргентина маданиятини билмайди ва ҳеч қачон Аргентинада яшамаган».
Ижтимоий тармоқларда The Washington Post газетасида чоп этилган мақола аргентиналик мухлислар томонидан кўплаб фикр-мулоҳазаларга сабаб бўлди, футболчилар терма жамоага тери ранги учун эмас, балки футбол сифати учун чақирилишини тушунтирди: «Европада футбол ўйнаётган африкаликлар урушлар ва иқтисодий муаммолари бор мамлакатлардан келган қочқинларнинг фарзандларидир. Нега улар камбағал мамлакатдан қашшоқ мамлакатга ўтишади? Бунинг сабаби оддий» — дейди бир кузатувчи.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
