2015 йилнинг 12 ноябрида «Базель» ва «Грассхоппер» Швейцария чемпионатида ўзаро куч синашишган, ўйиннинг 86-дақиқасида «Базель» 2:3 ҳисобида имкониятни бой бераётганди.
Айнан шу лаҳзада жамоа бурчак зарбасини амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлди. Бироқ шу пайт «Базель» ҳужумчиси ҳакамга яқинлашиб, бурчак тўпини тепмаслигини, чунки тўп унинг оёғига тегиб, майдонни тарк этганлигини айтди. У - 18 ёшли Брель Эмболо эди, «Базель» эса мағлубиятни тан олганди.
7 йилдан кейин Брель яна бир инсонийлик фазилатини намойиш этди - Камерун дарвозасига урган голини нишонламади. Чунки у айнан шу юртда дунёга келганди.
Эмболо - Швейцария терма жамоасидаги ягона хорижлик эмас - таркибдаги деярли барча ўйинчилар - мигрантлар авлодлари, ҳатто бош мураббий Мурот Яқин ҳам турк ўғлони
Швейцария ўз тарихида бир қатор иммиграция жараёнларини бошдан кечирди. 50-йилларда бу жажжи, бой мамлакатга ишлаш учун италияликлар, испанлар ва португаллар келишди, 80 ва 90-йилларда урушдан қочган югославлар, 2000-йилларда Африка, Осиё ва ЕИ давлатларидан муҳожирлар келишди. Ҳозирда мамлакат аҳолисининг 25 фоизи хорижликлар. Терма жамоада авлодлари швейцариялик бўлмаган ўйинчилар кўпчиликни ташкил этадилар.
2010 йил ЖЧда Испанияни туркиялик мигрантлар - Инлер, Дердийок, Яқинлар ва италиялик Барнетта, Бенальолар зурёдлари маҳв этгандилар. 2018 йилда Сербиядан македониялик Жамоили, хорватиялик Гавранович, босниялик Сеферович, косоволик Баҳроми, Жака ва Шакирилар устун келишганди. Қатарда Камерун камерунлик Эмболо ва нигериялик Аканжи, сенегаллик Соу авлодларидан енгилди.
Мазкур интернационализм туфайли Швейцария бир неча қисмга бўлинган. Мамлакат жанубида итальян, ғарбда француз, шимол ва шарқда немис тилида сўзлашадилар. Эмболо француз тилида мулоқот қилади. Боиси, у Камерун пойтахтида туғилиб, 5 ёшгача яшаган. Кейин онаси билан Францияга йўл олган, у ерда онаси швейцариялик йигит билан танишган ва шу мамлакат фуқаролигини қабул қилганди.
«Мен ҳозир ҳам Камерунни кўнглимга яқин кўраман. Оиламизнинг асосий қисми ўша ерда, алоқамиз узилиб қолмаслиги учун, 1 , 2 йилда у ерга бориб тураман. Камерунга борганимда, болалик хотиралари жонланади. Отам ҳанузгача Яундеда, шундай экан, мен ватаним билан биргаман», - деганди ҳужумчи.
17 ёшида Брелни Камерунга чақиришди, аммо у Швейцарияни танлади. Фаолияти учун Европа қулайроқ эди: «Иккала терма жамоадан таклиф олдим, лекин 2та жамоада ўйнаш мумкин эмас. Бу ёшда танлаш осон бўлмагани боис, қарорни бир неча ойга кечиктирдим. Кейин 1 тўхтамга келдим. Қароримдан оила аъзоларимиз ҳам, ўзим ҳам мамнунман. Шу билан бирга, кўпроқ Камерунга мухлислик қиламан. ЖЧдаги учрашув биз учун муҳим аҳамиятга эга. Кучли эҳтиросларга дуч келишимни билардим. Ҳаммаси дуранг билан тугаса, яхши бўларди. қувончдан осмонга сакрамайман, албатта. Лекин қувонишим аниқ».
Ватан билан яқин алоқада бўлсада, Эмболо ўзини 100 фоизга камерунлик ҳисобламайди. Ахир 20 йил Швейцария тузини еди. «Швейцария муҳитига мослашиш осон кечмаган бўлсада, мен буни уддаладим, деб ўйлайман. Ҳозир ўзимни 60-70 фоизга швейцариялик, деб ҳисоблайман. Бу ерда болалик даврим бахтиёр ўтди, кўплаб дўстларга эга бўлдим, ҳамма стадионга машиналарда қатнаса, мен 36-автобусда борардим (Ўша автобус шарафига 36-рақамда ўйнайди)», - дейди ҳужумчи. Шунингдек, у Мурот Яқинни тез-тез тилга олиб, «Базель»да имконият берган устози сифатида ҳурмат қилади:
«Яқин доимо мендан кўп нарса кутади. Ўртамизда мустаҳкам алоқа мавжуд, тез-тез маслаҳатлашиб турамиз».
Умуман, Швейцарияда Яқин юксак нуфузга эга. Ҳа, унда озгина манманлик бор, аммо табиатан очиқкўнгил шахс. У аввалги бош мураббий Владимир Петковичдан кескин фарқ қилади.
Камерун дарвозасига урган голи ғалаба келтирганидан Эмболо ҳатто афсусланди ҳам. У камерунликлар томон йўл олиб, Нсаме ва бош мураббий Ригобер Сонгдан узр сўради
Яқин эса учрашув арафасидаги саноқли дақиқаларни захира ўриндиғи ёки техник ҳудудда ўтказмай, швейцариялик мухлислар секторига йўл олди ва улар билан саломлашиб олди. Умуман, ўша куни стадионда бўш ўриндиқлар анчагина эди. Жумладан, камерунлик мухлислар ҳам нисбатан озроқ бўлсаларда, уларнинг дўмбиралари сира тўхтамади. Ўз маблағи эвазига Камерундан Қатарга етиб келиш осон эмас. Буни бафусамлик Мвеле Матининг сўзларидан билиб олиш мумкин: «Бу ерга етиб келиш учун 4,5 млн. франк (7000 доллар) сарфладим. Бироқ мен федерал судья лавозимида ишлайман, маблағим етарли. қатар , мен учун 3, мундиал. 1998 йилда Францияда, 2010 йилда ЖАРда бўлганман. Укаларим Россияда таҳсил олишган. Бири - фармацевт, иккинчиси - гинеколог. Унинг рафиқаси - рус, исми Надя, Бафусамдаги дорихонада ишлайди. Камерунликлар футболни севишади. Бизда Россия чемпионати намойиш этилади. Тўғри, ёзиб олинган тарзда ва доимо эмас. Терма жамоамизга 1972 йилдан бери мухлисман. Роже Миллани ҳаваскорлар жамоасидаги ўйинларидан бери биламан. У - даҳо. Валерий Непомняшийни эсламаслик адолатдан эмас. 1990 йилда у терма жамоамиз билан энг яхши натижани қайд этган. Ҳозир бирча мухлислар Шупо-Мотинг, Замбо-Ангисса ва Онананинг ашаддий ишқибозлари».
Дўмбиралар овозини инобатга олмаганда, ўйиннинг 1-бўлими нисбатан осуда ўтди. Бироқ танаффусдан кейин швейцариялик Эмболо туғилиб-ўсган юрти терма жамоаси дарвозасини ишғол этди ва қўлини кўтарди. Афтидан, у гол урганига афсуслангандек эди. Лекин шу гол ўйин тақдирини ҳал қилди. Таажжубки, бунга қадар Швейцария голга тортадиган вазиятга эга бўлмаган, Камерун эса 1-бўлимда қулай имкониятлардан фойдалана олмаганди.
Учрашувдан кейин Эмболо табрикларни қабул қилгач, камерунлик дўстлари томон йўл олди. У Жан-Пьер Нсамени қучиб, елкасига бошини қўйган ҳолда узр сўради. Кейин Ригобер Сонг билан узоқ суҳбатлашди.
Мурот Яқин эса яна швейцариялик мухлислар томон юрди ва ҳатто жамоа майдонни тарк этганида ҳам қизғин суҳбатда бўлди.
«Эмболо менинг дўстим. Тақдиримиз жуда ўхшаш, у Швейцарияда ўйнайдиган камерунлик, мен эса қисман швейцарияликман, аммо Камерунда тўп сураман. Мен уни голи ва ундан кейинги ҳаракати учун табрикладим. Унинг ўрнида бўлганимда, мен ҳам шундай қилардим. Унинг майдондаги чин инсоний ҳаракати футболда нафақат жисмоний, балки одоб-ахлоқ ҳам муҳимлигини англатади. Брель ўзининг катта ўйинчи эканлигини исботлади», - деди Нсаме ўйиндан кейин.
Эмболо эса ҳеч нарса демади. Икки соатдан кейин у инстаграм орқали мухлислар табрикларини қабул қилди: қўллари кўтарилган ҳолатдаги сурати, «Ҳурмат», «Эркак» ва «Чин ҳалоллик» иборалари.
Хуллас, инсонийлик - ҳеч кимни бефарқ қолдирмайдиган фазилат!
СОДИҚ СОБИР тайёрлади
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
