2030 йилги жаҳон чемпионати бир вақтнинг ўзида олтита давлатда ўтказилади. Mundo Deportivo ва The Athletic нашрларининг ёзишича, ўйинларнинг аксарияти Испания, Португалия ва Марокашда, дастлабки учта ўйин Аргентина, Парагвай ва Уругвайда бўлиб ўтади.
Буни КОНМEБОЛ президенти Алехандро Домингес аллақачон тасдиқлаган: «Биз ишондик. 2030 йилги жаҳон чемпионати ибтидоий уйига қайтади. Юбилей жаҳон чемпионатининг очилиш ўйинлари Уругвай, Аргентина ва Парагвайда бўлиб ўтади.
Ташқи томондан бу гўзал кўринади: 100 йиллик тарих, футбол илк йилларига қайтиши ва ҳоказо. Агар кўпроқ ўйламасангиз шунақа. Вазият шундай: 48 та жамоа, 6 та давлат, 3 та қитъа ва 15 соатлик парвозлар. Бу жуда ёмон қарор. Мана нимага танқид қилиняпти. Бундай кенг қамров барчани хурсанд қилишга уринишдир. Аслида, бу фақат кўпроқ муаммоларни келтириб чиқаради.
2030 йилги Жаҳон кубоги:
● Аргентина-Чили-Парагвай-Уругвай.
Биринчи жаҳон чемпионати 1930 йилда Уругвайда бўлиб ўтган. Юз йилдан сўнг турнирнинг Жанубий Америкада, айниқса, Монтевидеода ўтказилиши рамзий маънога эга. Бундан ташқари, қитъадаги одамлар футболга жуда иштиёқли ва футболни яхши кўрадилар, у ерда сохта ультралар бўлмайди.
● Испания, Португалия, Марокаш.
Бу ерда Жанубий Америкадагидек гўзал тарих йўқ, лекин тайёр стадионлар ва ёрқин трибуналар бор, бу ҳам ажойиб!
Ла Лигада томошабинлар билан деярли ҳеч қандай муаммо йўқ, Лиссабон Чемпионлар Лигаси плей-офф босқичининг КОВИД-19 ўйинларини ўтказди, Марокашда эса мутлақо ақлдан озган мухлислар бор. Қолаверса, ушбу Африка давлати узоқ вақтдан бери (1994, 1998, 2010, 2026, ҳозир эса 2030) жаҳон чемпионатини ўзида ўтказишга уриниб келмоқда.
Хулоса: тарих ва рамзийликка тўла таклиф ва кучли инфратузилма орасида ФИФА якка ғолибни танлай олмади. ФИФА Аргентина, Парагвай, Уругвай ва Чилига инфратузилмадаги муаммолар (Жанубий Америка давлатлари стадионлар сифати, транспорт ва иқтисодий имкониятлари бўйича яққол паст) туфайли жаҳон чемпионатини бера олмади, аммо бутунлай рад этишга журъати йўқ эди. Шунинг учун бу жуда ёмон вариантни келтириб чиқарди: Жанубий Америкадаги учта ўйин, кейин эса Ғарбий Европа ва Африкадаги оддий жаҳон чемпионати. Ҳамма мамнун бўлганга ўхшайди, лекин якунда Жаҳон чемпионати бир неча қитъаларни қамраб олади. Олтита жамоа Америкада ўйнайди, кейин уч кундан кейин Марокашда иккинчи турни ўтказиш учун 10 минг километр масофани босиб ўтади.
ФИФА (ва УЕФА) дунёдаги барча пулларни ўзида ушлаб туришни хоҳлайди. Жаҳон чемпионатини 48 та жамоага кенгайтириш - бу жаҳон чемпионатига ҳар доим ҳам чиқа олмайдиган ривожланаётган мамлакатлардан (жумладан, Хитой, Миср, Нигерия, Колумбия, Туркия ва бошқа йирик давлатлар) пул ундиришдир. Футбол даражаси жуда паст бўлишига қарамай, Осиё жамоалари анча машҳур. Футбол клубларининг машҳурлигини ўрганиб чиқсангиз, ижтимоий тармоқлардаги энг йирик клубларнинг умумий аудиториясидан ҳайратда қоласиз.
Фейсбук, Инстаграм, Твиттер ва Ютубда Мисрнинг «Ал-Аҳли» клуби 38+ миллион обуначига эга. Бу «Атлетико»дан кўпроқ ва «Боруссия» билан тенг. Дунёнинг энг машҳур 30 та клубидан атиги 17 таси кучли бешлик жамоаларини ташкил этади. Қолганлари Бразилия, Саудия Арабистони, Аргентина, Миср, АҚШ, Мексика ва Индонезиядан (!). Янги футбол томошабинлари айнан шу ерда.
Бу мамлакатларни жаҳон чемпионатига олиб чиқиш ФИФАнинг тижорат ва телевидение даромадлари ошишига сабаб бўлади.
Лекин бир вақтнинг ўзида Европа инфратузилмасидан фойдаланиб бўлмайди. Осиё, Африка ва Жанубий Америкадаги мухлисларни четга чиқариб бўлмайди. Шунга қарамай кўпроқ пул ишлашга ҳаракат қилиб, ФИФА турнирнинг умумий имижига таъсир қилувчи логистик муаммоларни келтириб чиқариши ҳам мумкин.
ФИФА имконсиз нарсаларни мавжуд форматларга айлантиришга ҳаракат қилмоқда. Кўпчиликка 32 жамоали формат ёқарди, гарчи унинг камчиликлари кўп бўлса ҳам:
● Яхлит гуруҳ қисми (турли шаҳарларда кунига 4 та ўйин).
● Ўйинлар оралиғида бир неча кунлик танаффуслар билан жуда тинч плей-офф шакли.
● Икки ҳафта ўтгач (гуруҳ босқичи якунланиши билан) туристлар оқими пасаяди, жаҳон чемпионати ўз рангини йўқотади.
Аммо бу форматда жуда катта плюс бор эди. Турнир битта давлатда ўтказилиши мумкин эди, чунки юк 8-12 стадионга тушади. Россия, Бразилия, Жанубий Африка ва ҳатто Қатар ҳам бунга дош бера олади. Агар керак бўлса Аргентина, Испания ва Марокашда 8 та стадион мавжуд. Кичик давлатлар турнирни иккига бўлишлари мумкин: бу Япония ва Жанубий Кореяда содир бўлган, Испания+Португалия, Аргентина+Уругвай ёки ҳатто Уругвай+Парагвайда ҳам содир бўлиши мумкин.
48 та жамоа бошқа даража. Ушбу формат 16+ стадионни талаб қилади. Дунёда 5-6 дан ортиқ давлат бунга дош бера олмайди (АҚШ, Хитой ва, эҳтимол, Европада кимдир). Ҳатто Бразилияда ҳам 32 та терма жамоа иштирок этган (!) Жаҳон чемпионати вақтида ташкилий муаммоларга дуч келди. Шу сабабли турнир жуда катта танқидларга сабаб бўлган воқеликка айланди. Ташкилот учун бундай ҳаражатларни бир давлат кўтара олмайди - ҳатто АҚШ ҳам турнирни Мексика ва Канада билан бирга ўтказмоқда.
48 та жамоа учун стадион ва шаҳарлар сони ва турнир харажатлари оширилади. Аммо нега ФИФА Жанубий Америка мамлакатлари учун муқобил вариантни топа олмадилар? Бир томондан Аргентина, Парагвай ва Уругвай турнирни қабул қилишга кучлари етади. 70 йиллардан бери жаҳон чемпионати бу ерда бўлмаган. Агар Аргентина, Уругвай ва Парагвайга жаҳон чемпионатининг бир қисмини бериш керак бўлса, улар буни ақллироқ қарор орқали қилишлари мумкин. Токи, мухлислар ва жамоалар икки кун ернинг энг чеккасига учиб, 15 соат давомида самолётда Европага қайтишлари шарт эмас.
ФИФАнинг узоқни ўйламаслигидан ғазабланиш мумкин. Ёрқин юбилей турнири ўрнига оддий Жаҳон чемпионатидан парчаларга гувоҳ бўламиз.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
