2024/25 йил мавсуми якунлари бўйича дунёдаги энг яхши футболчига “Олтин тўп” мукофоти топшириш маросими душанба куни Париждаги Шатле театрида бўлиб ўтади. Тантанали маросим бошланиши Тошкент вақти билан 23:00 да белгиланган.
Иккинчи марта “Олтин тўп” мукофоти Европа футбол ассоциациялари иттифоқи (УЕФА) билан ҳамкорликда ўтказилади. 2010–2015 йилларда бу соврин France Football журнали ва Халқаро футбол федерацияси (ФИФА) билан биргаликда топширилган эди. 2016 йилдан эса икки алоҳида мукофот берила бошланди: бири France Football талқинида, иккинчиси ФИФА версияси бўйича. ФИФА соврини 1991–2009 йилларда ҳам мавжуд бўлган. Ўтган йили “Олтин тўп”га Англиянинг “Манчестер Сити” клубида тўп сурган испаниялик ярим ҳимоячи Родри сазовор бўлган эди.
“Олтин тўп” соврини энг яхши футболчи ва футболчи қизга уларнинг шахсий кўрсаткичлари, жамоавий ютуқлари ҳамда ҳалол ўйини (fair play) асосида берилади. Халқаро ҳакамлар ҳайъати ФИФАнинг сўнгги рейтингида юқори 100 мамлакатдан (эркаклар) ва юқори 50 мамлакатдан (аёллар) махсус спорт журналистларидан иборат бўлади. Ҳар бир ҳакам 30 номзоддан 10 нафарига овоз беради ва ўйинчилар балл тизими бўйича жойлаштирилади. Агар бир нечта футболчида балллар тенг чиқса, биринчи ўрин овозлари кўпроқ бўлган футболчи ғолиб деб топилади.
Эркаклар орасидаги номзодлар рўйхатига англиялик Жуд Беллингем, француз Килиан Мбаппе, бразилиялик Винисиус Жуниор (“Реал”), французлар Усмон Дембеле ва Дезире Дуэ, марокашлик Ашраф Ҳакимий, гуржи Хвича Кварацхелия, португалияликлар Нуну Мендеш, Витинья ва Жоау Невеш, испаниялик Фабиан Руис (барчаси – “Пари Сен-Жермен”), англиялик Ҳарри Кейн, француз Майкл Олисе (иккаласи – “Бавария”), поляк Роберт Левандовский, испанияликлар Педри ва Ламин Ямал, бразилиялик Рафинья (барчаси – “Барселона”), немис Флориан Вирц, аргентиналик Алексис Мак Аллистер, мисрлик Муҳаммад Салоҳ, нидерландиялик Виржил ван Дейк (барчаси – “Ливерпуль”), нидерландиялик Дензел Дюмфрис, аргентиналик Лаутаро Мартинес (иккаласи – “Интер”), гвинеялик Серу Гирасси (“Боруссия” Дортмунд), швед Виктор Дьёкереш, англиялик Деклан Райс (иккаласи – “Арсенал”), англиялик Коул Палмер (“Челси”), норвегиялик Эрлинг Ҳоланд, италиялик Жанлуиджи Доннарумма (иккаласи – “Манчестер Сити”), шотландиялик Скотт Мактоминей (“Наполи”) киритилган.
Бошқа номинациялар
2018 йилдан бери ташкилотчилар бошқа номинациялар бўйича ҳам мукофотлар топширади. Шундан бери аёл футболчилар ҳам “Олтин тўп” учун курашади. Ўтган йили бу соврин “Барселона” аъзоси испаниялик Айтана Бонматига берилган. У ва Алексия Путеллас икки маротаба ғолиб бўлган. Бу сафар ҳам иккаласи номзодлар қаторида.
Энг яхши дарвозабон соврини Москва “Динамо” ва СССР терма жамоасининг афсонавий посбони Лев Яшин шарафига аталган. Яширни ҳозиргача “Олтин тўп” олган ягона дарвозабон сифатида тарихда қолган. Ўтган йили бу соврин иккинчи марта инглиз клуби “Астон Вилла”да тўп сурадиган аргентиналик Эмилиано Мартинесга берилган. У бу йил ҳам номзодлар қаторида – Доннарумма, “Ливерпул”дан бразилиялик Алиссон, “Ал-Ҳилол”дан марокашлик Яссин Буну, ПСЖдан француз Люка Шевалье, “Реал”дан бельгиялик Тибо Куртуа, “Атлетико”дан словениялик Ян Облак, “Арсенал”дан испаниялик Давид Райя, “Ноттингем Форест”дан бельгиялик Матс Селс ва “Интер”дан швейцариялик Янн Зоммер киритилган. Бу йил биринчи марта аёллар футболида ҳам дарвозабонлар алоҳида мукофотланади.
Шунингдек, 21 ёшгача энг яхши футболчи ва футболчи қиз учун Раймон Копа трофейи, эркаклар ва аёллар футболида энг яхши мураббий учун Йохан Кройфф соврини, энг яхши клублар, мавсумнинг энг яхши тўпурари, шунингдек, майдондан ташқари ижтимоий фаолият учун Сократес мукофоти эгаларининг номи эълон қилинади.
“Олтин тўп” France Football журнали бош муҳаррири Габриэль Ано ташаббуси билан таъсис этилган. Биринчи марта 1956 йилда инглиз клуби “Блэкпул” ҳужумчиси Стэнли Мэттьюзга топширилган. Ўшанда ғолибни спорт журналистлари аниқлар эди. Аввалига совринга фақат европалик футболчилар даъвогар бўлган, 1995 йилдан бошлаб эса ҳар қандай миллийликка мансуб футболчи унга номзод бўлиши мумкин, шарт – у Европа клубида ўйнаши керак. 2007 йилдан бошлаб эса трофейга дунёнинг исталган клуби футболчиси даъвогарлик қила олади.
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).