Professional futbolchilar yuqori darajadagi atletlardir. Ularni hamma hurmat qiladi, ibrat oladi. Ammo sportda omad va omadsizlik doimo yonma-yon yurishini unutmaslik lozim.
Hatto taniqli o‘yinchilar ham keng jamoatchilik ko‘z o‘ngida bir lahzada obro‘larini yo‘qotishlari hech gap emas. Ortga yo‘l esa oson bo‘lmasligi aniq.
Jefferson Farfan tarixi bunga yaqqol misol. O‘ta tezkor bo‘lgan perulik futbolchi 14 yoshligidayoq katta iste’dod egasi ekanini isbotlagandi.
«Deportivo» akademiyasi tarbiyalanuvchisi sanalgan yigitchaning onasi raqqosa bo‘lgan, otasi oilasini tashlab ketgan chog‘larda esa qahramonimiz hali jajji bolakay edi.
Farfanning so‘zlariga qaraganda, hayotda o‘z o‘rnini topishida onasining xizmatlari katta bo‘lgan. Ayol qanchalik ko‘p ishlamasin, farzandini mashg‘ulotlarga kuzatib qo‘yish uchun doimo vaqt topa bilardi.
«Onam - mening boyligim. Uni chin yurakdan yaxshi ko‘raman, ardoqlayman. U menga ham onalik, ham otalik qilgan eng buyuk zotdir. Oilada yolg‘iz farzand bo‘lganim uchun onajonim qanday ulug‘ insonligini so‘z bilan ifodalashim qiyin».
Tinimsiz mashg‘ulotlar va ma’naviy qo‘llab-quvvatlashlar izsiz ketmadi va Farfan «Alyans Lima» safiga qo‘shildi. 19 yoshga to‘lganidayoq ikki karra liga g‘olibi sifatida Peru terma jamoasi safidan mustahkam o‘rin olgandi.
52 o‘yinda 26ta gol urgan futbolchining xizmatlari esa nazardan chetda qolmadi: o‘sha kezlari PSVda ishlagan Gus Xiddink «Peruning yosh va eng iqtidorli futbolchisi» bilan kelishuv ishlarini tezlashtirishga astoydil kirishdi.
Janubiy Amerikaning eng iqtidorlilaridan bo‘lgan Farfan esa so‘zsiz bundan ham yuqori e’tiborga haqli edi.
13 yil davomida ko‘p narsa o‘zgardi. Bugunga kelib Moskvaning «Lokomotiv» klubi futbolchisi bo‘lgan 32 yoshli Farfanni qadrdon yurtidagi muxlislari yaqqol yetakchi deb hisoblashmaydi. Milliy terma safida 75 marta maydonga tushgan bo‘lsa-da, jamoadagi o‘rni mustahkam emas.
«Ishonchim komilki, avgust va sentyabr-da Farfan asosiy tarkibda maydonga tushadi. U yana formaga kirmoqda, Rossiyada sovrindor bo‘ldi. Umid qilamizki, shunday ishlashda davom etadi», - dedi Paolo Gerrero. Bunday darajadagi futbolchilar kamdan-kam holatlarda o‘z o‘rinlarini shu taxlit tez yo‘qotishadi - ayniqsa, Peruda, zero mazkur yurt termasi 1982 yildan beri JCHga chiqish uchun kurash olib boryapti.
PSV va «Shalke» tarkibida 400ga yaqin bahsda maydonga tushgan Farfan esa 120ta gol bilan milliy jamoaning eng yaxshi to‘purari bo‘lib turibdi.
****************
Darajasidagi o‘zgarishga ko‘proq Farfanning o‘zi sababchi bo‘ldi. Zero, u hamisha o‘ta tezkor, kuchli futbolchi sanalib, maydonni ko‘ra bilishi va golni his qilishi bilan ajralib turgan.
Mushaklari baquvvat, chaqqonligi bois himoyachilarga katta tashvish tug‘dira bilgan o‘yinchining obro‘siga ko‘proq termadagi muammolar sabab bo‘lgani ham bor gap.
Farfan, Gerrero, Pisarro, Mendos, Vargas va boshqalar milliy jamoadan 2007 yilda - klubdagi katta ziyofatdan so‘ng quvilishgandi. O‘sha bazm JCH saralash bahslari oldidan o‘tganligini ham alohida ta’kidlash joiz.
Oradan 3 yil o‘tgach, Farfan Reymond Manko va Jon Gallikiolarni kazinoda oqshom o‘tkazishga ko‘ndirgan - voqea Panamaga 0:1 hisobida yutqazib qo‘yilgan, bosh murabbiy barcha futbolchilardan mehmonxonadagi nomerlaridan tashqariga chiqmasliklarini uqtirgan sanada yuz bergan.
Shu tariqa Farfan ikkinchi bor jamoadan haydaldi. Nima bo‘lgan tadirda ham, har safar maydonga tushganida u ajoyib o‘yinlari bilan boshqalardan ajralib turdi. Shu bois, peruliklar unga qanday munosabatda bo‘lishni bilishmasdi.
Zero, Jefferson maydondan tashqaridagi hayotida qanchalik xato qilmasin, avvalgidek barqaror to‘p surishda davom etardi. Tabiiyki, pala-partish hayot tarzi karyerasiga ta’sir qilmay qolmadi.
Bu ayniqsa, Panama kazinosidagi «hunar»idan keyin o‘zini yaqqol namoyon etdi.
****************
2009-2011 yillarda Feliks Magat «Shalke»ga murabbiylik qildi va uning mashg‘ulotlarga o‘ta jiddiy yondashuvi Farfanga yoqmadi. Murabbiy ishdan ketishi bilan perulik mutaxassisning ustidan «mag‘zava ag‘darish»ni boshladi:
«Magatning ruhiy bosimi endi yo‘q va yana «Shalke»ning o‘yinlaridan lazzat ola boshladik. Biz u bilan muloqot qilmasdik, hisob - navbatdagi jarima zarbasini yo‘llash masalasidagina murabbiydan tavsiya olardim.
U bilan ishlash ruhiy tomonlama juda og‘ir edi. Hech narsa meni yana uning qo‘l ostida to‘p surishga majbur qilolmaydi».
Tanqid o‘z yo‘liga, biroq Farfanning aynan Magat jamoasida ajo-yib o‘yin ko‘rsatganidan ham ko‘z yumib bo‘lmaydi. 11ta gol va 14ta samarali uzatma - barchasi 51 uchrashuvda.
CHL yarim finaliga yo‘l olish - futbolchi ajoyib o‘ynabgina qolmay, jismoniy va ruhiy tomondan ham mukammal ko‘rinardi. Magat jamoani tark etganidan keyin esa Farfanning jismoniy holati yo‘qqa chiqdi.
Rangnik, Stevens va Di Matteo navbati bilan bosh murabbiy o‘rnini egallashdi, ammo hech birlari Farfanni o‘yinlarga tayyorlashda Magatning ko‘rsatkichini takrorlay olishmadi.
Oqibatda, futbolchida kichik-kichik jarohatlar kuzatildi va u halovatini yo‘qotdi, hisob. Shu tariqa tezligi ham g‘oyib bo‘ldi, himoyachilarga avvalgidek xavf tug‘dira bilmadi.
****************
2012|2013 yillar mavsumi ham jarohatlar natijasida yo‘qqa chiqdi, undan keyingi yil esa yanada battarroq bo‘ldi. Shikastlanaverish natijasida u ko‘pgina uchrashuvlarni o‘tkazib yubordi va 19 bahsdagina maydonga tushdi - bu PSVdan ketganidan so‘ng rekord natija.
Ammo baribir, barchani hayratga solib, 9ta gol urishning uddasidan chiqdi. Lekin ko‘p o‘tmay tizzasidan olgan yengil jarohat sabab jarrohlik stoliga yotishga majbur bo‘ldi.
Futbolchining yana oyoqqa turishi uchun esa 12 oy fursat talab etildi va «Bayer»dan uchralgan mag‘lubiyat ham maydonga qaytish quvonchini yashirolmadi. Bu paytga kelib Amerika kubogi-2015 yaqinlashardi va Farfan Peru termasiga chaqirildi.
Dastlab Braziliya, chorak finalda Boliviya va yarim finalda Chiliga qarshi kechgan bahslarda qahramonimiz maydonga tushdi. Garchi gol urolmagan bo‘lsa-da, o‘zini yaxshi tomondan ko‘rsata bildi va qattiqqo‘l murabbiy Rikardo Garekaning xizmatlari evaziga yangi mojarolarni chetlab o‘tdi.
Mazkur musobaqadan so‘ng, perulikka BAAning «Al-Jazira» klubi qiziqish bildirdi. Taklif etilgan 6 mln. yevroga nemislar qarshilik qilishmadi, axir Farfanning shartnomasi nihoyasiga yetishiga 1 yil vaqt qolgan edi-da.
Qaysidir ma’noda, bu ortga tashlangan qadam bo‘lishi mumkin, ammo muntazam jarohat olayotgan vinger 10 mln.lab yevroga teng yillik maoshdan voz kechish noto‘g‘ri ekanligini yaxshi tushunardi.
Biroq yangi jamoadagilarni cho‘chitgan voqea o‘zini ko‘p kuttirmadi: yulduz futbolchi yengil jarohat olib, yana shifoxonaga yotdi. Oqibatda, BAAdagi debyut mavsumida bor-yo‘g‘i 11ta bahsda maydonga tushdi, xolos. 2016 yil yozida futbol jamoatchiligi Farfanga yangi jamoa qidira boshladi.
«Gremio», «River Pleyt», bundesliganing bir qator klublari haqida gap-so‘zlar urchidi, lekin «Al-Jazira» mavsumoldi tayyorgarligini a’lo darajada o‘tkazgan Jefferson bilan xayrlashishga shoshilmasdi. Ammo futbolchining o‘zi BAAdan zerikkani bois, klubni shartnoma shartlarini buzishda aybladi.
****************
Arablar bilan chiqisholmay qolgan Farfan darhol ketishi lozim edi va jamoa ham darrov topila qoldi. Moskvaning «Lokomotiv» klubi sport direktori etib tayinlangan «Shalke»ning sobiq direktori Erik Shtoffelsxaus o‘ziga yaxshi tanish futbolchini begona qilishni istamadi.
«Lokomotiv» Rossiya kubogi finaliga yo‘llanma oldi, lekin Farfan yana tizzasidagi jarohati bois faqat apreldagina maydonga tushdi.
Ketma-ket 4ta bahsda asosiy tarkibga kiritilgan futbolchining o‘yini tobora ochilaverdi, biroq kubok finalidagi chetlatish keyingi faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Nima bo‘lganda ham, uning klubi «Ural»ni 2:0 hisobida mag‘lub etib, bosh sovringa ega chiqdi.
Iyulda o‘tkazilgan superkubok uchrashuvida Farfan maydonda 120 daqiqa harakat qildi. Ammo jamoasi «Spartak»ka mag‘lub bo‘ldi. Vaqt o‘tgani sayin Jefferson jamoadoshlari bilan til topishib bordi, samarali uzatmalari soni ortaverdi. Balki, bu uning qayta rivoshlanish davridir?
****************
Ehtimol, kimlardir Farfanni Peruning so‘nggi yillardagi so‘ngan yulduziga qiyoslar. Zero, ko‘plab mavsumlar jarohatlar bois yo‘qqa chiqdi, qancha imkoniyatlar tungi barlarda havoga sovurildi.
Uni ochilmay so‘ngan yulduzlar sirasiga kiritadiganlar ham topilar, balki. Ammo qahramonimiz o‘zining 32 yoshida ham barchani hayratda qoldirishda, hayajonga solishda davom etyapti.
Garekaning yordamchilari Nolberto Solano va Nestor Bonillo futbolchining Rossiyadagi muvaffaqiyatlariga e’tibor qaratib, mamlakat termasi yetakchilaridan biri safga qaytayotganini ta’kidlashdi: Farfan hattoki, mukammal sport formasida bo‘lmagan taqdirda ham Edison Flores va Endi Polo kabilarga saboq berishga qodir.
Farfanning qobiliyatiga nisbatan jahondagi muxlislar va qadrdon perulik ishqibozlarning qarashlaridagi turfalik saqlanib qolishi, shubhasiz.
Ashaddiy ixlosmandlari ham uning tungi barlardagi kayf-safolari va beqaror o‘yinlarini kechira olishmasa kerak. Ammo bu darajadagi futbol iqtidorining qaytishiga e’tiroz bildiradiganlarni topish ham amrimahol.
Farfan xuddi Peru futboli kabi o‘sib, tajriba to‘plashga erishdi. Agar surunkali jarohatlar bo‘lmaganida, Jefferson xuddi termasi kabi ko‘proq muvaffaqiyatlarga erishardi.
Hozir Farfan uchun hal qiluvchi palla. Keyingi yili jahon chempionati o‘tkaziladi, u esa aynan mundialga mezbonlik qiladigan yurtda to‘p suryapti.
Muxlisu murabbiylardan tortib, yirik klublar skautlarining ham nigohlari unga qaratilgan. 32 yoshga to‘lgani hali hamma narsa boy berilganini anglatmaydi.
Farfan faoliyatini yorqin lahzalar bilan nihoyalashi mumkin. Bu esa ko‘p jihatdan uning «Lokomotiv»da o‘zini nechog‘li ko‘rsata bilishiga bog‘liq. Qaytish uchun bundanda qulayroq fursat topilmasligi aniq.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
