O‘zbekiston olimpiya terma jamoasi Xitoyda bo‘lib o‘tayotgan Osiyo chempionatining dastlabki o‘yinida Qatar terma jamoasiga qarshi maydonga tushib, 1:0 hisobida mag‘lubiyatga uchradi.
Uchrashuv natijasi o‘z yo‘liga, lekin terma jamoamiz a’zolari namoyish qilgan o‘yin muxlislarda salbiy taassurot qoldirdi. Terma jamoaning bunday nursiz o‘yin namoyish qilishida, murabbiylarning ham aybi bor, albatta. Shu o‘rinda tabiiy savol tug‘iladi: O‘zbekistonda murabbiylarni tayyorlash tizimi qay ahvolda? Tizimdaga muammo va kamchiliklar nimadan kelib chiqqan? Shu kabi savollarga O‘zbekiston futbol federasiyasida yangi tashkil etilayotgan Murabbiylar tayyorlash boshqarmasi boshlig‘i Shovkat Imamov javob berib o‘tdi.
-O‘zbekistonda murabbiylar tayyorlash tizimida kamchiliklar borligi xalqaro o‘yinlarda yaqqol ko‘rinib qolmoqda. Bu kamchiliklarning yuzaga kelishiga asosiy sabab nimada?
-O‘zbekistonda murabbiylarni tayyorlash tizimi izdan chiqqan desak bo‘ladi. Ko‘p yillardan beri bu tizim yetarli darajada ishlamayapti. Murabbiylarning saviyasi, ularning darajasi bilan shu paytga qadar hech kim qiziqmagan. Oxirgi 11 yil ichida O‘zbekiston hududi o‘tkazilgan murabbiylar tayyorlash bo‘yicha OFK va O‘FF kurslari Murabbiylar va Hakamlar tayyorlash respublika maktabi orqali o‘tkazilgan. Murabbiylar o‘quv kurslarini bitirgach, ularning keyingi faoliyati federasiya tomonidan nazoratga olinmagan.
Bugungi kungacha Murabbiylar va Hakamlar tayyorlash respublika maktabining asosiy maqsadi sifatga emas, songa e’tibor qaratish bo‘lgan. Chunki qancha ko‘p murabbiy kurslarda o‘qisa, ushbu maktabga shuncha ko‘p pul tushgan.
Murabbiylarning saviyasi doimiy ravishda oshirib borish yo‘lga qo‘yilmagan. Holbuki, murabbiy doimiy ravishda o‘z ustida ishlashi, zamonaviy futbol bilan hamnafas bo‘lishi kerak.
Endilikda murabbiylar lisenziyani O‘zbekiston futbol federasiyasidan olishlari yo‘lga qo‘yiladi. Federasiyadagi mutaxassislar bu borada shaffoflik va haqqoniylik ta’minlanishiga, faqat o‘z kasbining ustalari bo‘lgan fidoiy insonlar murabbiylik bilan shug‘ullanishlariga mas’ul bo‘ladilar.
-Ko‘plab muxlislar terma jamoalarimizga xorijdan murabbiylar jalb qilinishini istashmoqda. Mahalliy murabbiylarimiz xalqaro musobaqalarda talabga javob bermasligining asosiy sababi nimada?
-Sabablar turlicha. Mahalliy murabbiylar o‘z ustilarida ishlamay qo‘yishgan. Muntazam ravishda bilimlarini oshirib borishmaydi, yangilikka, murabbiy sifatida o‘sishga intilishmaydi. Natijada, xalqaro o‘yinlarda natija bo‘lmaydi.
Murabbiylarning saviyasi shu paytga qadar federasiya tomonidan nazorat qilib borilmagan. Hech kim ularni attestasiyadan o‘tkazmagan, o‘z kasbiga qanchalik loyiq ekani tekshirilmagan.
Shuningdek, ma’lum terma jamoani qabul qilib olgach, terma jamoa natijasidan ko‘ra o‘z manfaatini ustun qo‘yib, mo‘may pul ishlab olishni maqsad qilgan murabbiylarimiz ham yo‘q emas. Bunday murabbiylarning asosiy maqsadi terma jamoa g‘alabasi emas, balki terma jamoada to‘p surayotgan futbolchilarni chet el klublariga sotib, pul ishlab olish bo‘lib qolgandi.
Bundan tashqari, ba’zi murabbiylar xorijdan legioner olib kelib, ularga katta oylik belgilashgan. Keyin o‘sha oylikning ma’lum qismini "otkat" sifatida o‘zlari olib yurishgan. Xorijdan taklif etilgan saviyasiz legionerlar bunday qing‘irliklarga "jon" deb rozi bo‘lishgan. Shuningdek, mahalliy futbolchilarning oylik maoshidan ham "otkat" oluvchi murabbiylar ham bo‘lgan.
Yana bir muammoni aytib o‘tish kerak. Milliy chempionatda ishtirok etuvchi aksariyat klublar boshliqlari murabbiydan har qanday yo‘l bilan bo‘lsa-da, natija ko‘rsatishni, uch ochkoni qo‘lga kiritishni talab qilishgan. Bunday vaziyatda murabbiy o‘z ustida ishlab, haqqoniy o‘yinda g‘alaba qozonish o‘rniga, natijaga erishishning qing‘ir yo‘llarini izlashga tushishgan. Ba’zi o‘yinlarda hakamlar sotib olingan bo‘lsa, ba’zan esa raqib jamoa murabbiylari bilan kelishuv evaziga o‘yin natijalari avvaldan hal qilingan. Shubhasiz, bu kabi illatlar xalqaro o‘yinlarda o‘z salbiy natijasini ko‘rsatishi aniq edi.
-Mavjud muammolarni bartaraf etish uchun qanday chora-tadbirlar amalga oshirilishi rejalashtirilmoqda?
-Federasiyaga yangi rahbariyat kelganidan keyin murabbiylar tayyorlash tizimini yo‘lga qo‘yish, ularning saviyasini muntazam ravishda oshirib borish uchun bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
O‘zbekiston futbol federasiyasidagi Texnik rivojlantirish boshqarmasida Murabbiylar tayyorlash bo‘yicha bo‘limi mavjud. Mazkur bo‘limni alohida boshqarmaga aylantirish ishlari boshlandi. Ushbu boshqarmaning asosiy maqsadi O‘zbekistonda malakali murabbiylarni tayyorlash, ularning sonini emas, sifati va saviyasini oshirishdan iborat bo‘ladi. Endilikda murabbiy kasbini egallamoqchi bo‘lganlar oldiga qo‘yiladigan talablar ham ancha qat’iylashadi. Shuningdek, murabbiylar saviyasi muntazam ravishda oshirib borilishi yo‘lga qo‘yiladi.
Bu boradagi ishlar allaqachon boshlab yuborilgan. Jumladan, Janubiy Koreya futbol assosiasiyasi bilan imzolangan memorandum asosida Superliga murabbiylari malaka oshirish uchun Key-ligaga yuborilmoqda. Ular u yerda tajribali murabbiylar bilan fikr almashib, yangicha ishlash uslublarini o‘rganib kelishadi. Seminar davomida murabbiylarga mashg‘ulotlar o‘tkazish, futbolchilarni o‘yinlarga tayyorlash, yangi taktikalar ishlab chiqish va ularni o‘yinlar davomida joriy qilish bo‘yicha ma’lumotlar berib o‘tiladi. Bunday seminarlarni nafaqat Osiyo mamlakatlarida, balki futboli ancha rivojlangan Yevropa mamlakatlarida ham o‘tkazish rejalashtirilgan.
Shuningdek, yurtimizdagi bolalar murabbiylarining saviyasini oshirish uchun xorijdan malakali mutaxassislar O‘zbekistonga olib kelinmoqda. Yaqinda serbiyalik Zavisha Milosavlevich hamda "Real" Madrid akademiyasi murabbiyi Kiko Zuniga O‘zbekistonga tashrif buyurdi. Bundan tashqari, 17 yanvar kuni belgiyalik Kris van Puyvelde ham yurtimizga tashrif buyuradi. Bu kabi xorijlik murabbiylar o‘z bilim va tajribalari bilan o‘rtoqlashib, mamlakatimizda malakali murabbiylar tayyorlash tizimini yo‘lga qo‘yishda bizga katta yordam berishadi.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
