BU FUTBOLCHILAR SOBIQ ITTIFOQ HUDUDIDAGI ENG YAXSHI TO‘PURARLAR QATORIDAN JOY OLISHDI
«InterFutbol»ning ukrainalik maxsus sharhlovchisi Viktor Yeryomin-Xoxlyuk bu safar o‘quvchilarimizni o‘zining mualliflik loyihasi - Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar klubi bilan tanishtiradi. U ushbu faxriy klubga sobiq ittifoq hududidan chiqqan va xorij chempionatlarida eng ko‘p gol urgan futbolchilarni kiritgan.
Sport sohasida katta tajribaga ega Viktor Xoxlyuk goleadorlar klubiga 2017 yilning fevralida asos solgan va uni xorijda birinchi bo‘lib 100ta gol marrasini bosib o‘tgan ukrainalik Oleg Protasov sharafiga atagan.
Diqqatga sazovor tomoni, ilk ro‘yxatga o‘zbek futbolining ikki dongdor vakili - Maksim Shaskix va Ulug‘bek Baqoyev kirishgan.
Shuningdek, elit klub laureatlari safida anchadan buyon O‘zbekiston milliy chempionatida to‘p surayotgan Turkmaniston terma jamoasi yarim himoyachisi Artur Gevorkyan ham bor.
Oliy ligamizning 2013 yilgi mavsumida eng yaxshi to‘purar maqomiga erishgan ukrainalik Oleksandr Pishur esa ramziy reytingdan joy olishga real nomzodlardan biri edi.
Demak, endi g‘oya muallifining shu 4 nafar futbolchi haqida nimalarni bayon etganiga e’tibor qaratamiz. Chunonchi, u har bir goleadorga taalluqli qiziqarli faktlarni ham keltirgan.
Maksim Shaskix
Shaskix - Ukrainaning 6 karra chempioni (2000-2001, 2003-2004, 2007 va 2009 yillar), Ukraina kubogining 5 karra sohibi (2000, 2003, 2005-2007 yillar) va mamlakat superkubogining 2 karra egasi (2004 va 2006 yillar). O‘zbek futboli tarbiyalanuvchisi shuningdek, Ukraina chempionatida 3 marta (2002, 2005 va 2006 yillar) va Qozog‘iston birinchiligida 1 bora (2009 yil) kumush medal yutgan.
Maks 2005 yil yakunida Osiyoning eng yaxshi futbolchilarini aniqlash uchun o‘tkazilgan so‘rovda 2-o‘rinni egallagan (aslida o‘shanda uni bosh laureat sifatida e’tirof etishlari kutilgandi). O‘zbekistonda esa nishondor hujumchini naq 4 marta mamlakatning eng kuchli futbolchisi sifatida tan olishgan - 2003, 2005, 2006 va 2007 yillarda.
Qolaversa, «Dinamo» (Kiyev)da porlagan hujumchi 2000 va 2003 yillarda Ukraina chempionatining eng yaxshi to‘purariga atalgan sovrin egasiga aylangan. Umuman, Maksim Shaskix haligacha Ukraina chempionati tarixidagi eng yaxshi goleador bo‘lib turibdi. Uning hisobida Premyer-ligada urilgan 124ta gol bor.
Tushunarliki, Shaskix xorij klublari safida urgan gollaridan katta qismini Kiyev «Dinamo»si libosida nishonlagan. Aniqroq aytsak, jami 328ta o‘yinda raqiblar darvozasini 142 marta nishonga olgan (1ta o‘yinda o‘rtacha - 0,43ta gol).
Maks bundan tashqari, oliy darajada «Arsenal» (Kiyev) uchun 100ta o‘yinda 23ta, «Lokomotiv» (Astana) uchun 16ta o‘yinda 9ta, «Goverla» (Ukraina) uchun 29ta o‘yinda 6ta gol urgan. Rossiya quyi divizionida esa Kaliningradning «Baltika» klubi safida 29ta o‘yin o‘tkazib, mamlakat kubogi uchrashuvlaridan birida «xet-trik»ka erishgan.
Xullas, umumiy hisobda aytsak, o‘zbek futbolining eng yaxshi hujumchilaridan biri hisobida Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar klubi reytingida 183ta gol bor. U bu natijasi bilan o‘ziga xos jadvalning 4-qatorida turibdi. Qisqasi, Shaskix - xorij klublarida urgan gollari soni bo‘yicha sobiq ittifoq hududidagi 4-yaxshi to‘purar!
Alohida ta’kidlash o‘rinli, Ukrainada legioner to‘p-urarlar faxriy klubi aynan O‘zbekiston milliy jamoasi tarixidagi bosh goleador sharafiga atalgan. Umuman, Maksim hali-hamon Ukrainada to‘p surgan xorijliklar orasida eng sermahsul o‘yinchi hisoblanadi - jami 171ta gol.
Uning ukrain diyorida 100ta gol marrasini bosib o‘tgan birinchi legioner bo‘lganini ham eslatish joiz. Sobiq hujumchi ayni payt sobiq klubi - Kiyev «Dinamo»sining murabbiylar shtabida faoliyat yuritmoqda. Kiyevliklar mavsum-2017|2018 yakuniga ko‘ra, mahalliy Premyer-ligada 2-o‘rin bilan cheklanishganini ko‘pchilik bilsa kerak.
Ulug‘bek Baqoyev
O‘zbek futbolining yana bir dongdor hujumchisi. Futbol bobida dunyo kezib chiqqan Ulug‘bek 2004 yili Kustanayning «Tobol» klubidan qo‘nim topdi va birinchi mavsumdayoq 22ta gol urib, Qozog‘iston chempionati to‘p-urarlari poygasida g‘olib bo‘ldi. To‘g‘ri, o‘shanda Arsen Tlexugov ham raqiblar darvozasini aynan 22 marta nishonga olgandi.
Baqoyev keyinchalik yana bir necha bora chempionatning eng yaxshi goleadori maqomiga erishdi. Xususan, 2010, 2011 va 2012 yillar mavsumida asosiy snayperga atalgan sovrinni begona qilmadi. Tabiiyki, bu alohida natija. Zero, Qozog‘istonda boshqa hech kim ketma-ket 3 marta poygada g‘olib bo‘lish missiyasini takrorlay olgani yo‘q.
Yana bir e’tiborga molik fakt shuki, 2012 yili mamlakatdagi obro‘li nashrlardan biri - Gol o‘zbekistonlik mohir goleadorni Qozog‘iston chempionatining eng yaxshi futbolchisi sifatida e’tirof etgandi.
Baqoyev xuddi hamyurti Shaskix kabi hamon rekordchi bo‘lib turibdi. Aniqrog‘i, Maks Ukrainada eng ko‘p gol urgan legioner bo‘lsa, Ulug‘bek Qozog‘iston chempionatida faoliyat yuritgan xorijliklar orasida eng yaxshi natijaga ega - 237ta o‘yinda 111ta gol.
Bu natija butun faoliyatlari davomida Qozog‘iston elit ligasida o‘ynagan ko‘plab mahalliy hujumchilar uchun ham qo‘l yetmas dovonligicha qoldi. O‘zbek futboli vakili qozoq o‘lkasidagi ilk gollarini 2004 yilning 2 may kuni Rudniyda nishonlagandi.
E’tiborlisi, Ulug‘bek o‘shanda qandaydir 2 daqiqa ichida «Vostok» darvozaboni Gennadiy Kirikni ikki bora ranjitib, «dubl» rasmiylashtirgandi. Baqoyevning Qozog‘iston birinchiligida 100 gol marrasidan o‘tishi uchun esa 190ta o‘yin kifoya qildi. Uning o‘rtacha mahsuldorligi - 1ta o‘yinga 0,53ta gol.
Baqoyev Qozog‘iston chempionati tarixida 100ta gol marrasiga yetgan 6-futbolchidir. O‘zbekistonlik hujumchiga qadar Andrey Miroshnichenko, Oleg Litvinenko, Nurken Mazbayev, Nurbol Jumaskaliyev va Murat Tleshev shunday natijaga erishgandilar. Umumiy hisobda aytsak, Baqoyev nomiga Oleg Protasov to‘purarlar klubida 123ta gol yozilgan va u jadvalning 8-o‘rnida.
Artur Gevorkyan
O‘zbekiston chempionatining ikki karra eng yaxshi xorijlik futbolchisi. Turkmanistonlik legioner 2013 va 2014 yillar mavsumida shunday maqomga erishgan. Arturni shuningdek, 2013 yili chempionatning eng foydali futbolchisi sifatida e’tirof etishgan. 2014 yili esa u O‘zbekiston oliy ligasining eng yaxshi to‘purari bo‘lgan.
Sovrinlari ham yetarli. Deylik, Gevorkyan milliy chempionatda bir qator sovrinlar sohibiga aylanishdan tashqari, 2011 yili Qarshining «Nasaf» jamoasi safida OFK kubogini boshi uzra baland ko‘tardi. Umuman, Turkmaniston termasi yetakchilaridan biri fao-liyatining katta qismini aynan Qarshi klubida o‘tkazdi.
Ayni payt esa «Qizilqum» (Navoiy) sharafini himoya qilmoqda. Artur yaqinda, aniqrog‘i, 22 may kuni O‘zbekiston chempionati Superligasi doirasida Toshkentning «Lokomotiv» jamoasiga qarshi kechgan bahsda Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar klubi uchun 125-golini urdi.
Gevorkyan o‘ziga xos faxriy klub tuzilganidan xursand. Ya’ni u Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar klubi haqida ijobiy fikrda: «Albatta, afsonaviy futbolchilar ro‘yxatiga tushganimdan xursandman. To‘purarlar ramziy klubi shunday imkoniyat taqdim etdi. Rahmat! Ochig‘i, har bir gol men uchun juda muhim va qadrli. Tabiiyki, u jamoamga g‘alaba keltirsa, qiymati ikki hissa ortadi. Umid qilamanki, hali o‘z nomimdagi gollar sonini oshiraman. Zero, hozircha faoliyatimni tugatish haqida o‘ylayotganim yo‘q».
Oleksandr Pishur
O‘zbekiston chempionati g‘olibi va kubogi sohibi (2013 yil). Ukrainalik legioner o‘zbek diyorida keyingi yili mamlakat superkubogi sohibiga aylandi. Shuningdek, 2013 yilgi mavsumda 19ta gol urib, O‘zbekiston chempionati oliy ligasida eng yaxshi to‘purar bo‘ldi.
Oleksandr o‘zbek futbolidagi faoliyatining eng yaxshi damlarini «Bunyodkor» (Toshkent)da o‘tkazdi. U bunga qadar Ukraina va Slovakiyada ham binoyidek mahsuldorlik ko‘rsatgandi. «Goleadorlar» kitobi (uning muallifi - Viktor Xoxlyuk)da Oleksandr Pishurning o‘yin uslubi shunday ta’riflangan: «Bo‘ydor va baquvvat hujumchi o‘yin uslubi bo‘yicha gavdasidan unumli foydalanadi.
Maydonda asosan markaziy hujumchi pozisiyasida harakatlanadi. Ayniqsa, «ikkinchi qavat»da ustun. Ya’ni doimiy ravishda himoyachilar bilan «duel»ga kirishadi va bunda ko‘pincha g‘olib chiqib, bosh bilan aniq zarba yo‘llaydi. Bunday holatda to‘p tez-tez darvoza to‘riga «ilinadi».
Pishur O‘zbekistonda «Navbahor» (Namangan) va «Sho‘rtan» (G‘uzor) jamoalarida ham o‘ynadi, biroq «Bunyod-kor»dagi mahsuldorligini takrorlay olmadi.
Xullas, Oleksandr hisobida Oleg Protasov nomidagi klubga tortadigan 83ta gol bor. U shundan 41tasini O‘zbekiston chempionatida nishonlagan - «Bunyodkor»da 35ta va «Navbahor»da 6ta. Oleksandr Pishur hozirgi vaqt Kiyevda murabbiylik kurslarida o‘qimoqda. Demakki, uning Oleg Protasov klubiga to‘laqonli a’zo bo‘lmasligi ta-yin.
Aytgancha...
Oleg Protasov - sobiq ittifoq terma jamoasi, «Dnepr» va Kiyev «Dinamo»si klublarining afsonaviy to‘purari. U ham ramziy klub tuzilganidan xursandligini yashirmadi: «Viktor, qiziqarli tashabbus bilan chiqqaning uchun katta rahmat. Juda ta’sirlandim. Ushbu to‘purarlar klubi butun sobiq ittifoqda mashhur bo‘lishidan umidvorman. Chunonchi, futbolchilar shu kabi e’tiroflarga munosiblar. Bu boradagi izlanishlaringizga omad!»
Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar ramziy klubi (2018 yil iyun oyi holati)
T|r. Futbolchi Mamlakati Jami Chem. Kubok Xal. kubok
1. Shota Arveladze Gruziya 265 199 38 28
2. Andrey Shevchenko Ukraina 197 136 19 42
3. Valeriy Popovich Rossiya 193 175 8 10
4. Maksim Shaskix O‘zbekiston 183 132 28 23
5. Dmitriy Lipartov Rossiya 161 152 9 -
6. Temuri Kesbaya Gruziya 143 113 23 7
7. Artur Gevorkyan Turkmaniston 125 98 18 9
8. UluG‘bek BaQoyev O‘zbekiston 123 111 10 2
9. Aleksandr Katasonov Rossiya 122 105 7 10
10. Genrix Mxitaryan Armaniston 119 80 16 23
11. Akmal Xolmatov Tojikiston 118 89 21 8
12. Vladimir Dvalishvili Gruziya 117 91 13 13
13. Vladislav Ivanov Rossiya 114 95 18 1
14. Georgiy Demetradze Gruziya 113 102 8 3
15. Muhsin Muhammadiyev Tojikiston 112 97 13 2
Igor Nichenko Ukraina 112 97 14 1
Edgaras Yankauskas Litva 112 90 9 13
18-19. Yevgeniy Kabayev Rossiya 108 97 9 2
Yura Movsisyan Armaniston 108 96 5 7
20. Igor Chumachenko Ukraina 106 93 12 1
21-22. Ruslan Lyubarskiy Ukraina 105 80 18 7
Nikita Andreev Rossiya 105 86 16 3
23. Oleg Protasov Ukraina 103 89 13 1
24. Zakariya Beglarishvili Gruziya 100 80 19 1
Nomzodlar
1. Sergey Kornilenko Belarus 86 75 5 6
2. Oleksandr Pishur Ukraina 83 69 10 4
Izoh: faoliyatlari davom etayotgan futbolchilar qalin qora yozuvda ko‘rsatilgan.
MA’LUMOT UCHUN
Oleg Protasov nomidagi to‘puparlar ramziy klubi
Klub sobiq ittifoq davridagi afsonaviy hujumchi Oleg Protasov sharafiga atalgan. Binobarin, u sobiq ittifoq hududidagi futbolchilar orasida xorij jamoalari safida yuqori saviyada 100ta gol urgan birinchi to‘purardir.
To‘purarlar klubiga kirish kriteriya-lari
*** Oleg Protasov nomidagi to‘purarlar klubiga sobiq ittifoq hududida tug‘ilgan futbolchilar kirish huquqiga egalar.
*** O‘yinchilarning xorij jamoalari (jumladan, sobiq ittifoq hududidagi mustaqil respublikalar klublari) safida oliy darajali rasmiy turnirlarda urgan gollari hisobga olinadi.
Oliy darajali rasmiy turnirlar - milliy chempionat va kuboklar (boshqa kubok musobaqalari), shuningdek, FIFA (xalqaro futbol uyushmasi), AFK (Osiyo|Avstraliya futbol konfederasiyasi), AFK (Afrika futbol konfederasiya-si), KONMEBOL (Janubiy Amerika futbol konfederasiyasi), KONKAKAF (SHimoliy, Markaziy Amerika va Karib havzasi mamlakatlari futbol konfederasiyasi), OkFK (Okeaniya futbol konfederasiyasi) hamda UYEFA (Evropa futbol assosiasiyalari ittifoqi) bayrog‘i ostida klub miqyosida o‘tkaziladigan xal-qaro musobaqalar.
Viktor YERYOMIN-XOXLYUK, Toshkent shahri
InterFutbol.uz ning Telegram dagi sahifasiga ulaning – eng so‘nggi yangiliklar, qiziqarli bloglar va tahliliy materiallar endi bir to‘plamda.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
