O‘zbekiston chempionatida uzoq kutilgan yangi reglament ham ma’lum qilindi. Endi oliy va birinchi ligani unutib, Superliga hamda Pro-liga atamalariga ko‘nikaverish kerak.
Shuningdek, avvalgi formatlarni ham yoddan chiqaramiz. Kamiga endi futbol tomosha qilish uchun matematikani ham yaxshilab o‘rganishga to‘g‘ri keladi. Chunki Superliga ikki bosqich va to‘rt davradan iborat bo‘larkan, boz ustiga, «oltin ochko» qoidasi ham bor ekan.
Ya’ni, unga ko‘ra, birinchi bosqichning ikki davrasi yakuniga yetgandan so‘ng 1-6-o‘rinlar chempionlik uchun, 7-12-o‘rin egalari esa elitada «jon» saqlash uchun kurashishadi.
«Oltin ochko» qoidasi esa shundan iboratki, yuqori o‘rin egalarining dastlabki bosqichda quyi pog‘onada bo‘lganlar bilan o‘yinlarda qo‘lga kiritgan ochkolari bekor qilinadi. O‘z navbatida, autsayderlar bilan ham xuddi shunday bo‘ladi. Ko‘rinib turibdiki, hisob-kitobga shay turish kerak.
Ammo bu narsa biz - o‘zbek futboli muxlislari uchun ko‘p muammo emas. Hisoblash kerakmi, demak shunday qilamiz. Bizda tajriba katta. Shu vaqtga qadar har bir JCH saralashida O‘zbekiston milliy terma jamoasining ochkolari va imkoniyatlarini hisoblayverib, usta bo‘lib ketganmiz.
O‘sha o‘rganganlarimiz yana asqotadi. Endi qaysidir jamoaning Superligada g‘olib chiqishi yoki Pro-ligaga tushib ketishini bemalol hisoblab yurish mumkin.
Darvoqe, bu yoqda hisoblaydigan boshqa narsalar ham bor...
BADAL PULI
O‘zbekiston futbol federasiyasi tomonidan ma’lum qilingan yangiliklar faqat shu emas. O‘z navbatida, hakamlar, nazoratchilar, bolalar futboli bilan birgalikda badal puli haqida ham ma’lumot berildi.
Ishonamizki, bu qarorlarning barchasi futbolimiz ravnaqiga xizmat qiladi. Ammo hamma narsa ham munozaralarda sayqallanadi. Shunday ekan, biz o‘sha qarorlar bo‘yicha ba’zi mulohazalarni bildirib o‘tsak, zarar qilmasa kerak.
Kelasi mavsumdan e’tiboran Superligada badal puli keskin oshishi haqida gaplar tarqaganiga ancha bo‘ldi. Kimdir 300 milliondan so‘z ochsa, boshqasi esa maydalashib o‘tirmay, 1 milliarddan gapirdi. O‘FF nihoyat, bu masalaga ham oydinlik kiritdi - yangi mavsumda elitada qatnashadigan har bir jamoa 500 million so‘m badal puli to‘lashi lozim bo‘larkan.
Pro-liga uchun esa to‘lov miqdori biroz kamroq - 40 million so‘m. Bu raqamlar sizga nimanidir anglatyaptimi? Solishtirish uchun aytib o‘tamiz: o‘tgan mavsum oliy ligada ishtirok etgan klublar 90 million so‘m, birinchi liga jamoalari esa 10 million so‘m badal puli to‘lashgandi. Oradagi farq qay darajada ekanini ko‘ryapsizmi?
SAVOL
Demak, hisoblaymiz. 500 million so‘m - katta mablag‘. Bunga hech qanday shak-shubha yo‘q. Axir 90 million qayerda-yu, 500 million qayerda. Aytishga oson. Aftidan, O‘FFning o‘zi ham buni juda yaxshi bilib turibdi va qarorini tushuntirish uchun rasmiy saytida alohida xabar ham berib o‘tdi.
Unda aytilishicha, klublardan olinadigan yillik to‘lov: «birinchi navbatda, musobaqalarni o‘tkazish, sport inventarlari va zaruriy texnik vositalarni xarid qilish, klublarning turli yoshdagi jamoalari o‘rtasida Respublika birinchiliklarini o‘tkazish, ilmiy-metodik qo‘llanmalarni nashr etish, chempionat uchrashuvlarida ishlaydigan hakamlar, nazoratchilar, komissarlar maoshlarini to‘lash» uchun kerak. Shuningdek, «badal pullari miqdorini belgilashda yangi mavsumda jamoalar soni qisqargani, uchrashuvlar soni esa ko‘paygani ham inobatga olingan». Xullas, shunaqa gaplar.
Ha, O‘FF tomonidan badal puli bu qadar katta bo‘lishi shu qadar aniq va tiniq qilib tushuntirilganki, ortiqcha e’tirozga o‘rin ham qolmaydigandek ko‘rinadi. Ammo buni qarangki, savol baribir topilar ekan. Xususan, federasiya tomonidan aytib o‘tilganidek, yangi mavsumda jamoalar soni qay darajada qisqargani va uchrashuvlar soni ko‘payganini bir hisoblab ko‘raylik-chi.
HISOB
O‘tgan yili oliy ligada 16ta klub ishtirok etgandi va har biri 90 million so‘mdan badal puli to‘lagan. Har holda reglament bo‘yicha shunday bo‘lishi kerak edi. To‘lamaganlar esa musobaqadan chetlatilgan («Obod»). Umumiy hisobda bu mablag‘ 1 440 000 000 so‘mni tashkil etishi lozim edi.
O‘yinlar soni esa 480tadan iborat bo‘lishi rejalashtirilgandi. Demak, O‘FF har bir uchrashuvga o‘rtacha 3 million so‘m sarflashni maqsad qilgan. To‘g‘ri, bu o‘rinda boshqa xarajatlar ham bor. Ammo gap jamoalar soni qisqarib, o‘yinlar soni oshganiga bog‘lanayotgan ekan, shu nisbatdan kelib chiqib fikr bildiramiz.
Yuqorida aytilganidek, o‘tgan yili PFL oliy ligadagi har bir o‘yin uchun o‘rtacha 3 million so‘m sarflagan. To‘g‘ri, bu u qadar katta mablag‘ emasdir. Ammo ko‘p xarajatlar klublar gardaniga yuklanganini inobatga olsak, shu 3 million oshib-toshib, homiy tashkilotlar gardaniga katta yuk bo‘lib tushganini taxmin qilish qiyin emas. Xo‘sh, u holda bu yil vaziyat qanday tus oladi? Homiylarning yuki yana og‘irlashadimi?
Yangi reglamentga ko‘ra, kelasi mavsum Superligada 12ta jamoa qatnashadi. Ularning har biri 1 fevralga qadar 500 million so‘m to‘lashi lozim. Aks holda, boshiga «Obod»ning kuni tushadi. Hamma ishtirokchilar badal pulini to‘lagan taqdirda PFL hisobiga 6 milliard so‘m tushadi.
Yangi mavsumda Superliga to‘rt davra va ikki bosqichda o‘tkaziladi. O‘yinlar soni esa umumiy hisobda 504ta bo‘lishi kutilmoqda. Ya’ni, har bir jamoaga 42tadan o‘yin to‘g‘ri keladi.
Hisoblab chiqadigan bo‘lsak, PFL tomonidan Superligadagi har bir uchrashuv uchun o‘rtacha 11 904 761 so‘m sarflanishi ko‘zda tutilgan. Bu raqamni yaxlitlab yuborsak, deyarli 12 million so‘m kelib chiqadi. Demak, har bir o‘yin uchun avvalgiga qaraganda 4 barobar ko‘proq xarajat talab qilinadi.
Xo‘sh, bu yaxshimi yoki yomon? Klublarimiz bunday xarajatga tayyormi?
Agar 2008 yilda qabul qilingan qarorga ko‘ra, har bir klubning minimal byudjeti 3 milliard so‘m etib belgilanganini inobatga olsak, nazariy jihatdan jamoalar bu mablag‘ni to‘lash qudratiga egalar. Biroq shu bilan birga yana bir jihatni ham inobatga olib qo‘yish lozim: Superligada «Paxtakor»ga o‘xshash xususiy klublar ko‘p topilmaydi.
Yo‘q, desak ham bo‘lar. Shunday ekan, Superligadagi qolgan 11 jamoa va shu bilan birga Pro-ligadagi 18 ishtirokchining bari davlat tashkilotlariga qaram hisoblanadi. Shu o‘rinda yana bir savol tug‘iladi - shuncha mablag‘ni yangi format uchun sarflash to‘g‘ri bo‘larmikan?
MUKOFOT PULI
DAVOMI
InterFutbol.uz ning Telegram dagi sahifasiga ulaning – eng so‘nggi yangiliklar, qiziqarli bloglar va tahliliy materiallar endi bir to‘plamda.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
