Janubiy Amerikadan - Braziliya va Argentina, Yevropadan - Germaniya, Italiya, Angliya, Fransiya, Gollandiya, Ispaniya va Portugaliya.
Jahon chempioni aynan mana shu termalardan biri bo‘lishini deyarli 100 foiz ishqiboz biladi. Sanab o‘tilgan jamoalar ro‘yxati ancha yillardan beri biroz o‘zgarishlar bilan doimo amalda bo‘lib kelmoqda.
Qaysi ma’nodaki, ularning bir yoki ikkitasi zaiflashib, da’vogarlar safida bo‘lmagan yillarni hisobga olmaganda.
Hattoki, Urugvay dunyoning ikki karra chempioni sanalsada, bu uzoq o‘tmishda qolib ketgan voqea va juda kam muxlisgina mazkur termani mundial da’vogari sifatida e’tirof etadi.
Rossiya maydonlarida o‘tayotgan mundial saralashida yuqoridagi «to‘qqizlik»dan Italiya va Gollandiyaning JCH yo‘llanmasidan quruq qolishi, albatta, butun jahon chempionatlari tarixidagi «fiasko»lar ichida eng og‘iri bo‘ldi.
Birvarakayiga ikkita gigant terma jamoaning to‘rt yillikning yirik musobaqasidan qolib ketishi darhaqiqat, har doim ham kuzatilavermaydigan holat.
Bu voqea bizga o‘tmishdagi ayrim kunlarni eslatmoqdaki, bugun o‘shalar haqida so‘z yuritishga qaror qildik.
So‘nggi 24 yil ichida biz sanab o‘tgan da’vogarlardan Portugaliyaning JCH-98, Gollandiyaning JCH-2002dagi muvaffaqiyatsizligidan so‘ng boshqa birorta yirik «qolib ketish» kuzatilmadiki, o‘sha 1994 yilgi JCH saralashlaridagi voqealar hali-hamon ko‘pchilik ishqibozlarning suhbatiga sabab bo‘ladi.
Demak, 24 yil oldinga qaytamiz va o‘sha payt Yevropa maydonlarida bo‘layotgan voqealarni esga olamiz.
Angliya, Gollandiya, Norvegiya, Polsha, Turkiya va San-Marinodan iborat guruhdan JCHga tumanli albion va «lolalar yurti» vakillarining borishini taxmin qilish qiyin emasdi.
U paytlarda Polsha, Turkiya va Norvegiya termalari yuqoridagi grandlarga hali yetarli darajada qarshilik qila oladigan kuchda emas, ayniqsa, skandinaviyaliklarga hech kim loaqal e’tiborliroq darajada qaramasdi.
Lekin hamma «sensasiya»ni o‘sha shimollik yigitlar yuzaga keltirib berishgan. Dastlabki ikkita o‘yinda muvaffaqiyatga erishgan (o‘z uyida, Gollandiya - 3:1; mehmonda, Angliya - 1:1) Norvegiya keyingi turlarda raqiblarini ketma-ket mag‘lubiyatga uchrata boshlagan.
Hattoki, Angliyaga qarshi o‘z uyidagi bahsni ham yutib olgan (2:0) shimol vakillari saralash yakuniga bir tur qolganda yo‘llanma masalasini hal qilib qo‘yishgan.
Bu, tabiiyki, ikkita grand termadan biriga «chiqish eshiklari» ko‘rsatib qo‘yilishini anglatardi. Yakunda o‘z maydonida Angliyani 2:0 hisobida mag‘lub etgan «uchar gollandlar» barcha masalaga uzil-kesil nuqta qo‘yishgan - inglizlar mundialga borishmaydi! Devid Plattdek goleador hujumchisi bor Angliya termasi Norvegiyaga «tishi o‘tolmay», JCHdan qolib ketgandi.
Lekin bundan battar «ishkal ish»ni Jan-Pyer Papen va Erik Kantona kabi daho futbolchilarga ega fransuzlar bajarib berishgan.
Shvesiya, Bolgariya, Avstriya, Finlyandiya va Isroil bilan bitta guruhdan joy olgan Fransiya uchun JCH yo‘llanmasi saralash yakunlanishiga ikki tur qolgandayoq deyarli hal qilib qo‘yilgan edi.
So‘nggi ikkita turni o‘z maydonida Isroil va Bolgariyaga qarshi o‘tkazishi kerak bo‘lgan fransuzlardan mazkur bahslarda bir ochko olish talab etilardi.
Isroilning qanaqa zaif raqib ekanligini mehmondagi 4:0 hisobidagi g‘alaba orqali bilib qaytgan «uchranglilar» kutilmaganda o‘z uyidagi uchrashuvda yutqazib qo‘yishadi - 2:3!
Shunga qaramay, hali imkoniyat katta edi. So‘ngi turda jamoa o‘z maydonida Bolgariyani qabul qilar, durang natija ham fransuzlarni AQSHda o‘tajak mundial sari yetaklardi. 32-daqiqada afsonaviy Erik Kantona tomonidan urilgan goldan so‘ng deyarli hech bir fransiyalikda bo‘lajak g‘alabaga shubha qolmagandi.
Lekin ozgina o‘tib, Emil Kostadinov javob to‘pini kiritadi, so‘nggi daqiqalarda esa uning o‘zi g‘alaba keltiruvchi golga mualliflik qiladi. Fransiya tor-mor etiladi! Vaholanki, o‘sha paytlarda Bolgariyada Xristo Stoichkovdek Yevropa yulduzlari ham to‘p surardi.
Internet sahifalarini kuzatar ekanman, mundialga borolmay qolganlar mavzusining boshqa manbalarda ham keng yoritilayotganiga guvoh bo‘ldim. Ular sanayotgan jamoalar orasida milliy termamiz ham borligi ko‘proq e’tiborimni tortdi.
Jumladan, championat.com sayti «Mundialdan qolib ketgan eng kuchli sakkiz jamoa» nomli maqolada Italiya, AQSH, Gollandiya, Uels, Chili, Slovakiya, Kamerun va O‘zbekistonni tilga olarkan, bu termalar muvaffaqiyatsizligining sabablariga atroflicha to‘xtalgan.
«O‘zbeklar jahon chempionatining hal qiluvchi o‘yinlarini juda yaxshi boshlagan bo‘lishsada, keyingi bahslarda jamoa o‘ta past natijalar qayd etdi. Ayniqsa, mamlakatida notinchlik hukm surayotgan Suriyaga qarshi o‘yindagi mag‘lubiyat hammasidan o‘tib tushdi.
So‘nggi bahsda «motivasiyasiz Koreya»ga qarshi ham durang qayd etishganidan so‘ng mundial yo‘llanmasi koreyslarga qo‘sh-qo‘llab topshirildi. Bu ham yetmaganidek, «pley-off» yo‘llanmasidan ham mosuvo bo‘lishdi», - deyiladi milliy jamoamiz haqidagi sharhda.
Rossiyaning bombardir.ru saytida ham shunaqa holat. Faqat, ularning ro‘yxati biroz boshqacharoq: Italiya, AQSH, Gollandiya, Uels, Kot-d`Ivuar, Jazoir, Chili va O‘zbekiston.
Omadsizlar ro‘yxatiga nazar tashlarkansiz, chindan ham mana shu termalar o‘rtasida bemalol yirik turnir tashkil etish mumkinligini o‘ylaysiz. Haqiqatanda, mazkur jamoalar ishtirokidagi turnir jahon chempionati bahslaridan hech bir jabhada qolishmasdi.
Tasavvur qiling, Italiya, Kamerun, Uels, Chilidan iborat «A» guruhi bir tomonda, Gollandiya, AQSH, Kot-d`Ivuar, Slovakiyalarni jamlagan «B» guruhi boshqa bir tarafda bahslarni boshlasa... Lekin bu - futbol, azizlar! Afsuski, unda mana shunday «kamchiliklar» ham uchrab turadi.
Quyida men o‘zim tanlab olgan termalarning JCHdagi ishtiroki bo‘yicha jadvalni tuzib chiqdim. Unga yaxshilab nazar tashlasangiz, bu yilgi Italiya-Gollandiya muvaffaqiyatsizligiga o‘xshash salbiy natijalar 1994 yil voqeasidan oldin ham bir necha bor kuzatilganligiga guvoh bo‘lasiz.
Jumladan, 1974 yilda yana o‘sha Angliya-Fransiya juftligi Ispaniya bilan birga mundialdan chetda qolgan bo‘lsa, 1970 yili JCH umuman, beshta gigant jamoasiz o‘tgan - Gollandiya, Fransiya, Argentina, Ispaniya, Portugaliya.
Jadvalda yana bir holat yaqqol ko‘zga tashlanmoqdaki, u ham bo‘lsa, Portugaliya va Gollandiya termalarining juda ko‘p chempionatlarni o‘tkazib yuborganligi. Masalan, DAVOMI
InterFutbol.uz ning Telegram dagi sahifasiga ulaning – eng so‘nggi yangiliklar, qiziqarli bloglar va tahliliy materiallar endi bir to‘plamda.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
