Avgust oyi oxirida «MYU» «Bavariya»ni Bundesligadagi o‘ta ashaddiy raqibidan forig‘ qilishga juda yaqin turgandi - transfer darchasining so‘nggi kunlarida «qizil iblislar» «Borussiya M.» darvozaboni Yan Zommerga qiziqib qolishgan, lekin yakunda «Nyukasl» posboni Martin Dubravkani tanlashgandi.
Vaholanki, Yan bir necha kun avval Myunxenda «Bavariya»dan ochko tortib olgan (1:1), buning uchun 19ta (!) seyvni namoyish etib, Bundesliga rekordini o‘rnatgandi.
Futbolni deb maktabdan ketdi, Lixtenshteyn klubini Shveysariya chempionatiga olib chiqdi
Yan 1988 yilning 17 dekabrida, Shveysariyaning 15000 aholisi bo‘lgan Morj shaharchasida dunyoga keldi. Onasi moliya sohasida, otasi koordinator lavozimida ishlaydi. Lekin 5 yildan keyin uning oilasi Syurix yaqinidagi shaharchaga ko‘chib o‘tdi.
Aynan shu yerda 5 yoshli bolakay futbolga qiziqib qoldi. Ota-onasi uni mahalliy «Xerliberg» akademiyasiga olib borishdi. Yan ularga va murabbiyga darvozabon bo‘lmoqchi ekanligini aytdi. Ehtimol, bu irsiyat ta’siridir: yosh Zommerning amakisi va otasi darvozabon bo‘lishgan, ammo professional darajaga chiqa olmagandilar. Bir necha yildan keyin Yan Buffondan ilhom olishini aytgandi.
2003 yilda Zommer «Konkordiya» farm-klubi orqali «Bazel»dan joy oldi va dastlabki qiyinchiliklarga duch kela boshladi. Birinchidan, Yan dekabrda tug‘ilgani bois, barcha jamoalarning eng kichkintoyi bo‘lardi. Ikkinchidan, tabiat unga darvozabon uchun eng zarur jihat - baland bo‘yni bermagandi.
15ga chiqqanida Yan «Bazel» bilan ilk professional shartnomani imzoladi. Lekin asosiy jamoada u 3-raqamli darvozabon edi. Shu sababli uni ko‘pincha o‘rinbosarlar jamoasiga jalb etishardi. Yan esa 19ga chiqqanida ijarada o‘ynash istagini bildirdi. O‘shanda Yan ikki yo‘ldan birini tanlashi talab etilgandi. Ota-onasi uning har qanday qarorini ma’qullashlarini bildirdilar. Bir necha kundan keyin Zommer Lixtenshteynning «Vadus» jamoasi bilan Shveysariyaning 2-divizionida (Lixtenshteynning o‘z chempionati yo‘q) o‘ynaydigan bo‘ldi.
«Surgun»dagi sarguzashtlar Zommer uchun ancha muvaffaqiyatli kechdi. UYEFA Kubogi turnirida omadsizlikka uchragan «Vadus» (Gruziyaning «Dinamo»sidan yengilgan) ichki chempionatda oliy divizionga ko‘tarildi. Yan esa 3 yildan keyin «Grassxopper»ga yo‘l oldi. «Bazel»ga qaytgach, bir yildan keyin asosiy darvozabon Franko Kostanso o‘rnini to‘ldirdi. Shuningdek, U-21 toifasidagi Yevro turniri ham yosh darvozabon uchun mahorat maktabi bo‘ldi: Shveysariya Ispaniyadan kichik hisobda yengilgan final bahsida Yan o‘z darvozasidan to‘p olib chiqqandi.
Ichki musobaqalarda Zommer «Bazel» safida chempion va Kubok sohibi bo‘ldi, YECHLda nimchorak finalgacha yetib bordi. Mavsum oxirida esa Yan terma jamoadagi debyutini nishonladi - Ruminiyaga qarshi o‘rtoqlik uchrashuvidan keyin nazorat o‘yinlarida muntazam maydonga tushdi.
Gladbaxga Ter Shtegen o‘rinbosari bo‘lib kelgandi, endi u - klub ramzi
2013|2014 yillar mavsumiga qadar Yan Zommer qatorasiga 4 marta shohsupani zabt etdi, yevrokuboklarda o‘zini ko‘rsatdi. JCH-2014 arafasida Zommerning ish stolida Mark-Andre ter Shtegenni «Barselona»ga berishga tayyorlanayotgan «Borussiya M.»ning shartnomasi paydo bo‘ldi.
Mazkur «rokirovka» o‘ta muvaffaqiyatli chiqdi: Yanning bo‘yi germaniyalik kasbdoshinikidan 4 sm.ga pastroq (183 ga 187), jamoa hujumlarini qisqa uzatma yoki qo‘l bilan aniq uloqtirish evaziga ajoyib tarzda boshlaydi. Raqib zarbalarini qaytarishda ham chakki emas.
Tabiiyki, gladbaxlik muxlislar debyutantdan ko‘p narsalarni kutishgandi. Boz ustiga, u muxlislar yoqimtoyi va mahalliy tarbiyalanuvchi o‘rnini egallagandi. Asosiy tarkibdan joy olish uchun ayniqsa, so‘nggi chiziq pozisiyasi sohibi nemis maktabi tarbiyalanuvchilaridan ustun ekanligini isbotlashi talab etilardi.
Niyatiga yarasha deganlaridek, ter Shtegen kataloniyaliklar safida boshlang‘ich tarkibdan o‘rin olgunga qadar «Borussiya» qatorasiga 10ta o‘yinda mag‘lubiyatsiz seriyani qayd etdi, uning 5tasi Yanga tegishli edi. Omadli seriyaga Dortmundning nomdosh jamoasi nuqta qo‘ydi. Taajjubki, dortmundliklar Zommer darvozasini 15 marta nishonga olgan bo‘lsalarda, uni yenga olmadilar. G‘alabani esa Kristof Kramerning avtogoli sovg‘a qilgandi. Umuman, Zommerning o‘yinlari - chinakam shou.
Yevro-2020 turnirida Zommer millat qahramoni unvoniga sazovor bo‘ldi: ko‘chalarning biri uning nomini oldi
2019 yildagi YEMLda Yan Serxio Ramosning 2ta zarbasini qaytardi - aqldan ozish hech gapmas! Chunki Ramos bungacha qatorasiga 25ta penaltini golga aylantirgan futbolchi edi.
O‘tgan yili shveysariyalik «penaltilar kushandasi» Jorjinyoni «nuqta»dan gol urish imkoniyatidan, Italiyani esa JCH-2022 yo‘llanmasidan mahrum etdi.
Umuman, 2021 yil Yan Zommer faoliyatidagi eng yorqin davr bo‘ldi. Yevrodagi mukammal o‘yinlaridan keyin uni nafaqat doimiy muxlislar, hatto uy bekalari ham tanib olishdi. Turnirda Yan 21ta zarbani qaytarib, jamoasini chorak finalga olib chiqdi. Asosiy qahramonligi - 1|8 finalda fransuzlardan ustun kelganligi. O‘shanda u 5ta aniq zarbani bartaraf etgan, keyin penaltilar seriyasida Mbappening hal qiluvchi zarbasini qaytargandi.
Ispaniya terma jamoasi bilan bo‘lgan chorak final bahsida Yan 10ta seyvni namoyish etib, turnir rekordini o‘rnatdi. Ha, Shveysariya penaltilar seriyasiga ko‘ra, Yevro bilan xayrlashdi. Biroq bu masalada darvozabonga e’tiroz yo‘q. Har holda, u Rodrining zarbasini qaytargandi.
Uchrashuv yakunida jamoani tanqid qilish hech kimning xayoliga kelmadi. Aksincha, ajoyib o‘yinlar uchun minnatdorchilik bildirib, Zommer sharafiga ko‘chalar va hatto shahar darvozasi nomlarini uning ism-sharifi bilan o‘zgartirishni taklif etishdi.
Albatta, ko‘pchilik qatori Zommerning ham ushalmagan orzulari yo‘q emas. U hanuzgacha top-klubda o‘ynamagan. Ehtimol, «MYU» varianti u uchun so‘nggi poyezd bo‘lgandir. Lekin Yan bundan afsusda emas: «Men juda baxtiyorman. Boshqacharoq aytganda, o‘zimni hech qachon hozirgidek his etmagandim».
Qisqasi, Zommer endi 33ga chiqdi - u kabi mohir darvozabonlarning asl davri shu yoshda boshlanadi. Qolaversa, qahramonimiz futbolda «darvozabon - yarim jamoa» ekanligini isbotladi, hikmatdagi «yarim» iborasini «butun»ga almashtirishga juda yaqin keldi. Bo‘sh kelma, Yan!
A.ABDUVALIXO‘JAYEV tayyorladi
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
