«Lion» 7 marta Liga 1 g‘olibi bo‘lgan. Avval bu klub fransuz futbolida virtual monopoliyaga ega edi. Aynan 2010 yillarda «PSJ»ning yirik kuchi paydo bo‘lgan paytgacha «sherlar» yetakchilikni deyarli hech kimga bermagan. 2023/24 yilgi mavsumning 10 ta o‘yinidan so‘ng, «Lion» birorta ham g‘alaba qozonmagan holda ligada so‘nggi pog‘onani egallab turibdi.
«Lion» xavf ostida. Fransiya ligasining yetti karra g‘olibi 2023 yil 13 noyabr holatiga ko‘ra oxirgi o‘rinni egallab turibdi. Bu mamlakatning eng yirik klublaridan biri uchun tasavvur qilib bo‘lmaydigan pasayishdir. Bu qanday sodir bo‘ldi?
2023 yil sentyabrida «Lion» o‘z maydonida «PSJ»ga sharmandali tarzda mag‘lubiyatga uchraganidan so‘ng barchasi yanada yomon tus ola boshladi.
O‘yindan so‘ng jamoa klub ultrasi bilan yig‘ilishga chaqirilib, o‘yin saviyasi uchun omma oldida tanqid qilindi.
Ultrasning darvoza ortidan turib jamoani tanqid qilayotgani bo‘yicha tasvirlari butun dunyo bo‘ylab tarqaldi - bu raqiblar uchun kulgili edi, lekin futbolchilar va uch yil oldin Chempionlar Ligasi yarim finalida o‘ynagan jamoa mutasaddilari uchun kulgili edi.
2000 yillarda «Lion» ketma-ket yetti marta chempionlikni qo‘lga kiritdi - 2001 va 2008 yillarda. Bu hali ham rekorddir va jamoa Yevropaning eng yaxshi o‘yinchilaridan iborat edi.
Ammo ular oxirgi marta 2008 yilda chempionlikni qo‘lga kiritishgan va 15 yil ichida ularning ligadagi formasi pasayib ketgan. Ular oxirgi marta 2016 yilda ikkinchi o‘rinni egallagan va 2019 yildan beri kuchli to‘rtlikka kira olmagan, endi esa quyi ligaga tushib ketish ehtimoli bor.
Xo‘sh, nima bo‘lyapti? Bu holatning aniq va yagona sababi yo‘q, aksincha, bir qator ikkilamchi omillar mavjud.
Yevropa futboli koronavirus pandemiyasi bilan og‘riganida, Fransiya ligasi mavsumni qayta boshlash o‘rniga shunchaki bekor qilib qo‘ya qoldi - bu klubga 40 million yevroga tushdi.
Keyinchalik 2020 yilda Media Pro va Liga 1 teleradiokompaniyalari o‘rtasidagi kelishuvning bekor qilinishi fransuz futboliga halokatli ta’sir ko‘rsatdi. To‘rt mavsumdan so‘ng kelishuv 2,75 milliard yevro atrofida bo‘lishi kutilgandi. Shartnoma buzilganidan so‘ng, Liga 1 avvalgi huquq egasi Canal Plus bilan kelishuv bo‘yicha muzokaralarga shoshilishga majbur bo‘ldi. Natijada, ular ushbu davr mobaynida har bir mavsum uchun taxminan 360 million yevrolik kamtarona summaga kelishib oldilar.
Turli darajadagi omillar nafaqat «Lion»ga, balki umuman fransuz klublariga ta’sir ko‘rsatdi - ularning alohida pasayishi mahalliy muammolar tufayli tezlashdi.
Ulardan birinchisi boshqaruvdagi beqarorlik edi.
Endilikda «Lion» bosh murabbiyi Fabio Grosso bo‘lib, u yaqinda asosiy jamoa avtobusiga «Marsel» muxlislarining hujumi sabab jarohat olgandi. Grosso - beshinchi murabbiy. «Lion»da 2019 yildan beri to‘rt yil ichida oltita murabbiy ishladi, ular kuchli taktik yo‘nalishga ega emaslar, bu chempionat jadvalida yaqqol ko‘rinib turadi, ayni paytda yuqori salohiyatli o‘yinchilarga ular o‘z iqtidorini ro‘yobga chiqarishga yordam bera olmayapti.
Maksens Kakere yaxshi o‘ynayapti, lekin hali kutilgan darajada emas. Jeff Renn-Adelaid klubda qiyin davrlarni boshdan kechirdi, xuddi «Lion»ga 50 million funt sterlingga tushgan hujumkor yarim himoyachi Roman Favr kabi, u yangi klubiga kelganidan keyin bir yil ichida ijaraga berilgan va oxir-oqibat sotilgan.
Menejerlarning o‘zgarishi javobgarlik hissini kamaytirib yubordi, bularning barchasi qisman davomiylik yo‘qligining alomatlaridir, buni klubning transfer siyosati ko‘rsatkichlari ham bildiradi.
«Lion» 2019 yildan beri juda ko‘p iste’dodlarni o‘tkazib yubordi. Tanguy Ndombele, Nabil Fekir, Ferlan Mendi 2019 yil hisobidan. Bertran Traore, Martin Terje 2020 yilda. Maksvell Korne, Bruno Gimaraynsh 2021/22 yilda, Lukas Paketa 2022/23 yilda, Malo Gyusto 2023 yil yanvarda, Bredli Barkola, Kasello Lyukeba 2023 yil yozida klubni tark etdi. Buning ustiga Xussem Auar, Mussa Dembele, Jeyson Denayer, Jerom Boateng o‘sha davrda bepul ketishgan.
Premyer-ligadan tashqaridagi klublar uchun sotuvlar odatiy hol emas va fransuz futboli hali ham OAV ta’sirini his qilgan holda oldinga siljishi kerak, biroq Chempionlar ligasida muntazam ishtirok etmasdan buni bajarib bo‘lmaydi va «Lion»ning yosh jamoasi ham bu kabi qiyinchiliklarga tushib qolishi mumkin.
Afsuski, ularning transfer bozoridagi urinishlari muvaffaqiyatsiz tugadi.
The Guardian jurnalida Adam Uayt quyidagilarni yozgan:
«Ko‘pgina raqiblar, xususan, «Nissa» va «Monako» o‘zlarining transfer modellarini aniq reja ostida qurishdi. Bu butun qit’adan istiqbolli o‘yinchilarni sotib olish va ularni foyda uchun sotishni ham o‘z ichiga oladi. «Lion»ning bu yondashuvdan nusxa olishga urinishlari halokatli bo‘ldi. Sifatli o‘yinchilar jamoani bepul tark etishdi va ularning o‘rniga o‘rinbosar topilmadi».
Iste’dodlar so‘nib, murabbiylar o‘zgarishi bilan ostida «Lion»ning egalik (boshqaruv) tarkibidagi vaziyat ham o‘zgarib ketdi.
Klub 1987 yildan beri Jan Mishelga tegishli edi, biroq 2022 yilning dekabrida investor Jon Tekstorga sotilgan, u hozirda klub raisi hisoblanadi. «Texter's Eagle Football Holdings» klubni 900 millionga sotib oldi va bu jamoani tarixdagi eng ko‘p maosh oladigan fransuz jamoasiga aylantirdi. Eski va yangi tuzumlar o‘rtasidagi uyg‘unlik qisqa umr ko‘rdi.
Dastlabki kelishuvlarga ko‘ra, Jan Mishel klubni faxriy prezident sifatida 3 yil davomida boshqarishi kerak edi, biroq u dastlabki 4 oy ichida jamoani tark etdi, ammo baribir minoritar aksiyador bo‘lib qoldi va Tekstor kompaniyasining tanqidchisi edi. U shuningdek, yangi xo‘jayinlarni sudga berdi, natijada jamoaning deyarli 15 million yevro miqdoridagi mablag‘lari muzlatib qo‘yildi.
Klubning bosh kompaniyasi hisoblangan «Olympic leonise group» guruhining 2022 yil oxiridagi sof qarzi 2023 yil iyul oyida majburiy ravishda cheklandi. Bunga «Lion»ning yetarlicha moliyaviy kafolatlar bermagani sabab bo‘ldi.
Tekstor bu qarorga e’tiroz bildirdi, biroq «Lion» o‘yinchilarni 100 million yevrodan ko‘proqqa sotganiga qaramay, yozda atigi 2 million yevro sarfladi xolos. Moliyaviy qayta qurish davom etmoqda. 2023 yilning may oyida klub ayollar jamoasining nazorat paketi sotilgan.
Xarid qilishdan oldin Tekstor klubni jismoniy aktivlari haddan tashqari kengaytirilgan deb ta’riflagan va «Lion»ning qarzini to‘lash va yoshlar rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash uchun infratuzilmaga sarmoya kiritish niyatini bildirgan.
Menga bir yarim yil vaqt bering. Bizning yondashuvimiz boshqa bozorlarda ham ishladi, keling, bu yerda ishlaydimi yoki yo‘qmi, va klub 2024 yilning iyunida qayerda bo‘lishini ko‘rib chiqamiz», – yangi rahbariyat.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
