Nima uchun FIFA Isroil yoki Falastinni turli musobaqalardan chetlashtirmayapti? Nima uchun Rossiya bilan bir xil mantiq ishlamaydi?
«SILA Prava» podkasti yangiliklarni yana bir bor huquqiy nuqtayi nazardan ko‘rib chiqadi. Oxirgi sonning asosiy mavzularidan biri - FIFAning Falastin-Isroil mojarosining kuchayishiga noaniq munosabati.
Taqdimotchilar Mixail Prokopes, Yuriy Zaisev va Ilya Chicherov Rossiya klublari va terma jamoalarini chetlashtirish masalasi qanday hal qilinganini esladi va bir nechta mantiqiy savollarga javob berdi.
Rossiyaning chetlatilishi xavfsizlik bilan bog‘liq xavotirlar bilan izohlangan. Bu borada fikringiz?
RFI FIFAga qarshi ish bo‘yicha arbitraj sudiga murojaat qildi. Bu qarorda qayd etilishicha, milliy terma jamoalarning faoliyatini to‘xtatib turish rossiyalik sportchilar xavfsizligidan xavotirlanish bilan bog‘liq va rasmiy ravishda bu intizomiy jazo emas. Garchi bu fors-major holatlari haqida band bo‘lsa ham. FIFA ma’lumotlariga ko‘ra, taqiq Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi harbiy harakatlar tufayli emas, balki jahon hamjamiyatining misli ko‘rilmagan munosabati bilan yuzaga kelgan.
Biz huquqshunoslar sifatida harbiy amaliyotlar davom etayotganini batafsil tushuntirishga harakat qildik, lekin ayni paytda Rossiya hududi xavfsiz: hech narsa uchmayapti, birorta ham o‘yin qoldirilgani yo‘q, chempionat davom etmoqda, xorijliklar kelishmoqda. Ha, Ukrainaga kelsak, u yerda barcha holatlar xavfli ekanligi aniq edi, nimadir uchib ketishi mumkin edi. Shu sababli musobaqalarni kechiktirish uchun asoslar bor edi. Ammo Rossiyaga kelsak, bu dalil savollar tug‘dirdi. Qolaversa, biz Rossiyada bu xavfli ekanligiga rozi bo‘ldik va neytral maydonlardan foydalanishni taklif qildik: Turkiya, Qozog‘iston, Serbiyada jahon chempionatlari va yevrokuboklarda o‘ynash mumkin. Bizga aytishdiki, bu hali ham xavfsiz emas – ukrainalik muxlislar provokasiyaga sabab bo‘lishi mumkinligi sababli, FIFA va UYEFA buning uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olishni istamaydi va shu asosda ular bizni Lozanskiy sudiga berishdan bosh tortishdi.
Rostini aytishimiz kerak: FIFA va UYEFA qarorlari Rossiya terma jamoasi bilan o‘yinlarni rad eta boshlagan federasiyalar bosimi ostida qabul qilingan. FIFA Jahon chempionatidagi bo‘g‘inlari sinishidan qo‘rqardi: homiylar oldidagi majburiyatlar, katta jarimalar va hokazo. Ular eng kam qarshilik ko‘rsatar yo‘lni topdilar. Buni XOQ siyosati doirasida buni osonlik bilan amalga oshirish mumkin edi.
Shu bilan birga, Falastin ham, Isroil ham rasmiy o‘yinlarni davom ettirmoqda. Biroq... Bu yerda mantiqiy savol tug‘iladi: Isroil va Falastin bilan vaziyat bizniki bilan qanday farq qiladi? FIFA va UYEFA o‘yinlarni bekor qilish borasida hech qanday munosabat bildirmadi. Kechiktirishlar bo‘ldi: masalan, «Makkabi Hayfa» - «Vilyarreal» uchrashuvi Kiprda o‘tkazildi.
Ammo butun dunyo bo‘ylab isroilliklarning xavfsizligi masalasi yanada keskinroq - biz Xamas bir necha bor dunyoning istalgan mamlakatida isroilliklarni o‘ldirganini eslaymiz. Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi mojaro paytida bunday hodisalar bo‘lmagan. Nima uchun Isroil-Falastin mojarosi paytida sportda xavfsizlik muammosi ko‘tarilmadi, lekin Rossiya klublari va terma jamoalari neytral maydonlarda o‘yin o‘tkaza olmaydi? Buni kimdir albatta, izohlab berishi kerak.
Eslatib o‘tamiz, basketbol bo‘yicha SSKA klubi ham xuddi shu xavfsizlik nuqtayi nazaridan Yevroligadan chetlatilgan edi. Lekin ayni paytda oktyabr oyida Ispaniyada «Valensiya» va «Makkabi» jamoalari o‘rtasidagi uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Ular misli ko‘rilmagan xavfsizlik choralarini ko‘rdilar: ular portlovchi moddalarni qidirish uchun 700 nafar polisiyachi, vertolyot va itlarni olib kelishdi. Bundan tashqari, isroilliklar va falastinliklar o‘rtasidagi mojaro ancha vaximaga sabab bo‘lishini hech kim o‘ylab ham o‘tirmadi. Mojaroning ikkinchi ishtirokchisi ham bor. Falastin 1998 yildan beri FIFA a’zosi. Qo‘shni bo‘lishiga qaramay, Isroil Yevropa Konfederasiyasi (UYEFA), Falastin esa Osiyo Konfederasiyasi (OFK) a’zosi hisoblanadi. Falastinliklar bilan bog‘liq birinchi xabar, ular Jazoirda o‘ynashadi. Bu tushunmovchilikni keltirib chiqardi: nega Afrika hududida? Shundan so‘ng FIFA va OFK Falastinga Jazoirda o‘ynashga ruxsat berilmagani haqida bildirishnoma yuborishdi - aftidan, bu FIFA qarori emas, balki dastlab Falastinning tashabbusi bo‘lgan. Ulardan Osiyo konfederasiyasida neytral davlat tanlash taklif qilindi. JCH-2026 saralash bosqichi doirasida Avstraliya bilan uy uchrashuvi Quvaytda bo‘lib o‘tdi. RPL va UPL legionerlariga tezda shartnomalarini to‘xtatishga ruxsat berildi. Isroildachi?
FIFA tomonidan bunday harakatlarni ko‘rmayapmiz. Isroilda yuzdan ortiq xorijlik futbolchi to‘p tepayotgan bo‘lsada, ba’zilari hayotlariga xavfni sezib, qo‘rqishlarini tan olishgan. FIFA bu borada hech qanday bayonot bermayapti. UYEFA ham. Biroq 24 fevraldan keyin jahon va Yevropa futboli rahbarlari xorijliklarning RPLni erkin agent sifatida tark etishiga ruxsat berishni xohlashdi.
Biz bu mojarolarning hajmi yoki jiddiyligini solishtirmayapmiz - biz shunchaki FIFA va UYEFAning xatti-harakatlariga qaraymiz. Afsuski, bunday reaksiyalar bu tashkilotlarga yaxshi imidj bermayapti – qarorlar siyosiy vaziyat va tashqi bosimga qarab qabul qilinishini ko‘rsatmoqda. Ular bir-biriga zid.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
