Yevropaning kuchli beshligidan tashqarida o‘ynaydigan futbol klublari televideniye shartnomalari orqali katta daromad yig‘ish imkoniyatidan mahrum. Shuning uchun klub akademiyalarini rivojlantirishga sarmoya kiritish va talabalarni sotishdan boshqa yo‘l qoldi. Bu borada Lissabonning “Benfika” klubi ayniqsa muvaffaqiyatli bo‘lib, Xalqaro sport tadqiqotlari markazi (CIES) so‘nggi 10 yil ichida o‘z akademiyalari bitiruvchilarini sotishdan eng yuqori daromad olgan klublar reytingida birinchi o‘rinni egalladi.
"Benfika" (Portugaliya, 516 million yevro)
Sotilgan o‘yinchilarning umumiy soni: 30 ta
Eng qimmat sotilgan: Joau Feliks (127,2 million yevro, “Atletiko Madrid”)
Deloitte Football Money League 2024. auditorlik va konsalting kompaniyasining so‘nggi hisobotida "Benfika"ning daromadi 223,4 million yevroni tashkil etdi va bu "burgutlar"ga dunyoning eng daromadli klublari reytingida 22-o‘rinni egallash imkonini berdi. Yutuq aslida juda sharafli, chunki kuchli 30talikda Lissabon jamoasi Yevropaning katta beshlik ligalariga kirmagan yagona jamoadir. Puxta o‘ylangan transfer siyosati va klub akademiyasiga e’tibor qaratish “burgutlar”ning muvaffaqiyat qozonishiga yordam berdi.
"Caixa Futebol Benfika"ni ochish g‘oyasi (2006 yildan beri faoliyat yuritmoqda) jamoaning buyuk hujumchisi Eysebioga tegishli. Akademiya Lissabondan 20 daqiqa uzoqlikda joylashgan bo‘lib, 19 gektar maydonda to‘qqizta to‘liq o‘lchamli maydonlar, ikkita sun’iy qoplamali maydonlar, uchta zamonaviy sport zali va markazning asosiy faxri – 360S.com simulyatoriga ega laboratoriyadir. Ulkan kampus hududida 2019 yilda ochilgan o‘rta maktab joylashgan bo‘lib, barcha akademiya jamoalari birinchi jamoaga qulay moslashish uchun faqat 4-3-3 sxemasi bo‘yicha o‘ynashadi.
O‘quv markazi bir vaqtning o‘zida 15 nafar bolalar va o‘smirlar jamoasini tayyorlaydi va butun dunyo bo‘ylab 172 nafar bolalar skautlari ushbu iste’dodlar qatorini to‘ldirish uchun mehnat qiladi. Chet ellik bolalar, ularning uchdan bir qismi akademiyada, dastlab portugal oilalarida yashaydi, shunda mahalliy urf-odatlar va turmush tarziga moslashish jarayoni ular uchun kamroq og‘riqli bo‘lmaydi.
Birgina so‘nggi 10 yil ichida “burgutlar”dan Bernardu Silva, Nelson Semedu, Joau Kanselu, Gonsalu Gedesh, Andre Gomesh, Renatu Sanshesh va Joau Feliks kabi buyuk futbolchilar yetishib chiqdi.
“Ayaks” (Niderlandiya, 376 million yevro)
Sotilgan o‘yinchilarning umumiy soni: 36
Eng qimmat sotuv: Frenki de Yong (86 million yevro, “Barselona”)
Niderlandiyada "Ayaks" akademiyasi "Kelajak" deb nomlanadi. Kampusda 12 ta o‘yin maydonchasi, sport zali, arena, maktab va basseyn mavjud. "Benfika" singari barcha jamoalar 4-3-3 sxemasida o‘ynashadi. Akademiyaga kirishda ustuvorlik amsterdamlik bolalarga beriladi va faqat maxsus taklif bilan skautlar iste’dodlarni yillar davomida kuzatib borishlari mumkin. Akademiyada doimiy shartnomalar bo‘yicha bor-yo‘g‘i sakkizta skaut bor, ammo butun mamlakat bo‘ylab 100 dan ortiq mustaqil skautlar mavjud.
Akademiyada ish asosan muvofiqlashtirish, pozision o‘yin, zarbalar, paslar, fintlar, kabi elementlar bo‘yicha olib boriladi. Murabbiylar o‘yinchilarning rivojlanishi uchun bir nechta parametrlarni ajratib ko‘rsatishadi: texnika, fikrlash, tezlik va xarakter. Bundan tashqari, har bir parametrda iste’dodlar baholanadigan 10 ta xususiyat mavjud.
Ota-onalar farzandi uchun yiliga atigi 12 yevro to‘laydi, faqat sug‘urta uchun, qolgan hamma narsa bepul. Biroq, "Kelajak"ka kirish, iste’dod so‘nggi imtihonlargacha bu yerda qoladi degani emas, chunki har yili muvaffaqiyat bo‘lmasa, bunday o‘yinchilar zarracha afsuslanmasdan yo‘q qilinadi. Misol uchun, 16 yoshida Kvinsi Promes yomon tartib-intizom uchun akademiyadan xaydalgan.
“Lion” (Fransiya, 370 million yevro)
Sotilgan o‘yinchilarning umumiy soni: 32
Eng qimmat sotuv: Aleksandr Lyakazett (53 million yevro)
“Lion” akademiyasi 1952 yilda ochilib, dunyoga Ludovik Giuli, Frederik Kanoute va Karim Benzema kabi ajoyib o‘yinchilarni taqdim etdi. Sport majmuasi Meziyersda joylashgan bo‘lib, Fransiyadagi yetakchi aralash futbol akademiyasi hisoblanadi – unda 649 nafar o‘g‘il-qiz tarbiyalanadi. Majmua hududida 14 ta futbol maydoni mavjud bo‘lib, ulardan uchtasi sun’iy qoplamali. Har yili akademiyani 20 dan 30 kishigacha bitiradi va maktab natijalari futbol maydonidagi yutuqlardan ham muhimroqdir.
"Bolalar o‘z oilalarini tashlab ketishadi va bizning g‘amxo‘rlik va himoyamiz ostidadirlar", deydi akademiya direktori Jorj Prost. "Bizda otalar vazifasini bajaradigan maktab inspektorlari bor, chunki ba’zida bolalar bilan kurashish unchalik oson emas, ayniqsa ular 11, 12 yoki 13 yoshda bo‘lsa". So‘nggi bir necha mavsum davomida "Lion" o‘z tajribasini boshqa bir qator mamlakatlarga eksport qilmoqda. Akademiya mutaxassislari "Atletiko" (Livan), "Dakar" (Senegal), "Resende" (Braziliya), "Rova Sports" (Keniya) va boshqa klublar murabbiylarini tayyorlamoqda. .
“Real Madrid” (Ispaniya, 364 million yevro)
Sotilgan o‘yinchilarning umumiy soni: 28
Eng qimmat sotuv: Alvaro Morata (66 million yevro)
Agar teatr kiyim javonidan boshlansa, “Real Madrid”ning Valdebebas akademiyasining birinchi eshigi klubning eng yosh toifasi besh yoshgacha bo‘lgan bolalar kiyinish xonasiga olib boradi. Klub rahbariyatining yosh iqtidor egalariga o‘ziga xos xabari, bu Madridning asosiy jamoasi yo‘lidagi birinchi qadam ekanligini ko‘rsatadi. Kompleksda 11 ta futbol maydonchasi, Alfredo Di Stefano stadioni va boshqa ko‘plab tuzilmalar mavjud bo‘lib, ular orqali futbolchi Santyago Bernabeuga yetib borguncha oldinga siljishi kerak.
Yo‘l uzoq va "Real Madrid" murabbiylari o‘z shogirdlariga tushuntirishga harakat qilganidek, bu yil sayin qiyinlashib bormoqda. Yana bir ramziylik shundan iboratki, 13 yoshgacha bo‘lgan "kantera"ning yechinish xonalarining devorlari sariq rangga bo‘yalgan va "baland kantera" deb ataladigan joyda donolik va qat’iylik bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘k rangga bo‘yalgan. Umuman olganda, akademiyada turli jinsdagi 350 ga yaqin talaba tahsil oladi. "Real"ning 2021-2022 yillardagi hisobotlari shuni ko‘rsatadiki, butun majmuani saqlash uchun yillik xarajatlar deyarli 25 million yevroni tashkil etadi, ammo ular to‘liq qoplanadi.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
