“Futbol dunyoni boshqaradi. Men esa futbol deganda “Barselona”ni tushunaman!” Yoxan Kruiff.
Futbol olamida har bir klubning o‘z tarixi, o‘z o‘rni bor. Ammo mutaxassislarning fikriga ko‘ra, hech bir jamoaning tarixi “Barselona”nikidek murakkab, “Barselona”nikidek qiziqarli, “Barselona”nikidek ziddiyatli va “Barselona”nikidek faxrlanishga arzigulik emas ekan. Boisi, qachonlardir oddiy inson tomonidan asos solingan klub endilikda buyuk bir jamoaga aylandi.
KLUB POYDEVORIGA DASTLABKI QADAM
1899 yilning 22 oktyabrida 21 yoshli shveysariyalik fuqaro Gans Gamper futbolni yaxshi ko‘ruvchilardan yangi klub tashkil etish g‘oyasini ilgari suradi. 29 noyabrda barcha futbol ixlosmandlari — kataloniyaliklar, shvesariyaliklar, nemislar, inglizlar va boshqa millat vakillari Barselonadagi zallardan biriga mashg‘ulot o‘tkazish uchun yig‘ilishadi va shu yerda yangi futbol jamoasi — «Barselona»ga asos solinadi.
8 dekabr kuni «Barselona» o‘zining birinchi uchrashuvini sobiq stadioni — «Velodrom de-la-Bonanova»da inglizlarga qarshi o‘tkazadi. Har bir jamoaning asosiy tarkibi to‘qqizta futbolchiddan iborat edi. Mazkur o‘yinda inglizlar jamoasi 0:1 hisobida zafar quchadi va ertangi kuni bu o‘yin mahalliy «La Vanguardia» gazetasida chop etiladi. Shundan keyin «Barselona» klubining shonli tarixiga poydevor qo‘yiladi.
TARIX SILSILASI
“Barselona” shakllanishining dastlabki yillarida (1899-1922) “Les Kort” stadioni qurildi. Jamoa klub sifatida Barselona viloyatidagi boshqa klublardan ko‘ra o‘zini shaharning ramzi sifatida ko‘rsatishga va shahar bilan bir butun bo‘lishga intilar edi. Keyinchalik “Barselona” Kataloniyadagi asosiy klubga aylandi va o‘zini Kataloniya millatining ramzi sifatida ko‘rsata boshladi.
Qarama-qarshiliklar davrida (1922-1957) klub “Les Kort”dan “Kamp Nou” stadioniga ko‘chib o‘tdi. Klub tarixining dastlabki yillarida klub a’zolari 10 000 nafarga yetdi. Futbol ommaviy tus ola boshlagan va tobora professionallikka intilayotgan davrda klubga Alkantara va Samiter singari afsonaviy shaxslar kirib keldi. Ammo moddiy qiyinchiliklar, siyosiy notinchliklar, Ispaniyadagi fuqarolik urushi va urushdan keyingi davr klub boshiga ko‘plab noxush xolatlarni olib keldi. Bunga 1936 yili klub prezidenti Jozef Sanyolning o‘ldirib ketilishi yorqin misol bo‘la oladi, u “sport va fuqarolik” shiorining asoschisi hamda targ‘ibotchisi edi. Klub bu sinovlarni matonat bilan yengib o‘tdi. Jamiyatda ijtimoiy va sport sohasi yana o‘z o‘rniga kela boshladi. Bu davrda klubga o‘ta layoqatli raxbar Ladislau Kubala kirib keldi.
1957-1974 yillar ichida Kataloniya klubi qoniqarsiz natijalar ko‘rsatishiga qaramasdan, bir butun jamoa sifatida mustahkamlanib bordi. Klub tomonidan dastlabki yillarda e’tirof etilgan va dunyo miqyosida yetarlicha shov-shuvga sabab bo‘lgan “Barsa — bu klubdan ko‘ra ko‘proq” shiorini prezident Narsis de Karreras qo‘llab-quvvatladi. Prezident Augusto Montal esa “Barselona”ga klub tarixida katta o‘zgarishlarga sabab bo‘lgan Yoxan Kroyffni olib keldi.
1974-1992 yillarda, Xose Luis Nunez prezidentligida Kamp Nou qayta tiklanib, Barselona yangicha nafas ola boshladi va 1982 yilda Kamp Nouda jahon chempionati o‘tkazildi. 1979 yilda esa Kubok egalari kubogi Bazelda qo‘lga kiritildi. Eng katta yutuq esa faqat futbol muxlislariga emas, balki jamiyat uchun ham katta sovg‘a bo‘ldi. Barselona va Katalonya bayroqlari Yevropada hilpirab, misli ko‘rilmagan shov-shuvga sabab bo‘ldi. Yoxan Kroyff shu davrda klubga murabbiy bo‘lib qaytdi va “orzu jamoa”sini (1990-1994) tuzdi. 1992 yil "Vembli" stadionida Kumanning mashxur goli sababli Yevropa kubogi qo‘lga kiritildi.
EMBLEMASI
Jamoaning emblemasi ham o‘ziga xos tarixga ega. «Barselona» dastlab Kataloniyaning emblemasidan foydalanardi. 1910 yilda esa ishlab chiqaruvchilar klub uchun yangi forma yaratishga bel bog‘ladilar va bu borada tanlov e’lon qilindi. Tanlovda esa Karles Komamala ismli ishtirokchining g‘oyasi ustun keldi, ya’ni «Barselona» fomasi uchun qalqon shakli tanlab olindi, unda Kataloniyaning sariq-qizil rangli bayrog‘i, «Barselona»ga tegishli ko‘k-anor rang, jamoaning to‘liq nomining qisqartma shakli (FCB), krest shakli va teridan qilingan koptok tasvirlanadigan bo‘ldi.
Emblema 2002 yilda o‘zining zamonaviy ko‘rinishiga ega bo‘ldi. Bunda Dizayner Serraxim Klarning hissasi katta. Emblemaning burchaklari yumshatilgan, keraksiz nuqtalar olib tashlangan. Xullas, «Barselona» emblemasi o‘zining hozirgi ko‘rinishiga ega bo‘lgan.
STADIONI
«Barselona»ning uy stadioni — «Kamp Nou» tarjima qilinganda «Yangi stadion» degan ma’noni bildiradi. Ayni damda bu maydonning ko‘rinishini o‘zgartirish borasida ish olib borilmoqda. Kelajakda «Kamp Nou»ning dunyoning eng katta stadioniga aylantirish maqsad qilingan.
«Barselona» homiylarining logotipini o‘zgartirish borasidagi takliflarini rad etgan sanoqli klublardan biri hisoblanadi. Jamoa YUNISEF tashkilotining hamkorlaridan biri hisoblanadi.
«OLTIN TO‘P» SOHIBLARI
Shu paytga qadar «Barselona»ning Messidan tashqari beshta futbolchisi «Oltin to‘p»ni qo‘lga kiritgan. Bular Luis Suares (1960 yilda), Yoxan Kruiff (1973-1974 yillarda), Xristo Stoichkov (1994 yilda), Rivaldo (1999 yilda) va Ronaldinyo (2005 yilda). «Oltin to‘p»ni qo‘lga kiritish borasida Lionel Messining o‘ziga jamoaning alohida tarixini yaratdi, desak, mubolag‘a bo‘lmaydi. Argentinalik hujumchi Kataloniya klubi tarkibida shu paytga qadar besh marta «Oltin to‘p» sohibiga aylangan.
REKORDCHI TO‘PURARLARI
"Barselona"ning rekordchi to‘purarlari (Messidan boshqa)
"Barselona" tarkibida turli xil musobaqalarda eng ko‘p gol urish bo‘yicha rekordchilar kim ekanini bilasizmi? Quyida ushbu savolga javob topishingiz mumkin.
Norasmiy o‘yinlarda eng ko‘p gol urgan futbolchi — Paulinyo Alkantara
Alkantara 1911 yildan 1927 yilga qadar 212 ta norasmiy bellashuvda o‘z hisobiga 223 ta gol yozdirib qo‘ygan. Paulinyo rasmiy o‘yinlarda 137 ta gol urgan. Bu natija uchun u 137 bahsda maydonga tushgan.
Ispaniya kubogida eng ko‘p gol urgan futbolchi — Xosep Samityer
Samiter 1919-1932 yillarda Kataloniyaliklar tarkibida 75 uchrashuvda 65 ta gol urgan. Xosep 1927/1928 yilgi mavsumda 15 o‘yinda 21 ta gol urib, o‘ziga xos rekord o‘rnatgan.
Kubok egalari kubogida eng ko‘p gol urgan futbolchi — Xans Krankl
Krankl 1978-1981 yillar davomida "barselona" tarkibida 61 o‘yinda 44 ta gol urgan. Xans ana shu gollarning 10 tasini kubok egalari kubogi turnirida kiritishga muvaffaq bo‘lgan.
«Barselona» UYEFA Chempionlar ligasini besh marta qo‘lga kiritgan: 1992 yilda Yoxan Kruiff boshqaruvi ostida, 2006 yilda Frank Reykaard boshqaruvi ostida, 2009 va 2011 yilda Xosep Gvardiola boshqaruvi ostida hamda 2015 yilda Luis Enrike boshqaruvi ostida.
JAMOA TO‘PURARLARI
10. Mariano Martin
Gollari: 124 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 1940-1948 yillar
8-9. Rivaldo
Gollari: 130 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 1997-2002 yillar
8-9. Samyuel Eto’O
Gollari: 130 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 2004-2009 yillar
7. Anxel Arocha
Gollari: 134 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 1926-1933 yillar
6. Paulino Alkantara («Barselona» tarixida eng yaxshi to‘purar bo‘lgan birinchi eng katta yulduz futbolchi)
Gollari: 142 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 1912-1916, 1918-1927 yillar
5. Xosep Eskola
Gollari: 167 ta
«Barselona»da o‘ynagan yillari: 1934-1949 yillar
4. Xosep Samityer
Gollari: 176 ta
«Barselona»da o‘ynagan vaqti: 1919-1932 yillar
3. Laslo Kubala
Gollari: 194 ta
«Barselona»da o‘ynagan vaqti: 1950-1961 yillar
2. Sesar Rodriges
Gollari: 232 ta
«Barselona»da o‘ynagan vaqti: 1942-1955 yillar
1. Lionel Messi
Gollari: 512 ta gol (rasmiy o‘yinlarda 480 ta, norasmiy o‘yinlarda 32 ta, 2017 yil 14 yanvar holatiga binoan)
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
