So‘nggi paytlarda “Liverpul” futbolchisi Muhammad Saloh ommaviy axborot vositalarining diqqat markazida bo‘ldi. Gap uning fantastik o‘yini va ajoyib gollari haqida ketmayapti. Gap shundaki, yaqinda Misr prezidentligi uchun saylovlar bo‘lib o‘tdi va unda milliondan oshiq odamning aynan Muhammad Salohga ovoz bergani haqida ma’lumotlar tarqaldi. Xo‘sh, bu rostmi? Misrliklar nega Salohga ovoz berishdi?
Hammasi qanday boshlandi?
Dushanda kuni Misrda prezidentlik saylovining natijalari e’lon qilindi. Unga ko‘ra, amaldagi prezident Abdel Fattax al-Sisi 97,1 foiz ovoz to‘pladi. Uning raqibi esa atigi 2,9 foiz ovoz egalladi. Qizig‘i, raqib nomzod ham, aslida, amaldagi prezidentni qo‘llab-quvvatlaydiganlardan edi.
Eng qiziq faktlar ana shu jarayonlardan keyin boshlandi. Internet nashrlarida milliondan ortiq mirsliklarning saylov byulletenlariga “Muhammad Saloh” ismini yozganliklari, ya’ni futbolchiga ovoz berganliklari haqida xabarlar chiqa boshladi. Aholi maktablar, kasalxonalar va boshqa joylarda bu haqda munozaralar o‘tkaza boshlashdi. Demakki, Saloh Misr prezidentligi uchun saylovda taxminan 5 foiz ovoz to‘plagan hisoblanadi. Ammo...
Aslida nima bo‘lgandi?
1. Saylov natijalari haqidagi rasmiy ma’lumotlarda 1,762 millionta byulleten yaroqsiz deb topilgani tufayli hisobga kiritilmagani ma’lum bo‘ldi. Bu miqdor esa umumiy ovozlarning 7,27 foizini tashkil etadi, bu esa mag‘lub bo‘lgan nomzod to‘plagan ovozdan 2,5 barobar ko‘proq degani.
2. Buyuk Britaniyaning “The Economist” nashri yaroqsiz deb topilgan byulletenlarni o‘rganib chiqqanini va unda ko‘plab odamlar Muhammad Salohni qo‘llab-quvvatlaganini aniqlaganini ma’lum qildi. Biroq bu ma’lumotda hech qanday raqam va isbot keltirilmagandi. Bu ma’lumot esa virus kabi tarqalib ketdi: bir nechta Misr saytlari “The Economist” nashri millionlab odamlar Salohga ovoz bergani haqida xabar berdi, deya yoza boshlashdi. Asosiy shov-shuvlar ana shundan keyin avj oldi.
3. Byulletenlarning ko‘pi yaroqsiz deb topilishiga sabab shundaki, unda saylov qoidalari buzilgandi — rasmiy nomzodlarga ovoz berilmagandi. Internetda aynan shu byulletenlarning suratlari tarqalib ketdi. Minufiya viloyatidagi aksar byulletenlarda quyidagi jumlalar yozilgandi: “Muhammad Saloh — Misr qahramoni”, “Ha, biz Muhammad Salohni tanlaymiz”.
«Bu haqda hech qanday rasmiy ma’lumot yo‘q, ko‘plab odamlarning Muhammad Salohga ovoz bergani esa ermak uchun qilingan ishdir”, dedi bu haqda “beINSPORTS” nashri jurnalisti Amr Najib Faxmi. Lekin uning fikrini tezda inkor etishdi.
Nega aynan Muhammad Saloh?
Muhammad Salohga ovoz berganlardan biri dizayner Don Xamzavi bu ishni hech qanday ermak uchun emas, jiddiy niyatda amalga oshirganini ta’kidladi.
«O‘ylashimcha, men byulletenga birinchilardan bo‘lib Muhammad Salohning ismini yozdim. Bu ishni ovoz berishning birinchi kuni ertalab amalga oshirdim va mening byulletenimning surati virus kabi tarqalib ketdi (saylov uchun kun bo‘lib o‘tgan). Mening feysbukda katta-katta sahifalarim bor, ommaviy axborot vositalarida tanishlarim ko‘p edi. Men aniq bilardimki, bu surat tarqalgach, juda ko‘pchilik Muhammad Salohga ovoz beradi. Hisob-kitoblarimga ko‘ra, uch kunlik saylovlardan keyin Saloh kamida 500 mingta ovoz to‘plashi kerak edi.
Salohga ovoz berganimizning ikkita sababi bor. Birinchidan, bu saylovda amaldagi prezident va uni qo‘llab-quvvatlovchi raqibi ishtirok etdi. Amalda chinakam raqobat yo‘q. Bunday nomzodlarga ovoz berishni esa ko‘pchilik istamadi. Ikkinchidan, biz Salohni yaxshi ko‘ramiz, u bizning asosiy umidimiz, ishonchimiz. Biz ishonamizki, Saloh Misr xalqiga eng shirin orzularni tuhfa eta oladi. U qashshoq oiladan chiqqan, kichik bir klubda o‘ynagan, oddiy misrliklar kabi hayot kechirgan. Ammo shunda ham birovdan yordamini ayamagan. U bizga qanday yashash kerakligini o‘rtatdi.
Saloh kambag‘al odamlarga yordam berdi. U taxminan 500 ta qashshoq oilanining to‘yini o‘tkazishga mablag‘ ajratdi. Gollaridan keyin pullarini kam ta’minlangan oilalarga yordam berish uchun sarfladi, kasalxonalarga pullar o‘tkazib berdi. Axir bu chinakam qahramonlik. Hamma xuddi Muhammad Saloh kabi bo‘lishni istamoqda», — dedi Xamzavi.
Ta’kidlash kerakki, Muhammad Saloh siyosatga aralashmaydi. U oxirgi marta 2017 yilning yanvarida prezident al-Sisi bilan uchrashdi va Misrning yangi hukumati tashkil etgan xayriya fondiga 269 ming dollar o‘tkazib berdi.
«Ha, u pul o‘tkazib berdi, ammo siyosatga aralashgani yo‘q”, deya bu faktni tasdiqladi jurnalist Amr Najib Faxmi.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
