UYEFA Yevro-2020ga o‘yinlarni boshqarib borish uchun 19 nafar referi jalb etdi. Ular turli mamlakat vakillari: Germaniya, Ispaniya, Shvesiya, Turkiya, Ruminiya, Fransiya, Niderlandiya, Portugaliya, Sloveniya, Isroil, ...Argentina. To‘xtang, Argentina? Ha, Yevropa chempionatiga chaqirilgan hakamlar orasida Janubiy Amerika vakili ham bor. Gap argentinalik Fernando Rapallini haqida ketmoqda. U futbolchilarga kartochka ko‘rsatishda o‘ta himmatli, yana basseynlar savdosi bilan ham shug‘ullanadi. Xullas, quyida gol.ru sayti ma’lumotlari asosida Yevro-2020ning argentinalik mehmoni faoliyatiga birrov nazar tashlaymiz.
Nega uzoq Janubiy Amerikadan?
Hammasi 2020 yili UYEFA va KONMEBOL o‘rtasida hakamlik borasida tajriba almashish bo‘yicha imzolangan maxsus dastur samarasidir. Fernando Rapallini Yevro-2020ga o‘z brigadasi bilan tashrif buyurdi. Ya’ni butun «ko‘hna qit’a»ni qamrab olgan turnir davomida unga hamyurtlari - Xuan Pablo Belotti va Diyego Bonfa hamrohlik qilishadi. UYEFA bunga javoban ispaniyalik Xesus Xil Mansanoni yaqinda boshlangan Amerika kubogiga yubordi.
Rapallini kim?
Fernando Rapallini - 43 yoshli argentinalik FIFA referisi. U Janubiy Amerikada o‘ta qattiqqo‘l hakam sifatida tanilgan. Fernandoning faoliyati 2011 yili boshlangan. U avvaliga Argentina chempionati quyi ligalari va yarim professional divizionlarida ishladi. E’tiborli fakt: Rapallini atigi 3 yildan keyin FIFA referisi maqomini oldi. «Bolaligimdan futbolga mehrim baland. Sobiq hakam Xorxe Vilyano tomonidan La-Platada asos solingan futbol maktabida tahsil ham olganman. Biroq hech hachon o‘ynashga alohida qiziqmaganman. Chunki hamisha maydonda eng yuqori kuch sifatida ishlashni xohlardim» - bu Rapallinining hakamlik ishiga munosabati.
Fernando Rapallini hakam sifatida bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ega.
1. U sportchilarga xos sanalmagan xatti-harakatlarga sira toqat qilolmaydi va bunday vaziyat kuzatilsa, kamdan-kam holatda og‘zaki ogohlantirish bilan cheklanadi. Qisqasi, noprofessional ish tutgan futbolchining Rapallinidan darhol qandaydir kartochka olishi ehtimoli juda baland. Mana, oddiy bir misol - yanvar oyida Maradona kubogi (Argentina kubogi) doirasida «Boka Xuniors» va «River Pleyt» o‘rtasida kechgan o‘yinda ikki jamoa futbolchilari o‘zaro tortishib qolishdi. Rapallini shunda ularni birin-ketin sariq kartochka bilan «siyladi». Bundan ayniqsa, Karlos Teves rosa g‘azablandi: «Yo‘q, aslida hakamlikni jiddiy tanqid qilishni istamayman. Bizning derbi hamisha shunday bo‘ladi - keskin kurash, qaynoqlik... Ammo agar hakam har qanday to‘qnashuv uchun kartochka beraversa, o‘zimni qo‘yarga joy topolmayman». Rapallini ham bunga tezda javob qaytardi: «Tevesning nima degani bilan ishim yo‘q - bu qiziq emas. Ammo agar u mushtlashishni xohlasa, marhamat, futboldan bo‘sh vaqtlarida ringa chiqsin. Faqat futbol o‘yinida emas».
Rapallini ishidan yana bir misol. Libertadores kubogi-2020. «Internasional» va «Gremio» o‘yini. Bu uchrashuvda futbolchilar o‘rtasida ommaviy mushtlashuv kelib chiqdi. Rapallini esa janjalni 8ta sariq kartochka vositasida to‘xtatdi. U hattoki, mushtlashuvga qo‘shilmagan, raqibini shunchaki, tortgan futbolchilarni ham ayagani yo‘q.
2. Rapallini - o‘ta qattiqqo‘l hakam. U yakunlangan mavsum Argentina chempionati doirasidagi 16ta o‘yinni boshqardi. Mavsum davomida ko‘rsatgan sariq kartochkalari soniga diqqat qiling: har bir o‘yinga o‘rtacha hisobda 6,41ta! Bu Argentina chempionati referilari uchun eng yuqori koeffisiyent. «Boka»ga qarshi o‘yinda maydondan chetlatilgan «River-Pleyt» vakili Enso Peresning fikrlari e’tiborga molik: «To‘g‘risi, faoliyatim davomida bunday berahm hakamni juda kam ko‘rganman. O‘yinda birinchi sariq kartochkani oddiy oyoqqa tepish uchun oldim. Rapalliniga tasodifan qo‘pollik ishlatganimni tushuntirishga uringanimda, u yanada qat’iylashdi: «Jim bo‘l, tortishma. Mana, sariq kartochka, endi keyingi safar qoida buzishdan oldin o‘ylab ko‘rasan...».
3. Rapallinini g‘azablantiradigan yana bir holat - bu simulyasiya. U o‘z intervyularidan birida bu masalaga alohida to‘xtalgandi: «Ba’zi ligalar o‘yinlarini umuman boshqarolmasam kerak. Chunki ularda simulyasiya ishlatuvchi mug‘ombirlar juda ko‘p. Ispaniya ligasi? U yerda vaziyat o‘ta vahimali emas, lekin simulyasiya holatlari me’yoridan ko‘p, baribir».
Umuman olganda, Rapallini Janubiy Amerika futboli standartlari bo‘yicha eng yaxshi hakamlar qatorida. Ammo bir safar shu qattiqqo‘lligi tufayli 1 oy muddatga diskvalifikasiya qilindi. Aniqroq aytsak, Argentina futbol assosiasiyasi 2020 yilning boshida 3ta ayblov bilan uni vaqtincha ishdan chetlatdi: 1). «River-Pleyt» himoyachisi Xavyer Pionlaga noo‘rin sariq kartochka bergani uchun. 2). «Urakan» himoyachilari Lukas Merolla va Karlos Araujoni noto‘g‘ri ogohlantirgani va maydondan chetlashtirgani uchun. 3). «Urakan» futbolchilariga belgilangan jazoni o‘yin hisobotida aniq yozmagani uchun. O‘shanda Rapallini Tartib-intizom qo‘mitasi yig‘ilishida o‘z qarorlarini tushuntirishga urindi, vaziyatlarda to‘g‘ri yo‘l tutganini ta’kidladi. Shuningdek, o‘yin hisoboti bilan o‘zi shug‘ullanmaganini aytdi. Ammo Argentina futbol assosiasiyasi birdaniga bir nechta jamoadan shikoyat tushganidanmi, hakamni 1 oy muddatga chetlashtirdi, baribir.
Futboldan tashqarida ham ishi bor
Fernando Rapallini 2019 yili hakamlik muhim ishi ekanligini, lekin eng muhimi emasligini tan oldi. Referining bosh yo‘nalishi - bu xususiy uylar uchun suzish havzalari qurish bilan shug‘ullanadigan oilaviy firma. To‘g‘ri, uning kichik biznesi faqat Siti Bellning kichik hududini qamrab olgan (tushunish uchun: La Plata - Buenos-Ayres viloyatining ma’muriy markazi, Citi Bell - shu shaharning kichik bir qismi). Rapallinining o‘zi bu haqda ochiq gapiradi: «Ochiq aytaman, hakamlik men uchun abadiy mashg‘ulot emas, buni yaxshi bilaman. Futboldagi eng katta orzum - jahon chempionatida ishlash. Shundan keyin ehtimol, darhol hakamlik faoliyatimga nuqta qo‘yarman...».
Fernando hozirga qadar Amerika kubogida ham, Libertadores kubogida ham ishlashga ulgurdi. Yevro-2020dagi ishtiroki katta plyus, albatta. Deylik, Yevropa chempionatida yaxshi taassurot qoldirsa, yaqin orada JCHda ishlashga da’vogar referilar qatoriga qo‘shilishi hech gap emas.
J.BOBOXONOV tayyorladi
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
