Romario de Souza Fariya 1966 yil 29 yanvarda tug‘ilgan. Uning bolaligi boshqa braziliyalik o‘g‘il bolalar hayotidan farq qilmadi: Rio-de-Janeyroning qashshoq mahallalari, yomon maktab ta’limi va futbol to‘pi o‘zini namoyon qilishning yagona vositasi edi. 1988 yilda Seul Olimpiadasida Romarioning iqtidori to‘liq namoyon bo‘ldi. U o‘z jamoasini finalgacha yetakladi, u so‘ngi bosqichda hisobni ochdi, ammo Braziliya terma jamoasi "Katta qizil mashina" - Sovet Ittifoqi jamoasiga 1:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi.
Koreya Olimpiadasida hujumchi ko‘plab klublar nazariga tushdi va birinchi bo‘lib Gollandiyaning “PSV Eyndxoven” jamoasi aniq taklif bilan chiqdi.
“PSV”da braziliyalik hujumchining faoliyati nisbatan muvaffaqiyatli bo‘ldi - lekin faqat futbol nuqtai nazaridan. U Gollandiyadagi hayotga ko‘nika olmadi, hamkorlar va murabbiylar shtabi bilan tinmay janjallashardi. Natijada, 1993 yilda afsonaviy Romario "Barselona"ga o‘tdi.
Janjallar, intrigalar, tergovlar
1994 yilgi Jahon chempionatining eng yaxshi futbolchisi va to‘purari bo‘lgan “Rio” jamoasi yangi chempionatga tayyorgarlik ko‘rayotgan “Barselona”ga qaytishga shoshilmadi. Braziliyada forvard vaqtni boy bermadi: u bir nechta sevgi hikoyalariga kirishdi; kokain iste’mol qilishda gumon qilingan; baxtsiz hodisaga uchragan. Bu shov-shuvdan so‘ng "Barselona" bosh murabbiyi Yoxan Kroyff jamoa braziliyalikni qaytishini istamasligini aytgan.
Yangi mavsumda ko‘k-anorranglilar uchun bir nechta o‘yin o‘tkazgan braziliyalik futbolchi qishda "Flamengo"ga ijaraga berildi. Bir yil o‘tgach, u Ispaniyaga qaytib, "Valensiya" futbolchisiga aylandi. “Ko‘rshapalaklar”dagi faoliyat yaxshi bo‘lmadi. Bunga ko‘plab jarohatlar va bosh murabbiy Luis Aragones bilan doimiy mojaro asos edi, bu esa katta janjalga sabab bo‘ldi. "Pakana" jamoa murabbiyini haqorat qildi va Aragones Romarioning kiyinish xonasida qo‘lini burab, uni shu holatda ushlab, kechirim so‘rashni talab qilib. Braziliyalik uzr so‘radi va jamoa lagerini tark etdi.
Uyda yolg‘iz
1998 yilda Braziliya terma jamoasi Fransiyada bo‘lib o‘tgan jahon chempionatiga yo‘l oldi va Romario Rio-de-Janeyro shtatining bir qator klublarida o‘zini yaxshi holatda saqlash uchun ko‘rgazmali o‘yinlar o‘tkazdi. U shu qadar ajoyib harakat qildi va shu qadar ko‘p gol urdiki, barcha braziliyaliklar uni terma jamoaning asosiy hujumchisi sifatida ko‘rishdi. Jahon chempionati uchun ariza topshirishdan bir oy oldin "Rio" o‘ng oyog‘ining boldir mushaklarini shikastlab qo‘ygan bo‘lsa-da, jarohatni o‘z vaqtida davolashga muvaffaq bo‘ldi. Bu yordam bermadi - Mario Zagallo hujumchini qaydnomaga kiritmadi. Romarioning matbuot anjumanida yig‘layotgani tasvirlari butun dunyo bo‘ylab tarqaldi. Braziliyalik muxlislar milliy federasiya idoralarini qamal qilib, “Rio”ni tarkibga kiritishni, Zagalloni esa haydashni talab qilishdi. Ammo hech narsa yordam bermadi: 32 yoshli hujumchi uyda qoldi. Romario esa Mario Zagallodan qasos oldi va tan olish kerakki, u buning uchun juda murakkab usulni tanlagan. U dabdaba bilan Rio-de-Janeyroda o‘zining tungi klubini ochdi va taqdimotga ko‘plab matbuot vakillarini taklif qildi. “Rio” hojatxona do‘konlarini namoyish qilib, ularning har birida Zagalloning karikaturasini ko‘rsatayotgani ma’lum bo‘ldi – bu suratlarda Braziliya terma jamoasi murabbiyi hojatxonada ancha ma’yus ko‘rinishda o‘tirgan edi.
"O‘z uying - o‘lan to‘shaging"
2003 yilda Romario Qatarga mahalliy chempionat finalidagi bir nechta o‘yinlarga taklif qilindi. Taklif braziliyalik hujumchining iqtidoriga ashaddiy muxlis bo‘lgan neft shayxlaridan biri tomonidan kelgan. Qatarda esa Romario o‘zining xira soyasiga o‘xshardi. Braziliyada ular hujumchi giyohvand moddalarga berilib ketganini aytishgan.
2005 yili “pakana” 39 (!!!) yoshida barcha tanqidchilarni og‘zini yopib, Braziliya chempionatining eng yaxshi to‘purari bo‘ldi. U shunchalik ajoyib o‘ynaydiki, uni terma jamoaga chaqirishadi va Romarioning yorqin iqtidori ko‘pchilik muxlislari hujumchining Germaniyadagi jahon chempionatiga borishini orzu qiladi. Ammo to‘rt yil avvalgi voqea takrorlandi – butun Braziliya hujumchini “Selesao”da ko‘rishni istaydi; Pareyra oxirgi kuni uni qaydnomaga kiritmaydi; va hujumchi matbuot anjumanida yana ko‘z yoshlarini tiya olmaydi.
1000-gol
Jahon chempionatida o‘ynash uchun so‘nggi imkoniyat qo‘ldan chiqarilganini tushunib, Romario AQSHga jo‘nab ketadi va u erda o‘zining do‘sti, murabbiy Zinyo boshchiligidagi “Mayami” tarkibida MLSning eng yaxshi futbolchisiga aylanadi. "Mayami" homiylari braziliyalikga har bir urilgan gol uchun juda katta miqdorda bonus va’da qilishgan. Moddiy rag‘batlantirish "Rio"ning qalbida aks sado beradi - u 17 ta gol urdi.
2007 yilda Vasko da Gama tarkibida Shorti faoliyatidagi 999-golini urdi va Romaniomaniya butun mamlakatni qamrab oldi. Braziliya futbol federasiyasi imkon qadar ko‘proq tomoshabinlar tarixiy voqea guvohi bo‘lishi uchun “Vasko da Gama” klubining barcha o‘yinlarini “Marakana” stadioniga ko‘chirdi. Mart oyida 999-marta gol urgan Romario shu qadar hayajonlanganki, keyingi golini urish uchun unga beshta o‘yin kerak bo‘ldi. 2007 yil 20 maydan 21 mayga o‘tar kechasi "Sport" jamoasiga qarshi o‘yinda 47-daqiqada “Rio” jarima to‘pini tepadigan bo‘ldi. Bir soniyadan so‘ng, to‘p to‘r ichida tebrandi, yig‘layotgan Romario atrofga qaradi va "1000" raqami buyuk stadionning tablosini ko‘rdi.
Ushbu voqeadan keyin Romario deyarli maydonga tushmadi va Vasko da Gamaning o‘yindagi murabbiyiga aylandi. 2008 yilning mart oyida u futbolchilik faoliyatini yakuniy tugatishini e’lon qildi. "Men endi yosh emasman, - dedi “Rio” g‘amgin tabassum bilan, - va men avvalgidek jismoniy holatda emasman. Men futbolda ko‘p yutuqlarga erishdim va yoshlarga yo‘l berish vaqti keldi”.
Tabiiyki, bu bahs-munozaralardan xoli emas edi. 2007 yilning kuzida Romario doping qabul qilgani ma’lum bo‘ldi. Shu bilan birga, forvardning o‘zi ta’kidlaganidek, uning qonidi topilgan taqiqlangan finasterid preparati hujumchi qo‘llagan kallikni davolash vositasida mavjud bo‘lgan.
Hozirda Romario de Souza Faria Rio-de-Janeyro shtatidan Braziliya federal senatori hisoblanadi. Uning nafaqat futbol maydonida, balki siyosatda ham raqibi yo‘q.
Mirjalol Pardaboyev maqolasi.
Paxtakor
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
