UEFA 2023 yil boshida hisobot e’lon qildi, unda uning asosiy qismi ko‘p klubli modelga bag‘ishlangan edi. Yevropa futbol tashkiloti bir xo‘jayinga tegishli klublar soni ortib borayotganidan xavotir bildirdi. Tashkilotning fikricha, bir nechta jamoalarda sarmoyaning ortishi musobaqaning yaxlitligiga tahdid soladi. Birinchidan, klublar o‘yinchilarni transfer narxini to‘lamasdan almashtirishlari mumkin; ikkinchidan, bir investor jamoalarining bir turnirda uchrashish xavfi yuqori.
Avvalroq, tashkilot uchta klubga nisbatan klublar o‘rtasidagi musobaqalar qoidalarining 5-moddasi buzilganligi sababli tergov ochgan edi. Qoida 1998 yilda joriy qilingan va unda aytilishicha, "hech kim bir vaqtning o‘zida to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita va qanday maqomda bo‘lishidan qat’i nazar, UEFA klublar musobaqasida ishtirok etuvchi bir nechta klublarni boshqarish, boshqarish va yoki sport faoliyatida ishtirok etishi mumkin emas". Ushbu band reglamentga bir xil xo‘jayinlar bir musobaqada bir nechta klublarni nazorat qilish yoki ularga ta’sir o‘tkazishni oldini olish uchun kiritilgan.
“Milan” “Tuluza”
Egasi: “Red Bird Capital”
“Tuluza” Fransiya kubogini qo‘lga kiritdi va Yevropa ligasiga yo‘llanma oldi, “Milan” A seriyada to‘rtinchi o‘rinni egalladi va Chempionlar ligasiga yo‘llanma oldi. Ko‘rinib turibdiki, hech qanday ziddiyat yo‘q turnirlar boshqa. Lekin Chempionlar ligasi guruhidagi uchinchi o‘rin klubni EL pley-offiga yuboradi. Va endi bu yerda g‘alati vaziyat yuzaga keladi. Reglamentga ko‘ra, yevrokuboklarda ishtirok etuvchi klubni tanlash ustunlik tamoyili bo‘yicha amalga oshiriladi: nufuzliroq yevrokubokga yo‘llanma olgan yoki chempionatda yuqoriroq o‘rinni egallagan klub foydasiga.
Bu yerda "Milan" barcha mezonlarga mos keladi, shuning uchun "Tuluza" yevrokuboklarsiz qolishi kerak edi. Biroq, UEFA Klublar moliyaviy nazorati organi (CFCB) har ikkala klub ham o‘zlari chiqqan turnirlarda sport qoidalari asosida qatnashishi mumkinligi haqida qaror chiqardi. “Milan” ham, “Tuluza” ham RedBird.com ning ko‘pchilik ulushiga (mos ravishda 70% va 85%) ega ekanligini hisobga olsak, qaror g‘alati ko‘rinadi. Nega u o‘zgarib ketdi?
Sababi, yuqorida tilga olingan sarmoya fondi rahbari Jerri Kardinal fransuz klubi direktorlar kengashini tark etgan. Ya’ni “Tuluza”da mulkchilik tarkibida o‘zgarishlar yuz berdi. Ular bir vaqtlar “RB Zalsburg” va “Leypsig” Yevropa musobaqalarida o‘ynashlari uchun tuzgan sxemaga biroz o‘xshaydi (2018 yilda ular hatto LEda bir guruhga tushishdi).
“Aston Villa” “Vitoriya Gimaraysh”
Egalari: UYEs Edens va Nassef Saviris
Ikkala klub ham Konferensiyalar ligasida o‘ynaydi, ikkalasi ham bir xil xo‘jayinlarga ega - UYEs Edens va Nassef Saviris. Investorlar “Aston Villa”ni 2018 yilda sotib olishgan va 2023 yilning fevralida ular “Vitoriya”ning 46 foiz ulushini sotib olishgan. UEFA qoidalariga ko‘ra Yevropa musobaqalarida o‘ynash uchun biznesmenlar Portugaliya klubidagi ulushini 29 foizgacha kamaytirishi va direktorlar kengashini tark etishi kerak edi.
“Brayton” “Union”
Egasi: Toni Blum
Toni Blum 2009 yilda "Brayton"ni, 2018 yilda "Union"ni sotib olgan. Ammo shu bilan birga u hamisha Belgiya klubi ustidan operativ nazoratga ega emasligini doimo aytib turardi. Shunga qaramay, endi u “Union”dagi ulushini 25% gacha kamaytirishi kerak edi - amaldagi prezident Aleks Muzio jamoaning asosiy aksiyadoriga aylandi (uning ulushi hozir 75%).
UEFA savollari bo‘lgan barcha rahbarlar vaziyatdan chiqish yo‘lini topdilar. Ularklubni yoki butun ulushini sotishdan qochib, jamoalarni turnirlarda saqlab qolishga muvaffaq bo‘lishdi. Ammo bir ogohlantirish bor: Yevropa musobaqalarida ishtirok etish uchun ruxsat olgan barcha klublar quyidagi qoidalarga rioya qilishlari kerak:
o‘yinchilarni bir-biriga o‘tkazib bo‘lmaydi - na to‘liq transfer sifatida, na 2024 yil sentyabrgacha ijaraga;
hamkorlikning hech qanday shakliga kira olmaysiz, texnik yoki tijorat shartnomalarini tuza olmaysiz;
umumiy skaut ma’lumotlar bazalari yoki o‘yinchi ma’lumotlar bazalaridan foydalanish mumkin emas;
CFCB barcha qoidalarga rioya qilinishini ta’minlash uchun oltita klubni kuzatishda davom etadi.
Shanghai Shenhua
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
