"MYU" UEFA moliyaviy talablariga to‘g‘ri kelmagan yana bir top-klubdir. Klubning 300 000 funt jarimaga tortilganidan xabaringiz bor. Bu haqiqatan ham baxtsiz tasodifmi yoki klub uzoq davom etgan sotuvlar fonida moliyaviy muammolarga duch keldimi?
"Manchester Yunayted" qanday qoidani buzdi?
Yevropa FFP'ning asosiy prinsipi shundaki: siz topganin daromadingizdan sezilarli darajada ko‘proq pul sarflay olmaysiz. UEFA klublar "barqaror holatda bo‘lishi, kelgusi to‘lovlarga qodir bo‘lishi va o‘z xarajatlarini nazorat ostida ushlab tura olishi" kerak, deb hisoblaydi. Oldingi uch kalendar yilida maksimal holatda jami 5 milliongacha zarar yetkazilishi kechiriladi. Bunda agar klub egasi kamomadni o‘z pullari bilan qoplashga tayyor bo‘lsa, u holda chegara 30 millionga qadar kengayadi. 2020 yilda UEFA pandemiya sababli qoidalarni jiddiy yumshatdi: ikki kovid yili bitta deb hisoblangan, shuning uchun endi UEFA zararni uch yilga emas, to‘rt yilga - 2019 yildan 2022 yilgacha bo‘lgan muddatda baholadi va eng muhimi: klub yo‘qotishlarining bir qismini pandemiya oqibatlari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Aynan shu davrda "Manchester Yunayted" belgilangan chegaradan oshib ketdi. Ehtimol, "MYU" inspektorlar bilan koviddan kelib chiqqan moliyaviy zararni baholashda rozi bo‘lmagan.
"UEFAning kovid-yo‘qotishlarni tuzatish usullarining o‘zgarishi oqibatida 281 million yevrolik daromadimizdan 15 million yevro zarar kelib chiqdi", deb tushuntiradi klub rasmiylari. Klubning ta’kidlashicha, agar "kutilmagan o‘zgarishlar" bo‘lmaganida, ular chegaradan chiqib ketmagan bo‘lardi. "The Athletic" nashrining aniqlik kiritishicha, "Manchester Yunayted" xo‘jayinlari bo‘lgan Gleyzerlar oilasi yo‘qotishlarni o‘z mablag‘lari hisobidan qoplamagan, shu bois klub har doim belgilangan chegaradan 5 million yevroga pastda qolib ketavergan.
Yangi qoidalar faqat shu yildan boshlab amal qiladi. O‘tgan 2022 yil UEFA "eski" FFP asosida baholagan oxirgi yil bo‘ldi - bu yildan boshlab moliyaviy barqarorlikning yangi qoidalari bosqichma-bosqich joriy qilinmoqda. Asosiy yangiliklar: klub xo‘jayinlari o‘z hisobidan yo‘qotishlar uchun sarflagan pullar chegarasi 30 milliondan 60 million yevroga oshishi mumkin, lekin eng qizig‘i, jamoaga sarflanadigan xarajatlar klub daromadining 70 foizini tashkil qilishi kerak. U bosqichma-bosqich joriy etiladi: 2023 yilda 90 foizgacha, 2024 yilda 80 foizgacha, 2025 yildan 70 foizgacha bo‘lishi ko‘zda tutiladi.
Bu yil yangi FFP'ni hisoblash davri boshlanishiga omadli bo‘ldi - keyingi baholashda 2022 yilgacha chegara qo‘yiladi. Kelgusi yozda faqat 2023 yil hisobotga kiradi, bir yildan keyin - 2023 va 2024 hisobotga kiritilsa, 2026 yilda - yangi qoidalar bo‘yicha birinchi to‘liq uch yillik baholash davri bo‘ladi. Balki shuning uchun ham "Manchester Yunayted" qoidabuzarliklarga qarshi chiqmadi va jazoni qabul qildi. "Manchester Yunayted" ushbu natijadan hafsalasi pir bo‘lgan bo‘lsa-da, ular bu jazoni UEFAning moliyaviy feyr-pley qoidalariga kichik texnik o‘zgarish kiritilgani uchun qabul qilishadi", - deyiladi klubning keskin bayonotida.
Biroq "MYU" "kutilmagan o‘zgarish"ni UEFAdagi o‘tish davri bilan bog‘lagani biroz g‘alati - qoidalar o‘tgan yili qabul qilingan. Yo‘qotilgan 281 million yevrodan 234 millioni avvalroq – 2020 va 2021 yillarda sodir bo‘lgan. Har holda, moliyaviy tarix nolga qaytarildi. Keyingi yildan yangicha hisob-kitoblar ko‘rib chiqiladi. Hozircha Gleyzerlar daholarga o‘xshamoqda. Ular o‘nlab million yevro shaxsiy sarmoya o‘rniga 300 ming funt jarima to‘lashdi xolos. Ha, bu mumkin ekan!
Biroq bu yerda Premyer-liganing o‘z moliyaviy qoidalari ham bor. Asosiy farq - uch yil davomida 15 million funt (17,3 million yevro)gacha bo‘lgan yo‘qotish chegarasi. Agar klub qoidalarni buzsa, qo‘shimcha yo‘qotishlar ham klub xo‘jayinlari tomonidan qoplanadi, lekin 105 million funtdan (121 million yevro) oshmasligi kerak. Shu bilan birga, ikki yil oldingi barqaror moliyalashtirish tizimi haqida hisobotlar ham berilishi kerak. Aks holda - o‘tkazmalarni taqiqlash va shartnomani uzaytirish bilan bog‘liq jarimalar yuzaga keladi. Bir yil oldin «Manchester Yunayted» Angliyaning zararsizlanish qoidalari bo‘yicha sinovidan o‘tgan edi, endi nima bo‘lishi aniq emas. Bu yozda baholashga ikkita kovid mavsumi kiritilmaydi (ular ilgari bitta hisobot davri uchun ko‘rib chiqilgan), faqat 2021/22 yilgi mavsumdagi yo‘qotishlar taxmin qilinadi, bu umumiy kartinani buzishi mumkin.
"Athletic" nashrining xabar berishicha, 2021/22 yilgi mavsumdan so‘ng "Manchester Yunayted" moliyaviy hisobotlarida 197 million yevrolik zarar bor. O‘sha mavsumda kovid tufayli klub rejalashtirilgan daromaddan 47 million yevro ko‘p sarflab yuborgan.
Har holda, joriy moliyaviy yilda 630-640 million funt sterling miqdoridagi “rekord darajadagi daromad” ko‘rilishi rejalashtirilgan bo‘lsa-da, klub xarajatlari limitga yaqinlashib qoldi.
"Manchester Yunayted" o‘tgan oy ijobiy moliyaviy natijalarni qayd etdi, uning daromadi 2023 yilning dastlabki uch oyida 170 million funt sterlinggacha o‘sdi, bu 2022 yilning shu davriga nisbatan 11 foizga ko‘p. Ammo, shuningdek, to‘qqiz oylik taqqoslash mavjud (2022 yil iyulidan 2023 yil martigacha) oldingi shu davrga nisbatan daromadning atigi 4 foizga o‘sishi kuzatildi va 481 million funt sterlingni tashkil etdi – nisbatan kamroq. Ammo pul sarflashlardagi teng bo‘lmagan raqamlar ham mavjud. Xuddi shu davrdagi operasion xarajatlar 508 million funt sterlingni tashkil etgan.
Shundan so‘ng, "Manchester Yunayted" allaqachon Meyson Mauntni 64,2 million yevroga sotib olgan, Andre Onananing transferini 51+4 million yevroga e’lon qildi. O‘tkazmalarning amortizasiyasini hisobga olgan holda ham (summa shartnoma muddati bo‘yicha taqsimlanganda), bu juda katta xarajatlardir. Hozircha klub faqat Zidan Iqbol va Etan Lerdni umumiy 1,75 million yevroga sotgan xolos. Ammo 2024 yilda bu yanada tashvishli bo‘ladi, Maunt va Onananing transferlari xarajatlarga yiliga taxminan 20 million yevro qo‘shib boradi (maoshlardan tashqari). Klub esa tarkibni yanada kuchaytirishni rejalashtirmoqda. "MYU" FFP bilan bog‘liq muammoga duch kelmaslik uchun Xarri Maguayrni sotishga tayyor. Skott MakTominay, Fred, Din Xenderson, Erik Bayi, Aleks Telles, shuningdek, Entoni Elanga va Annibal Mejbri uchun takliflarni eshitadilar. Yaxshi xabar shundaki, transfer amortizasiyasi bo‘lmagan MakTominay va Elanganing sotilishi sof daromadga kiritiladi.
2023 yilning yozidagi moliyaviy ahvol klubni sotishga xalaqit bermayapti - ular UEFA tomonidan jarimadan qutulishdi va o‘tgan yo‘qotishlar o‘z vaqtida nolga qaytarildi. Endi barchasi muxlislar kutgandek kechishi mumkin.
Shu bois jar yoqasiga kelib qolgan "MYU" undan qutulishga yaqin.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
