05:55 Новости футбола. 06:00 Чемпионат Италии. 08:00 Новости футбола. 08:05 Чемпионат Италии. 10:05 Новости футбола. 10:10 "Журнал Серии А". 10:45 Чемпионат Италии. 12:45 Новости футбола. 12:50 Чемпионат Италии. 14:50 Новости футбола. 14:55 Журнал Лиги Европы и Лиги конференций. 15:25LIVE Чемпионат Италии. Прямая трансляция. 17:25 Журнал Лиги чемпионов. 17:55LIVE Чемпионат Италии. Прямая трансляция. 19:55 Новости футбола. 20:00 Лионель Месси. 20:55LIVE Чемпионат Италии. Прямая трансляция. 23:05 Журнал Лиги чемпионов. 23:35 Новости футбола. 23:40LIVE Чемпионат Италии. Прямая трансляция. 01:45 Новости футбола. 01:50 Чемпионат Италии. 03:50 Новости футбола. 03:55 Чемпионат Италии.
06:00 Новости футбола. 06:05 Чемпионат Германии. On-line. 08:00 Новости футбола. 08:05 Чемпионат Германии. 10:00 Новости футбола. 10:05 Женщины. Кубок Испании. Финал. "Реал Сосьедад" - "Барселона". 12:05 Новости футбола. 12:10 Чемпионат Германии. 14:10 Новости футбола. 14:15 Чемпионат Германии. On-line. 16:15 Новости футбола. 16:20 Чемпионат Германии. 18:20 Новости футбола. 18:25LIVE Чемпионат Германии. 2-я Бундеслига. Прямая трансляция. 20:25 Новости футбола. 20:30 Чемпионат Германии. 22:25 Новости футбола. 22:30 Фабрика грез: Бенфика. Тренировка "по-бенфиковски". 23:00 Д/ф "Мы, игроки сборной России...". 00:00 Новости футбола. 00:05 Чемпионат Германии. 2-я Бундеслига. 02:00 Новости футбола. 02:05 Женщины. Кубок Испании. Финал. "Реал Сосьедад" - "Барселона". 04:00 Новости футбола. 04:05 Чемпионат Германии.
07:00 "Парусный спорт". 07:30 "Лучшие из лучших". 08:00 Самбо. Чемпионат Европы в Сербии. 09:35 "Страна спортивная". Специальный репортаж. 09:50 Автоспорт. СМП РСКГ Эндуранс. Кубок России. Этап 1 на автодроме "Moscow Raceway". 10:45LIVE Лёгкая атлетика. Мировой континентальный тур. Гран-при Seiko Golden в Токио, Япония. Прямая трансляция. 12:50 Плавание. Чемпионат России в Казани. 15:30 "Легендарные клубы". 16:00 "Что за спорт?". 16:30 "Легенды овального мяча". 16:55LIVE Гандбол. Чемпионат России. Мужчины. OLIMPBET Суперлига. Финал. 2-й матч. Прямая трансляция. 18:55LIVE Дзюдо. Чемпионат мира в ОАЭ. Прямая трансляция. 21:30 "Лучшие из лучших". 22:00 Лёгкая атлетика. Мировой континентальный тур. Гран-при Seiko Golden в Токио, Япония. 00:10 Плавание. Чемпионат России в Казани. 02:40 "Легендарные клубы". 03:10 Д/ф "В поисках самой сложной трассы". 04:05 Лёгкая атлетика. Мировой континентальный тур. Гран-при USATF в Лос-Анджелесе, США.
07:00 "Вы это видели". 08:00 Пляжный футбол. Суперкубок России. "Кристалл" (Санкт-Петербург) - "Локомотив" (Москва). 09:20 Д/ф "Леброн Джеймс. Король площадки". 10:30LIVE Лёгкая атлетика. Всероссийский полумарафон "ЗаБег. РФ". Прямая трансляция. 13:30 Футбол. Журнал Лиги чемпионов. 14:00 "Что за спорт?". 14:30 "Лица страны". Алла Шишкина. 14:50 Новости. 14:55LIVE Регби. PARI Чемпионат России. "Локомотив-Пенза" - "Енисей-СТМ" (Красноярск). Прямая трансляция. 16:55LIVE Гандбол. Чемпионат России. Мужчины. OLIMPBET Суперлига. Финал. 2-й матч. Прямая трансляция. 18:30LIVE Баскетбол. Единая лига ВТБ. 1/2 финала. "Локомотив-Кубань" (Краснодар) - УНИКС (Казань). 6-й матч. Прямая трансляция. 20:25 Новости. 20:30LIVE Футбол. МИР Российская Премьер-Лига. 29-й тур. "Ахмат" (Грозный) - "Зенит" (Санкт-Петербург). Прямая трансляция. 23:15 После футбола с Георгием Черданцевым. 00:35 Новости. 00:40 Все на Матч! Прямой эфир. 01:40 Дзюдо. Чемпионат мира в ОАЭ. 02:45 Хоккей. Чемпионат мира в Чехии. Словакия - Латвия. 04:55 Новости.
06:00 Велоспорт. "Джиро д'Италия". Этап 14. Кастильоне-делле-Стивьере - Дезенцано-дель-Гарда. Индивидуальная гонка с раздельным стартом. 08:00 Теннис. "Ролан Гаррос". Мужчины. Финал. Новак Джокович (Сербия) - Каспер Рууд (Норвегия). 10:00 Велоспорт. "Джиро д'Италия". Этап 14. Кастильоне-делле-Стивьере - Дезенцано-дель-Гарда. Индивидуальная гонка с раздельным стартом. 11:30 BMX. Чемпионат мира в Рок-Хилле, США. Финалы. 12:30 Велоспорт. "Джиро д'Италия". Этап 14. Кастильоне-делле-Стивьере - Дезенцано-дель-Гарда. Индивидуальная гонка с раздельным стартом. 13:15LIVE Велоспорт. "Джиро д'Италия". Этап 15. Манерба-дель-Гарда - гора Моттолино. Прямая трансляция. 20:45 Велоспорт. Женщины. Тур Бургоса в Испании. Этап 4. 21:45 BMX. Чемпионат мира в Рок-Хилле, США. Финалы. 22:15 Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Бельско-Бяле, Польша. Женщины. Даунхилл. 23:00 Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Бельско-Бяле, Польша. Мужчины. Даунхилл. 00:00 Автоспорт. Суперкубок "Порше". Этап 1 на трассе Имола, Италия. Гонка. 01:00 Велоспорт. "Джиро д'Италия". Этап 15. Манерба-дель-Гарда - гора Моттолино. 03:00 Снукер. Masters в Лондоне, Великобритания. Финал. 04:30 Теннис. Australian Open. Женщины. Финал. Чжэн Циньвэнь (Китай) - Арина Сабаленка.
Ёхуд ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштираётган” глобалистлар ҳақида
Глобалистлар, яъни бутун дунё бўйлаб тарқалиб бораётган Ғарб турмуш тарзи ва маданиятига талпиниб яшовчилар ва бошқаларни ҳам шу маданиятга чорловчи кимсалар ўзбек миллий футбол шарҳловчилигига ҳам кириб улгуришибди. Буни ўтган икки-уч ой давомида сезиб қолдим.
Дарров дангалини айтаман: мен “Спорт” каналида ишлаётган аксарият шарҳловчиларнинг футбол шарҳларини ёқтирмайман. Айниқса, ёш шарҳловчиларни ёқтирмайман. Чунки улар Европадаги кучли бешлик чемпионатларида иштирок этувчи жамоалару футболчилар ҳақида шунчалик кўп маълумотга эгаларки, шарҳ пайтида ҳаттоки: “Фалон футболчининг бутсаси фалон фирма томонидан ишлаб чиқарилган бўлиб, ҳар бутсасининг остида жами 12 тиши бор”, деган аниқ маълумотларни айтиб қолишади.
Аммо ўзимизнинг миллий чемпионатимиз ўйинларини шарҳлаганда улар футболчиларимизни танимай, ҳаттоки қайси одам мурабби-ю қайсиси ҳакам эканлигини ҳам билишмайди. Ўтган йили “Шўртан”-“Навбаҳор” ўйинини “Спорт” телеканалида шарҳлаган ана шундай “Оврўпа футболи билағонлари”дан бири ўйин тугаши билан “Мана, азиз мухлислар, бош ҳакам Игорь Криушенконинг финал хуштаги янгради”, - деб юборди. Бош ҳакам Илгиз Танташев билан “Шўртан”нинг ўша пайтдаги бош мураббийи Игорь Криушенконинг фарқига бормайдиган ўша шарҳловчи ҳали ҳам “Спорт” каналида ишлаяпти, футбол ўйинларини шарҳлаяпти.
Ўзбекистон телевидениесининг “Спорт” телеканалидаги расво шарҳловчиликни тинглашдан қочиб, Европа чемпионатлари ўйинларини асосан Россия ва Туркия телеканаллари орқали томоша қиламан. Аммо ўтган икки-уч ой давомида баъзи техник сабабларга кўра кучли бешлик чемпионатларини “Спорт” телеканали орқали кўришга мажбур бўлдим. Ва баъзи глобалист шарҳловчилар ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштиришга” бел боғлаганига амин бўлдим.
Англия чемпиоанти ўйинларидан бири шарҳланмоқда. Бурчак тўпи белгиланди. Жаноб шарҳловчи: “Демак, тўп корнердан ўйинга киритилади”, - деди. Ажабо, миллий шарҳловчилигимизда бу “стандарт”нинг “бурчак тўпи” деган ўзбекча номи бўлатуриб, нега шарҳловчи буни инглизчалаб: “Corner”, деди?! Телетомошабинларга инглиз тилини ёки инглиз футболини зўр билишини кўрсатиб, олифталик қилмоқчи эдими? Ёки ўзбек миллий шарҳловчилигига инглизча атамаларни олиб киришни мақсад қилдимикан?
Унинг оғзидан аксарият ўзбек мухлисларига, айниқса, қишлоқ жойларда яшайдиган ишқибозларга ёт бўлган инглизча “Ballboy”, “Goalkeeper”, “Stopper”, “Haveback”, “Winger”, “Coach” каби сўзлар ҳам янгради. Ўзбек миллий шарҳловчилигида ишлатилаётган “дарвозабон” сўзининг ўрнига “Goalkeeper”, “мураббий” сўзининг ўрнига “Coach”, “қанот ўйинчиси” атамасининг ўрнига “Winger” каби инглизча сўзларни ишлатишдан мақсад нима?
Яхшиямки, “Спорт” телеканалида фаолият юритувчи футбол шарҳловчилари асосан фақат инглиз тилини билишади. Агар улар яна бир-икки хорижий тилларни билганда борми, миллий шарҳловчилигимизга ана шу тиллардаги футбол атамаларини ҳам секин-аста олиб киришни бошлашарди.
Туркиялик аксарият футбол шарҳловчилари бир эмас, бир нечта хорижий тилни билишади, Европа чемпионатлари ҳақида ҳам кўп маълумотга эгалар. Лекин улар, масалан, дарвозабонни инглизчалаб “Goalkeeper” дейишмайди. Аксинча, турк шарҳловчилари ўзининг миллий шарҳловчилик анъаналарига содиқ қолган ҳолда дарвозабонни “қалъачи” дейишади.
Ватанпарвар юртдошларимиз миллий тилимизнинг мавқеини янада ошириш йўллари ҳақида қайғуриб, бош қотираётган бир пайтда “Спорт” телеканалидаги глобалист жанобларнинг миллий шарҳловчилигимизни мухлисларга ёт бўлган ва, энг асосийси, ўзбекча эквиваленти (муқобили) мавжуд хорижий атамалар билан “бойитишга” ва Ғарб атамаларини кўр-кўрона “импорт” қилишга уринишлари давлат тилига нисбатан беписанд муносабатдан дарак бермайдими?
Агар бугунги кунда Алишер Навоий тирик бўлиб, юқорида баён этилган ҳолатга гувоҳ бўлганида аминман-ки, шеърият мулкининг султони яна бир марта: “Тилга эътиборсиз, элга эътиборсиз”, - деган бўлардилар.
Ўзбек шарҳловчилик мактабида қайсидир тушунчани ёки предметни ифодаловчи ўзбекча атама бўлмаса, марҳамат, бу бўшлиқни хорижий атамани “импорт” қилиб, тўлдираверинг! Ҳудди, “компьютер” сўзини ишлатгандек. Аммо шу тушунча ёки предметни билдирадиган ўзбекча сўзлар бўлатуриб, хорижий атамаларни олиб киришнинг нима кераги бор?!
Афсуски, ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштираётган” глобалистлар ўзларига бу саволни бермайдилар. Агар уларда бу савол, ўзбек миллий тили ва футбол шарҳловчилиги ҳақида ғам-қайғу бўлганида эди, биз бугун “Спорт” телканали орқали янграётган шарҳларда “Ballboy”, “Goalkeeper”, “Stopper”, “Haveback”, “Winger”, “Coach” каби инглизча атамаларни эшитишга мубтало бўлмасдик.
Глобалист шарҳловчиларимиз ичида Даврон Файзиев алоҳида ажралиб туради. Бу укамиз миллий шарҳловчилигимизни “инглизчалаштириш” кампаниясини “Save”, “Supersave”, “Keeper” сўзларини ишлатишдан бошлаб, “Ballboy”, “Winger” каби инглизча атамаларни мунтазам қўллаш билан давом эттирряпти. Шу кетишда Даврон Файзиев тўпни “ball”, ҳимоячини “defender”, ярим ҳимоячини “midfielder”, хужумчини “forward” деб аташи ҳеч гап эмас.
Менимча, миллий тилимиз ва футбол шарҳловчилигимизнинг софлигини сақлаб қолиш учун бундай оврўпапараст ва глобалист укаларимизга инглиз тилида олиб бориладиган “Sportnews”ми, “Soccernews”ми ёки “FootballTV”ми деган алоҳида телеканал очиб бериш керак. Бир “мазза” қилиб инглизча шарҳлашсин ўйинларни! Кўрамиз, қўлларидан келармикан шу иш!
Агар футбол ўйинларини инглиз тилида шарҳлаш қўлларидан келмаса, уларга маслаҳатим: телеэкран орқали ҳадеб Европа чемпионатлари ҳақида майда-чуйда ва икир-чикирларни ёғдириб, ўзларини “Оврўпа футболи билағонлари” қилиб кўрсатавермасдан, “Ўзимизнинг миллий чемпионатда нечта жамоа иштирок қиляпти?”, “Уларда кимлар ўйнаяпти?” деган саволларга жавоб топишса, ҳакамлар киму мураббийлар кимлигига бир ойдинлик киритишса, яхши бўларди. Игорь Криушенкони бош ҳакам деб айтиш уят-да энди, укалар!
“Турдан тургача” кўрсатувида Европа футболи муаммолари ҳақида шунақа сайрайсизларки, кўҳна қитъа футболининг асосчиларидек тасаввур уйғотасизлар. Аммо ўзимизнинг миллий футболимизда аниқ-равшан кўриниб турган муаммоларни негадир “кўрмайсизлар” ёки “кўргингиз келмайди”. Ёки кўрсангизлар ҳам, гапиргингиз келмайди. Тўғрироғи, гапира олмайсизлар!
Ўзимизнинг футбол муаммолари ҳақида ҳам бурро, бурро гапиринг! Ўзимизнинг муаммолар ҳақида ҳам бир-бирингизга турли саволлар бериб, турли вариантларни жавоб тариқасида айтинглар! Афсуски, сизларнинг бурролигингиз ва жасурлигингиз фақат хориж футболи ҳақида гапирганда жўш уради. Чунки у футбол ҳақида билдирган фикрларингиз ва версияларингиз учун сизларни ҳеч ким “койимайди”.
Миллий футбол муаммоларига келганда “жимлик” касаллигига йўлиқишингиз етмаганидек, энди миллий шарҳловчилигимизга хорижий атамаларни олиб киришни бошладинглар. Биламан, сизлар Европага, европача турмуш тарзига талпиниб яшайсизлар. Қайси турмуш тарзига интилиш - сизнинг шахсий ҳуқуқингиз. Лекин телеэкран орқали миллий шарҳловчиликни элимизга ва мухлисларимизга ёт, “импорт” атамалар билан “инглизчалаштиришга” ҳаққингиз йўқ!
Мақолада кўтарилган муаммо, яъни “Спорт” телеканалидаги айрим глобалист комментаторлар ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштириш” ишларини олиб бораётгани мазкур телеканал раҳбариятини ҳам ташвишга солиши керак. Чунки айрим шарҳловчиларнинг давлат тили масаласида бефаросатлиги телеэкран орқали минглаб хонадонларга кириб боряпти, миллионлаб одамларнинг, айниқса ёш мухлисларнинг онгига ўрнашаяпти. Бу ҳолат учун, бир тарафдан, оврўпапараст ва глобалист шарҳловчилар масъул бўлсалар, иккинчи тарафдан, телеканал раҳбарияти ҳам баравар масъулдир.
Шу сабабдан “Спорт” телеканали раҳбарияти миллий шарҳловчиликни “инглизчалаштириш” кампаниясига чек қўяди, деб умид қиламан. Оврўпапараст ва глобалист шарҳловчиларни йиғиб, уларга тегишли кўрсатмалар бериш, телеканал раҳбарлари учун мушкул бўлмаса керак.
Бобомурод АБДУЛЛА
Манба: "Futbol MUNDIAL" газетаси, 2013 йил 14 май, 19 (151)-сон.