05:20 Борьба. Чемпионат Европы в Словакии. 07:30 Д/с "Век нашего спорта". 08:00 Бильярд. BetBoom Лига чемпионов в Москве. 1/2 финала. 10:10 "Формула-1. Гаснут огни". 10:40 Лыжные гонки. ФосАгро Кубок России. Финальный этап в Кировске. Женщины. Масс-старт. 10 км. Свободный стиль. 11:40 Лыжные гонки. ФосАгро Кубок России. Финальный этап в Кировске. Мужчины. Масс-старт. 10 км. Свободный стиль. 12:40 Лыжная страна. 13:10 Ски-альпинизм. Кубок мира. Этап 8 в Вилар-Сюр-Оллон, Швейцария. Смешанная эстафета. Финал. 15:00 "Тайны звёзд спорта". 15:30 Биатлон с Дмитрием Губерниевым. 16:00 Биатлон. Альфа-Банк Кубок Содружества. Финальный этап в Мурманске. Мужчины. Масс-старт. 17:00 Бильярд. BetBoom Лига чемпионов в Москве. 1/2 финала. 19:15 Д/с "Век нашего спорта". 19:40LIVE Борьба. Чемпионат Европы в Словакии. Прямая трансляция. 20:40 "Лица страны". Екатерина Ефимова. 20:55LIVE Борьба. Чемпионат Европы в Словакии. Прямая трансляция. 00:00 Фрирайд. Мировой тур. YETI Xtreme Verbier в Швейцарии. 00:30 Лыжные гонки. ФосАгро Кубок России. Финальный этап в Кировске. Женщины. Масс-старт. 10 км. Свободный стиль. 01:30 Лыжные гонки. ФосАгро Кубок России. Финальный этап в Кировске. Мужчины. Масс-старт. 10 км. Свободный стиль. 02:30 "Тайны звёзд спорта". 03:00 Биатлон. Альфа-Банк Кубок Содружества. Финальный этап в Мурманске. Мужчины. Масс-старт. 04:00 "Страна спортивная". 04:15 Борьба. Чемпионат Европы в Словакии.
05:55 Новости. 06:00 Баскетбол. Единая лига ВТБ. ЦСКА (Москва) - "Пари Нижний Новгород". 08:00 "Непобедимый". 08:30 "Большой хоккей". 09:00 Новости. 09:05 Все на Матч! Прямой эфир. 12:00 Новости. 12:05 "Небесная грация". 12:25 "География спорта". Уфа. 12:55 "География спорта". Москва. 13:30 Смешанные единоборства. UFC. Александр Волкановски. Перед боем. 14:35 "Лица страны". Екатерина Ефимова. 14:55 Новости. 15:00 Есть тема! Прямой эфир. 16:35 Евротур. 17:25 Новости. 17:30LIVE Смешанные единоборства. ONE FC "Friday Fights 104" в Бангкоке, Таиланд. Прямая трансляция. 21:25LIVE Хоккей. ФОНБЕТ Чемпионат КХЛ. Плей-офф. 1/4 финала. 1-й матч. Прямая трансляция. 23:55LIVE Смешанные единоборства. ACA 185 в Минске, Беларусь. Денис Магер против Андрея Кошкина, Артём Дамковский против Алексея Махно. Прямая трансляция. 02:00 Все на Матч! Прямой эфир. 03:00 Борьба. Чемпионат Европы в Словакии. 03:55 Волейбол. Чемпионат России. Женщины. Pari Суперлига. Финал.
06:00 Велоспорт. Гонка "Схелдепрейс" в Бельгии. 07:00 Снукер. Players Tour Championship. Финальный турнир в Манчестере, Великобритания. Финал. 09:00 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 4. 10:30 Велоспорт. Д/ф "Догнать булыжник: Мадс Педерсен", 3 с. 11:30 Автоспорт. Формула E. Этап 3 на трассе Джидда Корниш, Саудовская Аравия. Обзор. 12:30 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 4. 14:00 Снукер. Players Tour Championship. Финальный турнир в Манчестере, Великобритания. Финал. 15:00 Триатлон. T100 Triathlon World Tour. Этап 1 в Сингапуре. Обзор. 16:00 Велоспорт. Д/ф "Догнать булыжник: Мадс Педерсен", 4 с. 17:00 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 4. 18:30LIVE Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 5. Прямая трансляция. 20:45LIVE Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Араше, Бразилия. Женщины. Шорт-трек кросс-кантри. Прямая трансляция. 21:30LIVE Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Араше, Бразилия. Мужчины. Шорт-трек кросс-кантри. Прямая трансляция. 22:30 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 5. 23:00 Снукер. Players Tour Championship. Финальный турнир в Манчестере, Великобритания. Финал. 01:00 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 5. 02:00 Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Араше, Бразилия. Женщины. Шорт-трек кросс-кантри. 02:30 Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Араше, Бразилия. Мужчины. Шорт-трек кросс-кантри. 03:00 Снукер. Masters в Лондоне, Великобритания. Финал. 04:30 Велоспорт. Тур Страны Басков в Испании. Этап 5.
Ёхуд ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштираётган” глобалистлар ҳақида
Глобалистлар, яъни бутун дунё бўйлаб тарқалиб бораётган Ғарб турмуш тарзи ва маданиятига талпиниб яшовчилар ва бошқаларни ҳам шу маданиятга чорловчи кимсалар ўзбек миллий футбол шарҳловчилигига ҳам кириб улгуришибди. Буни ўтган икки-уч ой давомида сезиб қолдим.
Дарров дангалини айтаман: мен “Спорт” каналида ишлаётган аксарият шарҳловчиларнинг футбол шарҳларини ёқтирмайман. Айниқса, ёш шарҳловчиларни ёқтирмайман. Чунки улар Европадаги кучли бешлик чемпионатларида иштирок этувчи жамоалару футболчилар ҳақида шунчалик кўп маълумотга эгаларки, шарҳ пайтида ҳаттоки: “Фалон футболчининг бутсаси фалон фирма томонидан ишлаб чиқарилган бўлиб, ҳар бутсасининг остида жами 12 тиши бор”, деган аниқ маълумотларни айтиб қолишади.
Аммо ўзимизнинг миллий чемпионатимиз ўйинларини шарҳлаганда улар футболчиларимизни танимай, ҳаттоки қайси одам мурабби-ю қайсиси ҳакам эканлигини ҳам билишмайди. Ўтган йили “Шўртан”-“Навбаҳор” ўйинини “Спорт” телеканалида шарҳлаган ана шундай “Оврўпа футболи билағонлари”дан бири ўйин тугаши билан “Мана, азиз мухлислар, бош ҳакам Игорь Криушенконинг финал хуштаги янгради”, - деб юборди. Бош ҳакам Илгиз Танташев билан “Шўртан”нинг ўша пайтдаги бош мураббийи Игорь Криушенконинг фарқига бормайдиган ўша шарҳловчи ҳали ҳам “Спорт” каналида ишлаяпти, футбол ўйинларини шарҳлаяпти.
Ўзбекистон телевидениесининг “Спорт” телеканалидаги расво шарҳловчиликни тинглашдан қочиб, Европа чемпионатлари ўйинларини асосан Россия ва Туркия телеканаллари орқали томоша қиламан. Аммо ўтган икки-уч ой давомида баъзи техник сабабларга кўра кучли бешлик чемпионатларини “Спорт” телеканали орқали кўришга мажбур бўлдим. Ва баъзи глобалист шарҳловчилар ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштиришга” бел боғлаганига амин бўлдим.
Англия чемпиоанти ўйинларидан бири шарҳланмоқда. Бурчак тўпи белгиланди. Жаноб шарҳловчи: “Демак, тўп корнердан ўйинга киритилади”, - деди. Ажабо, миллий шарҳловчилигимизда бу “стандарт”нинг “бурчак тўпи” деган ўзбекча номи бўлатуриб, нега шарҳловчи буни инглизчалаб: “Corner”, деди?! Телетомошабинларга инглиз тилини ёки инглиз футболини зўр билишини кўрсатиб, олифталик қилмоқчи эдими? Ёки ўзбек миллий шарҳловчилигига инглизча атамаларни олиб киришни мақсад қилдимикан?
Унинг оғзидан аксарият ўзбек мухлисларига, айниқса, қишлоқ жойларда яшайдиган ишқибозларга ёт бўлган инглизча “Ballboy”, “Goalkeeper”, “Stopper”, “Haveback”, “Winger”, “Coach” каби сўзлар ҳам янгради. Ўзбек миллий шарҳловчилигида ишлатилаётган “дарвозабон” сўзининг ўрнига “Goalkeeper”, “мураббий” сўзининг ўрнига “Coach”, “қанот ўйинчиси” атамасининг ўрнига “Winger” каби инглизча сўзларни ишлатишдан мақсад нима?
Яхшиямки, “Спорт” телеканалида фаолият юритувчи футбол шарҳловчилари асосан фақат инглиз тилини билишади. Агар улар яна бир-икки хорижий тилларни билганда борми, миллий шарҳловчилигимизга ана шу тиллардаги футбол атамаларини ҳам секин-аста олиб киришни бошлашарди.
Туркиялик аксарият футбол шарҳловчилари бир эмас, бир нечта хорижий тилни билишади, Европа чемпионатлари ҳақида ҳам кўп маълумотга эгалар. Лекин улар, масалан, дарвозабонни инглизчалаб “Goalkeeper” дейишмайди. Аксинча, турк шарҳловчилари ўзининг миллий шарҳловчилик анъаналарига содиқ қолган ҳолда дарвозабонни “қалъачи” дейишади.
Ватанпарвар юртдошларимиз миллий тилимизнинг мавқеини янада ошириш йўллари ҳақида қайғуриб, бош қотираётган бир пайтда “Спорт” телеканалидаги глобалист жанобларнинг миллий шарҳловчилигимизни мухлисларга ёт бўлган ва, энг асосийси, ўзбекча эквиваленти (муқобили) мавжуд хорижий атамалар билан “бойитишга” ва Ғарб атамаларини кўр-кўрона “импорт” қилишга уринишлари давлат тилига нисбатан беписанд муносабатдан дарак бермайдими?
Агар бугунги кунда Алишер Навоий тирик бўлиб, юқорида баён этилган ҳолатга гувоҳ бўлганида аминман-ки, шеърият мулкининг султони яна бир марта: “Тилга эътиборсиз, элга эътиборсиз”, - деган бўлардилар.
Ўзбек шарҳловчилик мактабида қайсидир тушунчани ёки предметни ифодаловчи ўзбекча атама бўлмаса, марҳамат, бу бўшлиқни хорижий атамани “импорт” қилиб, тўлдираверинг! Ҳудди, “компьютер” сўзини ишлатгандек. Аммо шу тушунча ёки предметни билдирадиган ўзбекча сўзлар бўлатуриб, хорижий атамаларни олиб киришнинг нима кераги бор?!
Афсуски, ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштираётган” глобалистлар ўзларига бу саволни бермайдилар. Агар уларда бу савол, ўзбек миллий тили ва футбол шарҳловчилиги ҳақида ғам-қайғу бўлганида эди, биз бугун “Спорт” телканали орқали янграётган шарҳларда “Ballboy”, “Goalkeeper”, “Stopper”, “Haveback”, “Winger”, “Coach” каби инглизча атамаларни эшитишга мубтало бўлмасдик.
Глобалист шарҳловчиларимиз ичида Даврон Файзиев алоҳида ажралиб туради. Бу укамиз миллий шарҳловчилигимизни “инглизчалаштириш” кампаниясини “Save”, “Supersave”, “Keeper” сўзларини ишлатишдан бошлаб, “Ballboy”, “Winger” каби инглизча атамаларни мунтазам қўллаш билан давом эттирряпти. Шу кетишда Даврон Файзиев тўпни “ball”, ҳимоячини “defender”, ярим ҳимоячини “midfielder”, хужумчини “forward” деб аташи ҳеч гап эмас.
Менимча, миллий тилимиз ва футбол шарҳловчилигимизнинг софлигини сақлаб қолиш учун бундай оврўпапараст ва глобалист укаларимизга инглиз тилида олиб бориладиган “Sportnews”ми, “Soccernews”ми ёки “FootballTV”ми деган алоҳида телеканал очиб бериш керак. Бир “мазза” қилиб инглизча шарҳлашсин ўйинларни! Кўрамиз, қўлларидан келармикан шу иш!
Агар футбол ўйинларини инглиз тилида шарҳлаш қўлларидан келмаса, уларга маслаҳатим: телеэкран орқали ҳадеб Европа чемпионатлари ҳақида майда-чуйда ва икир-чикирларни ёғдириб, ўзларини “Оврўпа футболи билағонлари” қилиб кўрсатавермасдан, “Ўзимизнинг миллий чемпионатда нечта жамоа иштирок қиляпти?”, “Уларда кимлар ўйнаяпти?” деган саволларга жавоб топишса, ҳакамлар киму мураббийлар кимлигига бир ойдинлик киритишса, яхши бўларди. Игорь Криушенкони бош ҳакам деб айтиш уят-да энди, укалар!
“Турдан тургача” кўрсатувида Европа футболи муаммолари ҳақида шунақа сайрайсизларки, кўҳна қитъа футболининг асосчиларидек тасаввур уйғотасизлар. Аммо ўзимизнинг миллий футболимизда аниқ-равшан кўриниб турган муаммоларни негадир “кўрмайсизлар” ёки “кўргингиз келмайди”. Ёки кўрсангизлар ҳам, гапиргингиз келмайди. Тўғрироғи, гапира олмайсизлар!
Ўзимизнинг футбол муаммолари ҳақида ҳам бурро, бурро гапиринг! Ўзимизнинг муаммолар ҳақида ҳам бир-бирингизга турли саволлар бериб, турли вариантларни жавоб тариқасида айтинглар! Афсуски, сизларнинг бурролигингиз ва жасурлигингиз фақат хориж футболи ҳақида гапирганда жўш уради. Чунки у футбол ҳақида билдирган фикрларингиз ва версияларингиз учун сизларни ҳеч ким “койимайди”.
Миллий футбол муаммоларига келганда “жимлик” касаллигига йўлиқишингиз етмаганидек, энди миллий шарҳловчилигимизга хорижий атамаларни олиб киришни бошладинглар. Биламан, сизлар Европага, европача турмуш тарзига талпиниб яшайсизлар. Қайси турмуш тарзига интилиш - сизнинг шахсий ҳуқуқингиз. Лекин телеэкран орқали миллий шарҳловчиликни элимизга ва мухлисларимизга ёт, “импорт” атамалар билан “инглизчалаштиришга” ҳаққингиз йўқ!
Мақолада кўтарилган муаммо, яъни “Спорт” телеканалидаги айрим глобалист комментаторлар ўзбек миллий шарҳловчилигини “инглизчалаштириш” ишларини олиб бораётгани мазкур телеканал раҳбариятини ҳам ташвишга солиши керак. Чунки айрим шарҳловчиларнинг давлат тили масаласида бефаросатлиги телеэкран орқали минглаб хонадонларга кириб боряпти, миллионлаб одамларнинг, айниқса ёш мухлисларнинг онгига ўрнашаяпти. Бу ҳолат учун, бир тарафдан, оврўпапараст ва глобалист шарҳловчилар масъул бўлсалар, иккинчи тарафдан, телеканал раҳбарияти ҳам баравар масъулдир.
Шу сабабдан “Спорт” телеканали раҳбарияти миллий шарҳловчиликни “инглизчалаштириш” кампаниясига чек қўяди, деб умид қиламан. Оврўпапараст ва глобалист шарҳловчиларни йиғиб, уларга тегишли кўрсатмалар бериш, телеканал раҳбарлари учун мушкул бўлмаса керак.
Бобомурод АБДУЛЛА
Манба: "Futbol MUNDIAL" газетаси, 2013 йил 14 май, 19 (151)-сон.