Qatar va Fors ko‘rfazi davlatlari o‘rtasidagi ziddiyat Ar-Riyodda bo‘lib o‘tgan Fors ko‘rfazi mamlakatlari va AQSH sammitidan keyin yuzaga keldi. O‘shanda Qatar axborot agentligi mamlakat amiri nomidan nutq e’lon qilgan, unda Eron bilan aloqalarni o‘rnatish yoqlab chiqilgandi. Keyinroq Qatar TIV rasmiy vakili agentlik saytiga xakerlar hujum qilib, nutqni ular joylashtirganini ma’lum qildi. Ammo Saudiya Arabistoni, BAA va Bahrayn bu raddiyani ishonchsiz, deb hisoblashdi.
Dushanba kuni, ya’ni 5 iyunda Saudiya Arabistoni, BAA, Bahrayn va Misr davlatlari Qatarni terrorchi tashkilotlarni qo‘llab-quvvatlash hamda Yaqin Sharqdagi vaziyatni beqarorlashtirishda ayblab, ushbu mamlakat bilan diplomatik aloqalarni uzishdi. Kun davomida Liviya, Yaman, Maldiv va Mavrikiy ham hamkorlikni to‘xtatganlar safidan joy olishdi.
5 iyun kuni Saudiya Arabistoni hukumati o‘z hududida Qatarning «Al-Jazira» telekanali ofisini yopib qo‘ygan. Telekanalning Fors ko‘rfazi davlatlari koalisiyasiga qarshi harakat qilayotgan husiychilar lashkarlari faoliyatini qo‘llab-quvvatlagani bunga sabab qilib ko‘rsatilgan.
Qatarning katta qismi cho‘llardan iborat va tabiiyki, bunday mamlakatda oziq-ovqat mahsulotlarini yetishtirish qiyin. Ushbu davlat uchun vaziyatning murakkablashuvi yana shundan iboratki, u quruqlikda faqat Saudiya Arabistoni bilan chegaradosh. U yerdan har kuni yuzlab yuk mashinalari o‘tadi va ular asosan oziq-ovqat mahsulotlari tashishadi. Qatarga kelib tushadigan shunday yuklarning 40 foizi ayni yo‘nalish bo‘yicha keltiriladi. Endi esa Saudiya Arabistoni chegarani yopishga qaror qildi, shunday ekan, bundan buyon Qatarga faqat dengiz yoki havo orqali oziq-ovqat yetkazish mumkin bo‘ladi.
JCH-2022 xavf ostidami?
Ma’lumki, futbol bo‘yicha 2022 yilgi jahon chempionati Qatarda o‘tkaziladi. Yuzaga kelgan diplomatik muammo tufayli musobaqaning o‘tkazilishiga oid savollar paydo bo‘ldi. Hozircha Qatar-2022 tashkiliy qo‘mitasi mavjud vaziyatga rasmiy munosabat bildirmadi.
Germaniya futbol ittifoqi prezidenti Raynxard Grindel futbol jamoatchiligi bunday darajadagi ulkan musobaqa terrorizmni faol qo‘llab-quvvatlayotgan davlatda (muallif izohi - albatta, bu Gridelning shaxsiy fikri) o‘tkazilmasligi kerak, degan g‘oyani ilgari surgan. Grindel mazkur masalani Germaniya hukumati va UYEFA bilan muhokama qiladi.
Bugungi kunda Qatarda jahon chempionati bilan bog‘liq keng ko‘lamli qurilish loyihalari amalga oshirilmoqda: xususan, bu mamlakatda tibbiy muassasalar komleksi, metro va sakkizta stadion barpo etilmoqda.
Asosiy qurilish materiallari dengiz orqali, qisman quruqlikdan - Saudiya Arabistonidan olib kelinadi. Saudiya chegarasining yopilishi oziq-ovqat mahsulotlari yetkazilishi qatorida, qurilishlarning to‘xtab qolishi va narxlarning oshishiga olib keladi.
Qatardagi komplekslarda busiz ham qurilish materiallari tanqisligi mavjud. Saudiya yo‘nalishining yopilishi esa mazkur muammoni yanada chuqurlashtiradi.
Agar havo kengligi va quruqlikdagi chegaraning yopilishi uzoq davom etsa, u holda 2022 yilgi jahon chempionatiga tayyorgarlik grafigi buzilishi mumkin, deya xavfsiramoqda Amerikadagi Beyker institutining Fors ko‘rfazi mamlakatlari bo‘yicha eksperti Kristian Ulrixsen.
«Al-Ahli» homiydan voz kechdi
Saudiya Arabistonining Jidda shahri sharafini himoya qiluvchi «Al-Ahli» futbol klubi o‘zining reklama homiylaridan biri bilan shartnomani bekor qildi. Bu haqda 5 iyun kuni klub rasmiy «tvitter»ida bayonot berilgan.
Mazkur manbaga ko‘ra, klub Qatarning Qatar Airways aviakompaniyasi bilan reklama homiylik shartnomasini bekor qilgan. Bunga Saudiya Arabistoni hukumatining Qatar bilan diplomatik aloqalarni butunlay to‘xtatgani sabab bo‘lgan.
«Al-Ahli» Saudiya Arabistoni hukumati farmoyishiga asosan Qatar Airways bilan tuzgan reklama shartnomasini bekor qiladi»,-deyiladi klub bayonotida.
«Al-Ahli» ayni payt OCHL chorak finaliga yo‘l olgan. 22 avgust va 12 sentyabr kunlari «Piruzi» bilan ikkita o‘yin bor. Lekin aynan siyosiy muammolar tufayli bu uchrashuvlarning qayerda bo‘lib o‘tishi hozircha noma’lum.
Vaziyat qanday tus olishi mumkin?
Siyosat yoki diplomatiya borasida turli taxminlar bildirish futbol jurnalistikasiga xos emas. Bu haqda yozadigan boshqa nashrlar bor. Qatar bilan yuzaga kelgan muammolarga o‘xshash vaziyatlar Yevropa futbolida ham uchrab turadi. Armaniston va Ozarbayjon, Albaniya va Serbiya, Ispaniya va Gibraltar, Rossiya va Ukraina terma jamoalari va klublari yevrokuboklar va boshqa musobaqalarda bir guruhga tushishmaydi. O‘z vaqtida 1954-1974 yillarda OFK a’zosi bo‘lgan Isroil Osiyoda arab jamoalari tomonidan tan olinmagach, Yevropaga o‘tib ketgan edi.
Qatarning G‘arbiy Osiyo futbol federasiyasidagi a’zoligi masalasi ham tez orada ko‘tarilib qolsa, ajabmas. OCHL Qatar klublari uchun joriy mavsum yakunlanganini inobatga olsa kerak, 2018 yil rejalari haqida hozircha mulohaza yuritish biroz noqulay. Agarda diplomatik muammo yechilishi cho‘zilib ketsa, unda Saudiya - Eron muammosi yoniga Qatar - boshqa arab davlatlari masalasi qo‘shiladi.
Qatarning JCH-2018 saralashi doirasida Janubiy Koreya, Suriya va Xitoy bilan o‘yinlari bor. Fors ko‘rfazida o‘tkazilishi kerak bo‘lgan o‘rtoqlik bahslari yo‘q. Ishonamizki, Qatar bilan bog‘liq diplomatik muammo tez orada hal etiladi. Shundoq ham OFK oldida turgan muammolar yetarli.
Faktlar:
Ayni payt Qatar aholisining 25 foizini hindlar tashkil etadi.
Avtomobil harakati o‘ng qo‘l qoidasiga asoslangan.
Qatar armiyasi 11800 kishidan iborat. Ularning 8500 nafari harakatdagi armiya, 1800 nafari havo kuchlari vakillaridir.
O‘zaro hisob-kitob
Saudiya Arabistoni va Qatar terma jamoalari shu paytga qadar o‘zaro 41ta bahsda maydonga tushganlar. Unda 17 marta saudiyaliklar, 8 marta qatarliklar g‘alaba qozonishgan, 16ta o‘yinda esa durang qayd etilgan.
So‘nggi bahs.
2014 yil 26 noyabr
Fors ko‘rfazi millatlar kubogi finali
Ar-Riyod. «Qirol Fahd» xalqaro stadioni.
Saudiya Arabistoni - Qatar - 1:2
Gollar: Saud Hariri (16) - Almahdi Ali Muxtor (18), Bualem Kukxi (58).
Oldinda 2017 yil 22 dekabr - 2018 yil 8 yanvarda Qatarda (!) bo‘lib o‘tadigan Fors ko‘rfazi millatlar kubogi turibdi. Musobaqa qur’asi hali o‘tkazilmagan. Turnirning tashkillashtirilishi borasida ayni payt hech qanday ma’lumot yo‘q.
Ma’lumot uchun
Qatar - Janubi-G‘arbiy Osiyodagi davlat. Maydoni - 11.586 km.kv (jahonda 164-o‘rin). Aholisi 2,675,522 kishi (2016 y., jahonda 142-o‘rin). Poytaxti - Doxa shahri. Davlat boshqaruvi: mutlaq monarxiya. Saudiya Arabistoni, Bahrayn va BAA bilan chegaradosh. 1971 yil 1 sentyabrda o‘z mustaqilligini e’lon qilgan. Rasmiy til: arab tili. Pul birligi: Qatar riali. Aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan YAIM: 145894 AQSH dollari. Ma’muriy jihatdan 7ta muzofotga bo‘linadi. Davlat amiri: Tamim Bin Hamad al Tani. Telefon kodi: +974. Tabiiy gaz zaxiralari bo‘yicha jahonda 3-o‘rinni band etgan.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
