Braziliyaning ikkinchi muhim ligasi hisoblangan B Seriyaning ilk o‘yini “Shapekoense” jamoasi tomonidan o‘tkazildi. Deyarli besh yarim yil avval bu klub haqida butun dunyo xabar topdi. Afsuski, fojiali vaziyatda. Braziliya futbol jamoasi bilan yuz bergan aviahalokat haligacha xotiramizda saqlanib qolgan.
Boliviyaning Santa-Kruz-de-la-Serra shahridan Medellinga uchayotgan samolyot belgilangan manzildan 18 kilometr uzoqlikda qulab tushdi. Braziliyaliklar Sudamerikana kubogining (Evropa ligasining mahalliy analogi) birinchi final uchrashuvida Janubiy Amerikaning eng kuchli klubi – Kolumbiyaning “Atletiko Nasional” jamoasiga qarshi maydonga tushishdi. Samolyotda 77 kishi bo‘lgan, ulardan faqat olti nafari tirik qolgan.
Voqealarning xronologiyasi
2016 yilning 28 noyabrida LaMia samolyoti bortida 22 nafar futbolchi va 24 nafar delegasiya a’zosi, jumladan, murabbiylar shtabi va klub prezidenti bo‘lgan rejalashtirilgan reysni amalga oshirayotgan edi. Ulardan tashqari bortda to‘qqiz nafar ekipaj a’zosi: uch uchuvchi, besh nafar styuardessa va bir aviamexanik bo‘lgan. 1999 yildan beri muntazam parvozlarni amalga oshiruvchi Avro RJ85 layneri vaqt sinovidan o‘tgandi.
Keyinchalik tergov natijasida ma’lum bo‘lishicha, halokatga samolyotning o‘zi sababchi bo‘lmagan. Belgilangan joyga yaqinlashayotganda samolyot La Union shahri yaqinidagi toqqa qulagan. Tog‘li hudud qutqaruvchilar ishini murakkablashtirdi. Shunga qaramay, uch nafar futbolchi, ikki ekipaj a’zosi va bir jurnalist bu dahshatli avariyadan omon qolishga muvaffaq bo‘ldi.
"Men o‘rmonda uyg‘onib ketdim. U ko‘zlarini ochdi, lekin hech narsa ko‘rinmadi. Yomg‘ir yog‘ayotgan edi. Juda sovuq edi. Men hech narsani ko‘rmadim, lekin nolalarni eshitdim. Odamlar yordam so‘rab qichqirishdi. Men ham baqira boshladim, lekin qayerda ekanligimni bilmasdim. Samolyotimiz qulaganini bilmasdim. Men o‘lishni xohlamaganimni eslayman”, - dedi omon qolgan futbolchilardan biri Folman.
Samolyot halokati sababi
Tekshiruv taxminan bir yarim yil davom etdi va faqat 2018 yilning bahorida yakunlandi. Braziliya Tergov qo‘mitasi fojia aviakompaniya xodimlarining e’tiborsizligi tufayli sodir bo‘lganini aniqladi. Sababi yonilg‘ining yetishmasligi edi.
Shu bilan birga, samolyot Medellinga hali 40 daqiqa qolganida ekipaj yonilg‘i yo‘qligi haqida ma’lum qilingan, biroq ogohlantirishga e’tibor bermagan. Uchuvchilar eng yaqin ayeroportga qo‘nish o‘rniga o‘zlarining dastlabki marshrutlarida qolishga qaror qilishdi. Bu halokatli xatoga aylandi.
Ajablanarlisi shundaki, yoqilg‘ining yetishmasligi tirik qolganlarni saqlab qoldi. Agar baklarda yoqilg‘i bo‘lsa, samolyot portlashi mumkin edi. Bunday sharoitda qutqaruv xizmatlari odamlarni vayronalar ostidan olib chiqib, kasalxonaga jo‘natish imkoniyatiga ega bo‘ldi.
Ushbu vaziyatga dunyoning reaksiyasi
Bu fojia barchani hayratga solgan shok haqida gapirishning hojati yo‘q. Bu voqeadan xabar topgan "Atletiko Nasional" rahbariyati "Shapekoense"ni Sudamerikana kubogi g‘olibi deb tan olishni taklif qildi. KONMEBOL (Janubiy Amerika Futbol Konfederasiyasi) bu g‘oyani qo‘llab-quvvatladi.
FIFA prezidenti Janni Infantino va UYEFA prezidenti Aleksandr Cheferin hamdardlik bildirdi. Chempionlar ligasi, Yevropa ligasi va ko‘plab milliy chempionatlarning o‘yinlari bir daqiqalik sukut bilan boshlandi. Omon qolganlarning taqdirini nafaqat futbol muxlislari, balki sportdan yiroq odamlar ham kuzatib borishdi.
Braziliyada samolyot halokati munosabati bilan uch kunlik milliy motam e’lon qilindi. Jamoa joylashgan kichik shaharcha - Chapeko aholisi haqida nima deyish mumkin. U yerda ikki yuz mingdan kam odam istiqomat qiladi va futbol aholining faxri edi. Chapekoda motam bir oydan ortiq davom etdi.
Tirik qolgan o‘yinchilarning taqdiri
Jekson Folman falokat natijasida oyog‘idan mahrum bo‘ldi, biroq u to‘laqonli hayot kechiradi, desak xato bo‘lmaydi. Futbolchi jismoniy holatini saqlab qolishda davom etmoqda, Braziliya televideniyesida sharhlovchi va "Shapekoense"ning elchisi bo‘lib ishlaydi. Bundan tashqari, Jekson musiqani yaxshi ko‘radi va bu sohada muvaffaqiyatlarga erishdi.
Elio Neto uzoq vaqt futbolga qaytishga urindi, ammo behuda urishlar. Ko‘p sonli qovurg‘a sinishi mashg‘ulot paytida chidab bo‘lmas og‘riqlarga sabab bo‘ldi. Natijada u maydonga professional darajada qaytish umidini uzdi. Aytgancha, futbolchi tushida samolyot halokatini bashorat qilganini aytdi: “Kolumbiyadagi finalga uchishimizdan bir necha kun oldin men dahshatli tush ko‘rdim. Uyg‘onganimdan keyin xotinimga samolyot halokatini tushimda ko‘rganimni aytdim. Biz kuchli yomg‘irda uchib ketdik. Samolyot dvigateli o‘chirilgan. Biz quladik, lekin negadir men omon qoldim va vayronalar ostidan chiqib ketishga muvaffaq bo‘ldim. Men tepada ekanligimni angladim, lekin atrof juda qorong‘u edi.
Parvoz kuni men bu dahshatli tush haqida o‘ylamay turolmadim. Tush juda real edi. Shunday qilib, samolyotga chiqishimiz bilan xotinimga xabar yubordim. Men undan meni birga himoya qilishlari uchun Xudoga ibodat qilishini so‘radim. Men bu haqiqatan ham sodir bo‘lishiga ishonishni xohlamadim. Va keyin men bilan sodir bo‘lgan hamma narsani tushimda ko‘rdim. dvigatel o‘chirilgan. Chiroq o‘chdi. Biz qulayotgandik edik. Va bu endi tush emas edi”.
Klubning ikkinchi hayoti
Yangi rahbariyat sakkizinchi o‘rinni egallab, Santa-Katarina shtati chempionatida g‘alaba qozonib, rekord o‘rnatgan mustahkam jamoani to‘pladi. To‘g‘ri, keyin halok bo‘lgan futbolchilarning qarindoshlari tomonidan da’volar yog‘ildi va moliya tomondan klub zarar ko‘ra boshladi. Jamoa bir necha yil yuqori ligada o‘ynadi, ammo keyin B seriyaga tushib ketdi.
Endi "Shapekoense" Braziliyadagi ikkinchi eng muhim divizionlar orasida yuradi. Bu mavsumni jamoa yana B seriyada boshladi. Ularni tez orada yana katta ligaga qaytishiga umid qilamiz. Lekin asosiysi, na “Shapekoense” va na boshqa klublar 2016 yildagidek fojia qurboniga aylanmasligi kerak.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
