Futbol bo‘yicha 24-jahon chempionati 2030 yilning yozida bo‘lib o‘tadi. Turnir tarixdagi birinchi jahon chempionatidan yuz yil o‘tib bo‘lib o‘tadi. Jahon chempionatining final bosqichida 48 ta jamoa ishtirok etadi. 2019-yilning 24-oktyabr kuni FIFA turnirni o‘tkazish uchun arizalarni rasmiy qabul qilish 2022-yilda boshlanishini va g‘olibni yakuniy saralash FIFAning 2024-yilgi 74-kongressida bo‘lib o‘tishini ma’lum qildi. Atigi ikki oy ichida yetti davlat musobaqani o‘tkazish uchun ariza topshirdi.
2030 yilgi jahon chempionati mezbonligi uchun qaysi davlatlar ariza topshirgan
Marokash turnirni o‘tkazish uchun ariza bergan birinchi davlat bo‘ldi. Bu 2018 yil oktyabr oyida sodir bo‘ldi. Ikki yil o‘tgach, Ispaniya va Portugaliya qo‘shma bayonot yubordi, ular yozda Jahon chempionatini o‘tkazish uchun qaysi stadionlar tayyor ekanini ma’lum qildi. Ular tomonidan 14 ta arena taklif qilindi. Jahon chempionati uchun Ispaniyada musobaqa talablariga javob beradigan 14 ta stadion mavjud. Ispaniya asosiy davlat bo‘lib, Portugaliyada 3 ta stadion o‘yinlarni qabul qilishi rejalashtirilgan, deb xabar bergan edi Marca.
Portugaliya “Da Luj”, “Dragau” va “Xose Alvalade” stadionlarini taklif qilmoqda. Ispaniya “Santyago Bernabeu”, “Vanda Metropolitano”, “Kamp Nou”, “Kornella”, “La Kartuxa”, “San-Mames”, “Mestalya”, “Riazor”, “El Molinon”, “La Romareda”, “Reale Arena”, “La Rosaleda”, “Gran Kanariya” va “La Kondomina” stadionlari ariza uchun ko‘rib chiqiladi.
Joriy yilning avgust oyida Janubiy Amerikaning to‘rtta davlati – Urugvay, Argentina, Paragvay va Chili birgalikda Jahon chempionatiga mezbonlik qilish uchun ariza topshirdi. Bu davlatlar “Birgalikda 2030” shiori ostidagi jahon turnirini o‘tkazish huquqini qo‘lga kiritishga umid qilmoqda. Ariza topshirish marosimi 1930 yilda Jahon chempionati finaliga mezbonlik qilgan Montevideodagi "Centenario" stadionida bo‘lib o‘tdi. Shu bilan birga, UEFA prezidenti Aleksander Cheferin 2030-yilgi Jahon chempionati Ispaniya va Portugaliyada o‘tkazilishiga ishonch bildirmoqda, dedi Football Talks nashri. Funksioner, shuningdek, ushbu arizani g‘olib deb hisoblashini va UEFA bunga yordam berishga harakat qilishini qo‘shimcha qildi.
Saudiya Arabistoni, Misr va Gresiyaning birgalikdagi taklifi
Sentyabr oyi boshida The Times nashri vaziyatdan xabardor manbalariga tayanib, bir necha hafta ichida Saudiya Arabistoni, Misr va Gresiyaning turnir mezbonligi uchun qo‘shma arizasi rasman e’lon qilinishi haqida xabar bergan edi. Hukumat darajasidagi muzokaralardan so‘ng qaror qabul qilindi. Agar bu davlatlar 2030 yilgi Jahon chempionatini o‘tkazish huquqini qo‘lga kirisa, Saudiya Arabistoni Misr va Gresiyada infratuzilmani tayyorlash xarajatlarining bir qismini o‘z zimmasiga oladi. Taklif UEFA tomonidan qo‘llab-quvvatlangan Ispaniya-Portugaliya qo‘shma taklifiga jiddiy raqobatchi bo‘ladi, chunki Saudiya Arabistoni, Misr va Gresiya uchta turli konfederasiyani ifodalaydi. Ushbu taklif Osiyo, Afrika va ayrim Yevropa davlatlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi kutilmoqda.
Yana bir bor qishda Jahon chempionati o‘tkazilishiga qarshi bir faktor borki, turnir mavsumni bir oydan ko‘proq vaqtga to‘xtatib qo‘yishi mumkin. Manbaga ko‘ra, FIFA rahbari Janni Infantino so‘nggi haftalarda Saudiya Arabistoni, Misr va Gresiya vakillari bilan uchrashgan, biroq FIFA manbalari u biron bir aniq taklifni qo‘llab-quvvatlamasligini aytgan.
FIFA prezidentining o‘zi 2021 yilning mart oyida har bir davlatga nisbatan adolatli munosabatda bo‘lishini aytgan edi. “Janob Boris Jonson va Britaniyaning Jahon chempionatini o‘tkazishga qiziqishi haqida o‘qiganimdan juda mamnunman. Qanchalik ko‘p da’vogarlar bo‘lsa, men shunchalik xursandman, chunki bizda toza, shaffof, professional tender jarayoni bor, unda qoidalar tender takliflari topshirilishidan oldin ham aniq”, dedi Janni Infantino.
Turnir qishda o‘tkazilishi mumkinligidan tashqari, u bir-biridan uzoqda joylashgan mamlakatlarda o‘tkaziladi. Bu uch davlat orasidagi masofa.
Xalqaro inson huquqlari tashkiloti Saudiya Arabistonida bo‘lib o‘tadigan Jahon chempionatining oldini olmoqchi. Ularning so‘zlariga ko‘ra, agar FIFA inson huquqlari bilan bog‘liq mezonlarni qo‘llasa, Jahon chempionatini Janubi-G‘arbiy Osiyo davlatlaridan birida o‘tkazish “deyarli imkonsiz” bo‘lardi. Tashkilotga ko‘ra, FIFA Saudiya Arabistoni bilan bog‘liq har qanday mumkin bo‘lgan arizani ko‘rib chiqishda inson huquqlari mezonlarini qat’iy qo‘llashi kerak. Turnirni Ispaniya va Portugaliyada o‘tkazish eng yaxshi yechimga o‘xshaydi. Shunday emasmi?
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
