12 iyul oqshomida Saudiyaning "Al-Hilol" klubi 28 yoshli "Lasio" yulduzi va Serbiya terma jamoasi a’zosi Sergey Milinkovich-Savich bilan shartnoma imzolagani haqida rasman xabar berdi. Markaziy yarim himoyachi uchun rimliklar 40 million yevro ishlab olishga muvaffaq bo‘lishdi, futbolchining o‘zi esa "Al-Hilol" bilan 3 yillik shartnoma imzoladi.
Ushbu transferning amalga oshishida katta rol o‘ynaganlardan biri 44 yoshli serbiyalik Mateya Kejman bo‘ldi. Tajribali muxlislar professional futbolda juda qiziqarli tarixga ega bu yugoslav, keyin esa serbiyalik hujumchini eslashadi...
Mahalliy "Zemun"dan sevimli "Partizan"gacha
Mateja Kejman 1979 yil 12 aprelda Yugoslaviyaning Zemun shahrida tug‘ilgan, hozirda Zemun Serbiya poytaxti Belgrad shahrining tumanlaridan biri sanaladi. Uning otasi Zlatko Kejman professional futbolchi bo‘lgan va mahalliy "Zemun"da darvozabon sifatida o‘ynagan, shuning uchun yosh bola futbolni juda erta sevgan.
Mateya o‘zining vatani Zemun shahrida futboldagi ilk qadamlarini qo‘ydi, shundan so‘ng u 1998 yilda "Partizan" skautlari nazariga tushguniga qadar yana bir nechta jamoalarda o‘ynashga muvaffaq bo‘ldi. Belgrad klubiga o‘tish Kejmanning orzusining ro‘yobga chiqishi edi, chunki Mateya bolaligidan bu jamoaning ishtiyoqli muxlisi bo‘lgan va "Partizan" o‘yinlarida muxlislar harakatining eng g‘ayratli vakillari bilan qatnashgan.
Kejmanning "Partizan"ga bo‘lgan muhabbati shu qadar jiddiy va qat’iy ediki, bu klubga o‘tishdan bir necha oy oldin Mateya "Partizan"ning ashaddiy raqibi sanalgan - "Srvena Zvezda" taklifini rad etdi. "Partizan" bilan birinchi mashg‘ulotdan so‘ng, Kejman, keyinchalik o‘zi ham tan olganidek, uyiga qaytdi va ertalabgacha jamoa futbolkasini yechmadi, tun bo‘yi unda uxlab qoldi.
"Partizan" da Kejman o‘zining "bombardimon" qobiliyatini namoyish etishga muvaffaq bo‘ldi, ammo u yerda Mateya urushga duch keldi. 1999 yilda NATO kuchlari ittifoqchi kuchlar operasiyasi doirasida Yugoslaviyani bombardimon qildi. Kejman keyingi hayotida nima va qanday sodir bo‘lishini tushunmay, 20 yoshini bomba boshpanasida nishonlashga majbur bo‘ldi...
Ammo boshdan kechirgan muammolar Kejmanni kuchliroq qildi va u "Partizan"da tom ma’noda gullab-yashnadi. Ushbu jamoa uchun 54 ta o‘yinda hujumchi 33 ta gol urdi va bu ko‘plab Yevropa klublari skautlari e’tiborini tortdi. Ular Yevro-2000 finalidan so‘ng harakat qila boshladilar, ammo bu yosh hujumchi uchun muvaffaqiyatsiz bo‘ldi.
PSVdagi Betmen
2000 yilning yozida Niderlandiyaning PSV klubi hujumchi bilan muammolarga duch keldi. Jamoaning o‘sha davrdagi asosiy to‘purari Rud van Nistelroy "Manchester Yunayted"ga o‘tishga yaqin qolgandi, biroq YECHLdagi jarohati tufayli kelishuv bir yilga kechiktirildi.
PSV skautlari klub rahbarlariga "Partizan"ning yosh va sermahsul hujumchisi Mateya Kejmanga e’tibor qaratishni maslahat berishdi va muzokaralar natijasida u 8 million funt evaziga Niderlandiyaga ko‘chib o‘tdi. Jarohatlangan van Nistelroy yo‘qligida yugoslaviyalik hujumchi tezda asosiy jamoaga kirib, ajoyib o‘yin namoyish etishga muvaffaq bo‘ldi. O‘zining debyut mavsumida Kejman Erediviziyaning 33 ta o‘yinida PSV safida 24 ta, keyingisi mavsumda 27 ta o‘yinda 15 ta, qolgan ikkita mavsumda - 33 tasida 35 ta va 29 tasida 31 ta gol urdi. Boshqacha aytganda, so‘nggi mavsumlarda PSV libosida Mateya doimiy ravishda har bir o‘yinda bittadan ko‘proq gol urdi - fenomenal o‘yin!
Kejmanning 2000/01 yilgi Chempionlar ligasi guruh bosqichida “Filips” stadionida “Manchester Yunayted”ga qarshi o‘tkazgan ajoyib o‘yinini (3:1) ham eslash kerak. O‘sha o‘yinda Mateya birinchi bo‘lib 38-daqiqada van Bommelga assistentlik qildi, 63-daqiqada esa Markning uzatmasidan bir vaqtning o‘zida "qizil iblislar"ning chap qanot himoyachisi Silvestr va ingliz darvozaboni van der Gouni dog‘da qoldirib, to‘pni yaqin burchakka yo‘lladi va PSVga g‘alaba olib keldi.
O‘sha o‘yindan so‘ng ingliz matbuoti hattoki, PSVda safida Kejman bo‘lishiga qaramay, "Manchester Yunayted" PSVdan van Nistelroyni sotib olishi maqsadga muvofiqligi haqida yozishni boshladi. Ammo Mateya "Filips" stadionida qoldi va tez orada jamoa muxlislari uning 2002 yilda "Groningena"dan kelgan Aryen Robben bilan ajoyib aloqasini ko‘rishdi. Ularning juftligi mahalliy muxlislar tomonidan “Betmen va Robben” deb nomlandi. Kejmanga Betmen laqabini berishdi, chunki bu superqahramon haqidagi filmdagi mavzu musiqasi har safar "Filips" stadionida gol urganida yangraydi.
Londondagi omadsizlik
2004 yilning yozida Kejman Angliyaga ko‘chib o‘tdi. U "Chelsi" tomonidan 5,3 million funt sterling evaziga shartnoma imzoladi va Serbiyalik hujumchi Jimmi Floyd Xasselbaynk "Midlsbro"ga ketganidan keyin bo‘sh qolgan 9-raqamni oldi.
"Chelsi"da Kejman, "Manchester Yunayted"dagi van Nistelroy kabi, Erediviziyaning super yulduzi maqomiga ko‘tarildi. Bu ko‘p narsani talab qildi, ammo bolqonlik futbolchi "Stemford Brij"da umidlarni oqlay olmadi. 9-raqamga ega bo‘lgan futbolchi na maydonda, na o‘yinda, na xarizmada Xasselbaynkning o‘rnini egallay olmadi. Kejman "Chelsi" uchun o‘zining birinchi golini oktyabr oyi oxirida Liga kubogi doirasida "Vest Xem"ga qarshi o‘yinda kiritdi va umuman olganda, ko‘k libosda bolqonlik hujumchi 41 o‘yinda atigi 7 ta gol urdi.
Muxlislar Kejmandan ko‘proq narsani kutishgan va talab qilishgan hamda buning evaziga Niderlandiyada og‘irlik markazi past bo‘lgan va har qanday did uchun va aslida har qanday pozisiyadan gol kiritadigan hujumchi faqat ahmoqona sariq kartochkalar bilan "farqlandi". Shu tariqa, mavsum oxiriga kelib, Mateya o‘z majburiyatlarida urgan gollardan ko‘ra ko‘proq sariq kartochkalarga ega bo‘ldi - 7 ta gol va 8 ta ogohlantiish.
"Chelsi" uchun chempionlikka aylangan mavsum yakunida “ko‘klar” bosh murabbiyi Joze Mourinyo Kejman bilan xayrlashishga tayyorligini bildirgan bo‘lsa ajab emas. Portugaliyalik murabbiy uchun bolqonlik futbolchi shunchaki ko‘pchilikdan biri bo‘lib, Mateya "Partizan"da, keyin esa PSVda o‘rganib qolgan jamoa hujumidagi markaziy figura emas edi.
7 yil ichida 6 ta jamoa va 32 yoshda faoliyatini shafqatsiz yakunlash
"Chelsi"dan keyin Kejman "Atletiko"da faoliyatini jonlantirishga urindi, biroq Madridda bir mavsumda u La Liganing 30ta uchrashuvida atigi 8ta gol urdi va jami 2284 daqiqa o‘ynadi. Hujumchi uchun "matraschilar" londonliklarga 9 million yevro to‘lagan, ammo kutilgan daromadni olmagan, sotib olinganidan 12 oy o‘tib Kejmanni "Fenerbaxche"ga 7 million yevroga sotishga rozi bo‘lgan.
Turkiyada Kejman ikki yil davomida chempion va mamlakat Superkubogi g‘olibi bo‘ldi. Mateya ham PSVda o‘rgatgan ko‘rsatkichlarni orzu qilishi mumkin bo‘lsa-da, o‘z ish faoliyatini yaxshilashga muvaffaq bo‘ldi. “Sariq kanareykalar” safida 69 ta o‘yinda 30 ta gol urganidan so‘ng, Kejman “PSJ” klubidan taklif oldi, u yerda dastlab ijara asosida o‘ynadi, keyin esa uning shartnomasi 3,7 million yevroga sotib olindi.
Fransiya poytaxtida Mateyaning faoliyati butunlay to‘xtadi. Hujumchining parijlik muxlislar bilan munosabatlari boshidanoq deyarli yaxshi chiqmadi: muxlislar bolqonlik futbolchini muammoli lahzalarni amalga oshirgani uchun mazax qilishdi va Kejman libosini yerga uloqtirganidan norozi bo‘lishdi. Kubok uchun o‘yinlardan birining boshida almashtirish, bu tarixga dadil nuqta qo‘ydi. "PSJ" Kejmanni ikki haftaga jamoaning mashg‘ulotlaridan chetlatdi va Mateya maydonga qaytgach, har safar muxlislarning shafqatsiz to‘siqlariga duchor bo‘ldi.
2009 yilning yozida “PSJ” Kejmanning “Fenerbaxche”dan oldindan kelishilgan shartnomasini sotib olib, hujumchini Rossiyaning “Zenit” klubiga ijaraga yubordi, u yerda ham Mateya muvaffaqiyatsizlikka uchradi – olti oyda 10 uchrashuv va 2 ta gol. Parijga erta qaytish Kejman uchun barcha muammolarni hal qilmadi va 2010 yilning noyabrida "PSJ" hujumchi bilan shartnomani muddatidan oldin bekor qilganini e’lon qildi.
2011 yilning yanvar oyida Kejman Gonkongning "Saut Chayna" klubi bilan qisqa muddatli shartnoma imzoladi va may oyida yana erkin agent maqomiga ega bo‘ldi. 2011 yil avgust oyida yovuz taqdir Mateyani Belarusga olib keldi va hujumchi BATE bilan 5 oylik shartnoma imzoladi. Ammo bu azobni uzaytirdi - 11 o‘yinda Kejman birorta ham gol urmadi va tez orada to‘rt tomonga yuborildi.
Kejman faoliyatini 32 yoshida xuddi shu "Saut Chayna" klubi safida yakunlagan, u bilan 2012 yil boshida Osiyo Chaqiruv Kubogida (Asian Challenge Cup) o‘ynash uchun shartnoma imzolagan edi. O‘sha to‘rt jamoa ishtirokidagi turnirda "Saut Chayna" uchinchi o‘rin uchun o‘yinda Xitoyning "Guanchjou Fuli" (hozirgi "Guanchjou Siti") jamoasiga penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘lib, oxirgi o‘rinni egalladi va aynan Kejman oxirgi zarbani golga aylantira olmadi.
Yodingizda bo‘lsa, 2011 yilda BATE jamoasini boshqargan belaruslik murabbiy Igor Kriushenko 2012 yil boshida G‘uzorning "Sho‘rtan" jamoasini boshqarishni boshlagandi. O‘sha paytda mablag‘ jihatdan baquvvat bo‘lgan "Sho‘rtan" Kriushenko bilan BATEda birga ishlagan Matiya Kejmanni olib kelishi mumkinligi haqida mahalliy OAVda xabarlar tarqalgandi. Ammo, yakunda Kriushenko o‘zi bilan Kejmanni emas, boshqa futbolchilarni olib kelgandi.
Futboldan keyingi hayot: direktordan agentgacha
Faoliyatini tugatgandan so‘ng, Mateya Kejman o‘z vatani Serbiyaga qaytib keldi, u yerda bir muncha vaqt mahalliy "Voyvodina" ning sport direktori bo‘lib ishladi, ammo keyinchalik uni agentlik biznesi olib ketdi va hozir "Chelsi"ning sobiq forvardi ushbu faoliyat sohasidagi o‘zining shaxsiy kompaniyasiga ega, uning nomi "Mateya Kejman".
Ayni paytda Kejmanning ikkita mijozi bor, lekin ulardan biri ishni yo‘l o‘rtasida qoldirmaslikka arziydi. Gap Serbiya terma jamoasining 28 yoshli yarim himoyachisi, hozirda esa “Al-Hilol” Sergey Milinkovich-Savich haqida ketmoqda. "Lasio"ning sobiq yetakchisi atrofida transfer oynasi yana ochilishi bilan har doim ko‘plab mish-mishlar tarqalib turardi. Serbiyalik futbolchini "Manchester Yunayted"ga, keyin "Real"ga, keyin "Barselona"ga jalb qilishdi, lekin u doimo Rimda qoldi, oxiri Kejman uni prezident Klaudio Lotitoning changalidan tortib oldi. To‘g‘ri, "Al-Hilol" variantini Milinkovich-Savich uchun eng omadlisi deb atash qiyin. Ha, yarim himoyachi Saudiya Arabistonida shunchalik ko‘p pul ishlab topadiki, buning uchun Yevropada u kamida 40 yil o‘ynashi kerak edi, ammo sport ambisiyalari ro‘yobga chiqishi bilan, agar Sergeyda shunday bo‘lsa, u bilan xayrlashishga to‘g‘ri keladi.
Kejmanning agentlik kompaniyasining ikkinchi mijozi hozirda 22 yoshli serbiyalik chap qanot himoyachisi Dimitri Kamenovich hisoblanadi. Aytgancha, 2021 yilda Mateya ham “Lasio”da ish topa oldi va rimliklar "Chukarichka"larga 3 million yevro to‘lashdi. O‘shandan beri Kamenovich "Lasio" safida atigi bitta o‘yinda maydonga tushdi va so‘nggi paytlarda Praganing "Sparta" klubida ijara asosida o‘ynadi.
Qizig‘i shundaki, 2018 yilda Belgiya va Serbiya OAVlari Kejmanni pul yuvishda ayblashgan. O‘shanda bu mojaroga Yevropa va jahon futbolidagi ko‘plab taniqli shaxslar aralashgan va noqonuniy bitimlarning umumiy summasi 30 million yevroga baholangan. Kejman kompaniyasiga Milinkovich-Savichning "Voyvodina"dan "Genk"ga o‘tishi borasida da’volar bor edi, bu rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, Belgiya klubiga atigi 1 million yevroga tushgan.
Ayni damda Mateya Kejmanning yoshlikdagi qiyofasini yaqqol eslayotgan muxlislar serbiyalik sobiq hujumchini tanimasliklari mumkin. Uning soqoli uzun, boshi biroz kalroq, lekin uning ko‘rinishi hali ham PSVda o‘ynaganidagi kabi maqsadli va ishonchli...
Hatto ajablanarlisi shundaki, 2011 yilda professional futbolni tark etish arafasida turib, "Chelsi"dagi davrini faoliyatidagi eng yaxshi bosqich deb bilishini aytdi:
"Chelsi" faoliyatimdagi eng yaxshi bosqich edi. Bu, shubhasiz, diqqatga sazovor joy edi. Londonda yashash va o‘ynash men hech qachon unutmayman. Bunchalik tez ketishda xato qildimmi, bilmayman. Balki ha, lekin men har doim qarorlarimga ishonaman. "Chelsi"ga o‘tish orzularimni ushaldi. Bu men bilan sodir bo‘lgan eng voqea narsa edi. Balki "Stemford Brij"da yaxshiroq o‘ynagan bo‘lardim, lekin hech narsadan afsuslanmayman".
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
