"Barselona"ning Chempionlar ligasida "kambek" namoyish qilgani haqidagi afsona uzoq yillar hech kimning yodidan o‘chmasligi, shubhasiz. Garchi o‘yindagi shubhali penaltilar, hakamning qarorlari kimlargadir yoqmagan bo‘lsa-da, bu g‘alaba, bu natija tarixga aylandi.
Futbol tarixida ana shunday "kambek"lardan bir nechtasi sodir etilgan. JCH-1954 o‘yinlari gollarga boy o‘tgan. O‘sha musobaqa chorak finalidagi Shveysariya - Avstriya o‘yinida darvozalarga jami 12 ta gol kiritildi. Dastlab Shveysariya 3:0 hisobi bilan oldinda bordi. Keyin esa Avstriya terma jamoasi vaziyatni o‘z tomoniga og‘dirib, raqib darvozasini birin-ketin ishg‘ol qilishga kirishib ketdi. Yakuniy hisob hatto xokkeyda ham kamdan-kam ko‘rinadigan hisob bilan yakunlandi — 7:5. Avstriya foydasiga.
Oradan yillar o‘tdi. JCH-1966da Osiyo vakili KXDR terma jamoasi kashfiyotlardan biri sifatida porladi. Ular guruhda Italiya va Chili kabi kuchli terma jamoalarni ortda qoldirib, chorak finalda Eysebio boshliq Portugaliya terma jamoasi bilan ro‘baro‘ kelishdi. Dastlabki 30 daqiqada koreyslar mo‘jiza ko‘rsatib, raqib darvozasiga 3 ta gol kiritdi. Keyin esa Portugaliya terma jamoasi "kambek" namoyish etishga kirishib ketdi. Raqib darvozasi ketma-ket 5 ta to‘p kiritdi. Gollardan 4 tasi jamoa yetakchisi Eysebio hisobiga yozildi. Ha aytgancha, Portugaliya futboli afsonasi Chempionlar Ligasi-1961/1962 finalida ham "kambek" namoyish qilgandi. O‘shanda uning jamoasi "Benfika" o‘yinning dastlabki daqiqalarida Madridning "Real" jamoasidan 0:2 hisobida ortda bordi. Keyin "qora marvarid"ning sa’y-harakatlari evaziga vaziyatni o‘z tomoniga og‘dirdi. Eysebio raqib darvozasiga 3 ta to‘p kiritdi. Bir yil muqaddam "Barcelona"ni ham finalda "kambek" qilib yenggan "Benfika" bu safar "Real"dan ustun keldi — 5:3.
JCH-1982 yarim finalida GFR-Fransiya o‘yinida undan-da, chiroyli "kambek" ko‘rdik. Yevropaning ikki kuchli terma jamoasi o‘rtasida o‘tgan o‘yinda asosiy vaqtda 1:1 hisobi qayd etildi. Qo‘shimcha 30 daqiqalikning dastlabki daqiqalarida fransuzlar 3:1 hisobi bilan oldinga chiqib olishdi. Ana shunday keyin qolgan 10-12 daqiqa mobaynida "nemis mashinasi" "kambek"ni boshlab yubordi. Rummenigge va Fisherning gollaridan keyin hisob 3:3 ko‘rinishini oldi. Penaltilar seriyasida esa har doimgidek nemislarga omad kulib boqdi.
Odatda nemis jamoalari "kambek"ning haqiqiy ustalari sanalishadi. Bremenning "Verder" jamoasi UYEFA kubogi-1987/1988 nimchorak finalida Moskvaning "Spartak" jamoasiga dastlabki o‘yinda safarda yirik hisobda yutqazdi — 1:4. Javob o‘yinida esa raqibni butunlay nokaut qilishdi — 6:2.
"Verder" ijrosidagi navbatdagi "kambek" Chempionlar ligasi-1993/ 1994 guruh bosqichidagi "Anderlext"ga qarshi o‘yinda qayd etildi. "Mashshoqlar" o‘sha kuni o‘z maydonlarida birinchi taymdan keyin 0:3 hisobida imkoniyatni boy berishayotgan edilar. Tanaffusdan keyin ular nemis jamoasi ekanliklarini eslab qolishdi chog‘i, birin-ketin raqib darvozasini ishg‘ol etishga kirishib ketishdi. Yakuniy hisob — 5:3.
Darvoqe, "Barselona" bundan oldin ham "kambek" qilgan. Kataloniyaliklar Chempionlar ligasi-1985/1986 yarim finalida birinchi o‘yinda Shvesiyaning "Gyoteborg" jamoasiga 0:3 hisobida imkoniyatni boy berishdi. "Kamp Nou"da kechgan bahsda jamoa faxriysi Pichi Alonso xet- trik qayd etib "kambek" sari dadil qadam tashladi. Penaltilar seriyasida "Barselona"ning omadi keldi.
Xuddi shuningdek, PSJ ham "kambek" qilishga erishgan. UYEFA Kubogi-1992/1993 chorak finali dastlabki o‘yinida Madridning "Real" jamoasiga 1:3 hisobida yutqazgan PSJ javob o‘yinida "kambek" bilan javob berdi — 4:1. "Real" tarkibidagi 1994 yilgi jahon chempioni Rikardo Rocha, Fernando Yerro, Luis Enrike, Ivan Samorano kabi taniqli nomlar "kambek"ka qarshi biror chora qo‘llay bilishmadi.
Xuddi shu musobaqaning 1993- 1994 mavsumidagi "Karlsrue" - "Valensiya" bahsidagi natijani "superkambek" desak yarasharmikan. Nemis jamoasi birinchi o‘yinni 1:3 hisobi bilan boy berib, javob bahsida "ko‘rshapalaklar" darvozasiga oz emas- ko‘p emas javobsiz 7 ta gol joyladilar.
Ko‘pchilik Chempionlar ligasi- 1999 finalidagi "Manchester Yunayted" ko‘rsatgan "kambek"ni eslaydilar-u, xuddi o‘sha o‘yinning ko‘chirilgan nusxasi bo‘lgan Yevro-2004 dagi Fransiya-Angliya o‘yinini hech kim eslamaydi. O‘shanda dastlab Frenk Lempardning aniq zarbasidan keyin ingliz hisobni ochdi. Ikkinchi bo‘limda Devid Bekxem penaltini ko‘kka sovurdi. O‘yindagi to‘xtalishlar uchun hakam 3 daqiqa qo‘shib berdi. Ana shu daqiqalarda Fransiya yetakchisi Zineddin Zidan "dubl" qayd etdi va 1999 yilda Barselonada qayd etilgan "kambek"ni takrorladi.
Keyinchalik, "Liverpul" - "Milan" o‘yinidagi "kambek" futbol tarixidagi eng yaxshi "kambek"lardan biri bo‘ldi.
Ha darvoqe, Angliya liga kubogi-2004 dagi "Tottenxem"- "Manchester Siti" bahsi haqida hech narsa demabmiz-ku. O‘shanda birinchi bo‘limdan keyin 0:3 hisobida imkoniyatni boy berayotgan "Manchester Siti" maydonda bir kishi kam qoldi. Ammo ana shu bitta kam qolgan tarkib bilan raqib darvozasiga birin-ketin 4 ta gol kiritishga erishdi.
2013 yil bahorida o‘tkazilgan "Borussiya"(Dortmund) - "Malaga" o‘yinida ham ajoyib "kambek" ko‘rdik. O‘yinning so‘nggi daqiqalarida 1:2 hisobida mag‘lub bo‘layotgan "Borussiya" hakam tomonidan qo‘shib berilgan oxirgi 2 daqiqada 2 ta gol kiritishga erishdi.
Xullas, futbol tarixida qayd etilgan ajoyib "kambek"lar juda ham ko‘p. Biz kelgusi musobaqalarda bundan ham chiroyli "kambek"larni kutib qolamiz. Axir futbol shunisi bilan go‘zal.
Safarali SIDDIQOV
Kiritilgan sana: 12.03.2017 12:32. O'kildi: 8062 marta.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
