1949 yil 18 sentyabr Piter Lesli Shilton tug‘ilgan - afsonaviy ingliz darvozaboni, Angliya terma jamoasi uchun o‘tkazilgan o‘yinlar soni bo‘yicha rekordchi (125), Yevropa kubogi va Yevropa Superkubogining ikki karra g‘olibi.
Piter Shiltonning karyerasi o‘ttiz yil davom etdi! Bu vaqt ichida u 11 klub tarkibida o‘ynashga muvaffaq bo‘ldi va ulardan beshtasida kamida yuzta o‘yin o‘tkazdi. 1970 yillarda Angliya jamoasi muvaffaqiyatsiz o‘ynaganligi sababli, buyuk darvozabonning debyuti Jahon chempionatida 32 yoshga to‘lganidan keyin bo‘ldi. Biroq, bu Shiltonning uchta jahon chempionligidan faqat birinchisi edi: u jahon chempionatidagi so‘nggi o‘yinini 1990 yilda o‘tkazgan - 40 yoshu 292 kunligida!
E’tibor bering, Piter jahon chempionatidagi o‘yinlar soni bo‘yicha fransiyalik Fabiyen Bartez bilan birinchi o‘rinni bo‘lishib turibdi. Ikkala darvozabonda ham o‘ntadan kraker bor. 125 o‘yin o‘tkazgan Shilton faqat 80 marta gol o‘tkazgan. Qolaversa, unga 14 ta gol penaltidan kiritilgan, bittasi esa qoidaga ko‘ra qo‘l bilan urilgan: bu Diyego Maradonaning 1986 yilgi jahon chempionatidagi juda mashhur goli edi.
Piter Shilton futbolga 13 yoshida kelgan. Aynan shu yoshidan boshlab u o‘zining tug‘ilgan shahri "Lester" jamoasida mashg‘ulot o‘tkaza boshladi. O‘sha paytda klubda to‘p surgan yana bir mashhur ingliz darvozaboni Gordon Benks bir paytlar yosh Piterni mashg‘ulotda ko‘rib qolgan, shu zahotiyoq bu boladan juda yaxshi darvozabon yetishib chiqishi mumkinligini ta’kidlagan va u adashmagan.
1966 yil may oyida 16 yoshli Shilton "Everton"ga qarshi o‘yinda "Lester" safida debyut qildi va bir yarim mavsumdan so‘ng u asosiy tarkib vakiliga aylandi.
Albatta, Shilton terma jamoaga avvaliga juda kam chaqirilgan. 1972 yil oktyabr oyida avtohalokatga uchragan va bir ko‘zi ko‘r bo‘lib qolgan Gordon Benks bilan sodir bo‘lgan baxtsiz hodisa unga Angliya terma jamoasida birinchi raqamni olishiga yordam berdi. To‘g‘ri, bo‘sh turgan o‘rin uchun yana bir juda kuchli da’vogar bor edi – “Liverpul” darvozaboni Rey Klemens. Taxminan bir xil sifatdagi ikkita darvozabonning borligi ingliz futboli yetakchilari uchun chinakam bosh og‘rig‘i bo‘ldi, ammo yakunda ular Shiltonga ishonch bildirishdi. Biroq, bir nechta muvaffaqiyatsiz o‘yinlardan so‘ng, Piter terma jamoaning birinchi darvozaboni maqomini yo‘qotdi: 1974 yil kuzidan 1981 yil kuzigacha u terma jamoada atigi 15 ta o‘yin o‘tkazdi. Ammo 1982 yilgi jahon chempionatidan boshlab, 1990 yilgi Italiya mundialining oxirigacha Shiltonning Angliya terma jamoasi darvozasidagi o‘rni shubhasiz edi. Garchi tajribali darvozabon allaqachon o‘ttizdan oshib ketgan. Shunday qilib, boshqa mamlakatlarning muxlislari Piterni allaqachon faxriy deb hisoblaganlarida haqiqatan ham tanidilar. Biroq uning faxriy maqomi ketma-ket sakkiz mavsum Angliya terma jamoasi darvozasini muvaffaqiyatli himoya qilishga, uchta jahon chempionatida ishtirok etishga to‘sqinlik qilmadi.
Shiltonning klubdagi faoliyatiga qaytsak. 1974 yilning yozida, "Lester"da sakkiz yil o‘ynaganidan so‘ng, Piter karyerasini o‘zgartirish kerakligini aytdi va uni "Stok Siti"ga 325 000 funt sterlingga sotishdi. Ikki mavsum o‘tgach, Shiltonni “Manchester Yunayted” sotib olmoqchi bo‘ldi: "Stok Siti" 275 ming funt sterling miqdorida tovon puliga rozi bo‘ldi, ammo darvozabon juda qattiq maosh talab qildi, bu esa uni "Manchester Yunayted"ning eng ko‘p maosh oluvchi futbolchisiga aylantirardi, shuning uchun transfer amalga oshmay qoldi. Ularning ta’kidlashicha, Piter juda xafa bo‘lgan, chunki u kuchliroq klubda o‘ynash unga Rey Klemensni terma jamoa "ramkasi" dan chiqarib yuborishiga yordam berishiga ishongan. Bir yil o‘tgach, u “Nottingem Forest”dan taklif olganida, Shilton taklif qilingan shartlarga darhol rozi bo‘lganligi ajablanarli emas.
O‘rmonchilar safida o‘tkazilgan besh mavsum darvozabonning sport biografiyasida eng esda qolarli bo‘ldi. “Nottingem Forest” bilan u Angliya chempioni bo‘ldi, ikki marta Yevropa kubogini qo‘lga kiritdi, Yevropa Superkubogi va Angliya Liga kubogini qo‘lga kiritdi, Angliyaning eng yaxshi futbolchisi sifatida tan olingan. 32 yoshli Shilton aynan shu klubdagi faoliyatining oxirlarida terma jamoaning birinchi raqamli o‘rnini egalladi. Bunda unga Nottingem ustozi Brayan Klof yordam berdi va 1982 yilgi Jahon chempionati oldidan Shilton o‘yinning barcha tarkibiy qismlari bo‘yicha Klemensdan sezilarli darajada ustun ekanligini ochiq aytdi.
Italiya Jahon chempionatidan so‘ng Piter “Sautgempton”ga ko‘chib o‘tdi, chunki atigi ikki mavsumda “Nottingem Forest” Yevropa miqyosidagi superklubdan birinchi ingliz divizionining o‘rtameyonasiga aylandi.
Shilton besh yil o‘ynagan "Sautgempton"da ham, 1987 yilda ko‘chib o‘tgan va bir xil mavsum o‘ynagan "Derbi Kaunti"da ham darvozabon yangi unvonlarni qo‘lga kirita olmadi, ammo mahalliy muvaffaqiyatlardan mamnun bo‘lgan edi.
1990 yilgi jahon chempionati yakunida 40 yoshli Shilton terma jamoadagi faoliyatini yakunladi va oradan bir yil o‘tib “Derbi Kaunti” ikkinchi divizionga tushib ketdi. Piter shundan so‘ng futbolchilik faoliyatini yakunlab murabbiylik qilmoqchi bo‘ldi. Ammo bu ish u uchun emasligini vaqtida tushunib yetdi va “Derbi Kaunti” uchun futbol o‘ynashni afzal ko‘rdi.
U mavsumning uchdan ikki qismidan so‘ng jamoani tark etdi va “Plimut Argile” klubining o‘yinchi ustozi bo‘lish taklifini qabul qildi, ammo u Piterning barcha sa’y-harakatlariga qaramay, uchinchi divizionga tushib ketdi.
Shilton Plimutda yana bir necha mavsum qolib, asosiy e’tiborni boshqaruv ishlariga qaratdi, keyin esa kutilmaganda katta futbolga qaytish istagini bildirdi. 46 yoshli darvozabonning bu qarori portlovchi bombadek ta’sir qildi! 1994/95 yilgi mavsumda Piter "Uimbldon"ning zaxira darvozaboni bo‘lib, Premyer-ligada ro‘yxatdan o‘tgan, ammo maydonga tushmagan. O‘sha chempionat davomida super faxriy “Bolton”ga o‘tib, bitta o‘yinda qatnashdi. 1995/96 yilgi mavsumda Shilton Premyer-liganing "Koventri" va "Vest Xem" klublarida zaxira darvozaboni sifatida harakat qilgan, biroq uning xizmatlariga ehtiyoj yana talab qilinmagan.
Piter Shilton nihoyat 1996/97 yilgi mavsumda uchinchi divizionda o‘ynagan “Leyton Oriyent” jamoasidagi faoliyatini yakunladi. O‘shanda u nega to‘satdan shunchalik uzoq - 47 yilgacha futbol o‘ynashga qaror qilgani ma’lum bo‘ldi. Ma’lum bo‘lishicha, Piter chindan ham Angliya chempionatlarida o‘tkazilgan o‘yinlar sonini mingtaga yetkazmoqchi bo‘lgan. U bu vazifani 1996 yil 22 dekabrda yakunladi, shundan so‘ng yana beshta uchrashuv o‘tkazdi va shundan keyingina nafaqaga chiqqan.
Mirjalol Pardaboyev tayyorladi.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
