2015 yildan buyon Otabek Jo‘rayevning ovozi Sport telekanalidagi futbol va xokkey translyasiyalarining ajralmas qismiga aylandi. Bugun u kanalning boshlovchisi va yagona rusiyzabon sharhlovchisi hisoblanadi. Uning professional uslubi maydonda bo‘layotgan voqealarni oddiy bayon qilish doirasidan ancha uzoqqa chiqib ketgan. O‘n yillik efir faoliyati davomida Jo‘rayev o‘ziga xos uslubni shakllantirdi, uning asosida chuqur tahlil yotadi — taktik sxemalar tahlilidan tortib, eng yirik xalqaro musobaqalarda jamoalar istiqbolini baholashgacha.
Uning mustaqil ekspertlik fikrlari sport OAVlari va muxlislar orasida tez-tez muhokama mavzusiga aylanadi, ijtimoiy tarmoqlardagi faolligi esa jonli muloqot va insaydlar almashuvi maydoniga aylangan. Biroq kadrdagi ishonch ortida tasodifiy uchrashuvlar, afsonaviy ustozlar bilan ishlash va «24/7» rejimidagi kasbda muvozanat izlashdan iborat yo‘l yotibdi.
Podrobno.uz’ga bergan intervyusida Otabek Jo‘rayev o‘z shakllanishi, sharhlovchi ustalari bilan ish tajribasi va nega bugungi O‘zbekiston terma jamoasi Jahon chempionatiga yo‘l olish borasida «butunlay boshqa tarix» ekanini so‘zlab berdi.
Kasbga yo‘l: tasodifdan maslahatgacha
«Mening sharhlovchilikka kirib kelishim mutlaqo tasodifan bo‘lgan. Ilk efir 2015 yil sentyabrida o‘tgan. Keyinchalik ustozimga aylangan tanishim — Jasurbek G‘aybullayev menga yangi sohada o‘zimni sinab ko‘rishni taklif qilgan edi. U futbolni yaxshi tushunishimni ta’kidlab, telekanal Yevropa chempionatlari uchun rusiyzabon sharhlovchilar izlayotganini aytdi. Rostini aytsam, dastlab o‘z kuchimga shubha qilganman, ammo g‘oya juda qiziq bo‘lgani uchun rad eta olmadim», — deb eslaydi Jo‘rayev.
Shu tariqa uning murakkab, biroq jozibali televideniye hayoti boshlandi. Debyut muvaffaqiyatli chiqdi: qisqa vaqt ichida Otabek mamlakatdagi eng tanilgan ovozlardan biriga aylandi. Ilk bor Uzreport TV orqali, keyin esa milliy sport telekanalida muxlislar manfaatini ifoda etdi.
Otabek Jo‘rayev sport sharhlovchisini ko‘pincha shifokor bilan qiyoslaydi. Uning fikricha, qanday qilib tibbiyotda tor ixtisoslashuv bo‘lsa, sharhlovchilar ham vaqt o‘tib muayyan sport turi yoki chempionatga ixtisoslashadi. O‘zi turli yo‘nalishlarda o‘zini sinab ko‘rgan Jo‘rayev oxir-oqibat futbolni tanladi. Biroq u, hatto tor ixtisos ham ulkan mehnat talab qilishini — taktik yangiliklarni kuzatish, futbolchilar formasini tahlil qilish va doim sohaning «yuragi urib turgan joyda» bo‘lish kerakligini ta’kidlaydi.
«46 yoshimga kelib, o‘z hayotimda bir qonuniyatni payqadim. Taxminan har besh yilda men yo faoliyat sohamni o‘zgartiraman, yoki mutlaqo yangi narsaga qiziqib qolaman. Bu asosiy kasbim zeriktirdi degani emas, shunchaki yangi qiziqish paydo bo‘ladi. Aslida, ana shu yangilikka intilish meni sharhlovchilik sohasiga olib kelgan», — deydi u.
Biroq kasbning tashqi jozibasi ortida katta yuklamalar yashirin. Futbol sharhlovchisining ishi — bu «24/7» rejimi. Tungi efirlar esa surunkali uyqusizlikka olib keladi.
«Kadrdan tashqarida ham biz, hamkasblar bilan, uzluksiz matchlar, natijalar va yangiliklar oqimida yashaymiz. Bunday sur’atda tiklanishni bilish juda muhim», — deydi Jo‘rayev. Uning fikricha, sharhlovchi yil davomida kamida ikki-uch haftaga axborot oqimidan butunlay uzilishi, «qayta yuklangan» holda efirga qaytishi shart.
Ustozlar maktabi va kasbiy falsafa
Jo‘rayev o‘z kasbiy o‘sishida ustozlarning o‘rnini alohida ta’kidlaydi. Uning aytishicha, ayniqsa Aleksandr Shmurnov unga mustahkam asos bergan.
«Aleksandr Ivanovich shunchaki sharhlovchi emas, u o‘qituvchi ham. Bu esa mutlaqo boshqa daraja: bir narsa — kasbda ishlash, boshqa narsa — shu kasbni tizimli ravishda o‘rgatish».
Shuningdek, u Georgiy Cherdansev, Denis Kazanskiy, Aleksandr Yelagin, Yuriy Rozanov, Vladimir Stogniyenko va boshqa ko‘plab professionallar bilan ishlaganini eslaydi. Ularning aksariyati bilan juftlikda efir olib borgan va buni beqiyos tajriba deb hisoblaydi.
«Men uchun eng muhim baho — ustozlarim va hamkasblarimning fikri», — deydi u.
Jo‘rayev sharhlovchi va yozuvchi jurnalist o‘rtasida katta farq borligini ham ta’kidlaydi. Masalan, Igor Rabiner — yozuvchi jurnalist, ammo sharhlovchi emas.
«Sharhlovchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirda ishlaydi. Aytilgan so‘zni ortga qaytarib bo‘lmaydi. Matn esa tahrirlanadi».
Efir qanday yuzaga keladi?
Otabek Jo‘rayevning aytishicha, sharhlovchilik ikki xil formatda amalga oshiriladi: stadionda va studiyada. Stadionda ishlash — eng yaxshi variant, chunki o‘yinni butun maydon bo‘ylab ko‘rasan. Masalan, «Paxtakor» o‘yinlarida sharhlovchi «Jar» arenasidagi maxsus kabinkada joylashadi.
«Men rejissyor ko‘rsatgan tasvir bo‘yicha ishlayman. Agar kadrda mashhur murabbiy yoki futbolchi bo‘lsa, u haqda ma’lumot berish kerak».
Studiyada esa barcha narsa monitor orqali ko‘rinadi. Bu yerda tayming alohida ahamiyatga ega: efir va reklama bloklari soniyasigacha hisoblangan.
«Qachon va qancha vaqt gapirishing kerakligini bilish juda muhim», — deydi u.
Emosiya masalasiga kelganda, Jo‘rayev odatda betaraf qolishga harakat qiladi. Biroq terma jamoa o‘yinlarida bu deyarli imkonsiz:
«O‘zbekiston terma jamoasi o‘yinlari — butunlay boshqa tarix. Bu yerda men muxlis bo‘lishga ruxsat beraman. Gol urilganda chin quvonchni yashirib bo‘lmaydi».
O‘zbekiston terma jamoasi va JCH–2026
Jo‘rayevning ta’kidlashicha, O‘zbekiston terma jamoalari hozir kuchli o‘sish davrini boshdan kechirmoqda. Turli yosh toifalaridagi natijalar bunga yaqqol misol.
«Avval nimadir yetmay qolar edi: bitta o‘yin, bitta gol, bitta daqiqa. Hozir esa tizimli ish natijasida vaziyat o‘zgardi».
U ayniqsa legionerlar soni ortishini muhim deb hisoblaydi. Bugun asosiy tarkibning 70–80 foizi xorijda o‘ynaydi. Bu esa xalqaro tajriba demakdir.
Abduqodir Husanov mavzusiga to‘xtalar ekan, Jo‘rayev uni «milliondan bir uchraydigan holat» deb atadi.
«To‘g‘ri muhit, genetika, sabrli agentlar — hammasi mos kelgan».
Yangi futbol
Otabek Jo‘rayev futbol o‘zgarayotganini ta’kidlaydi. Qoidalar, o‘yin vaqti, formatlar — barchasi zamon talabiga moslashmoqda.
«Futbol o‘zgaradi va o‘zgaraverdi. Asosiysi — o‘yin mohiyatini saqlab qolish».
Uning fikricha, globalizasiya va tijoratlashuv sharoitida futbol tomoshabin, ayniqsa yoshlar e’tibori uchun kurashmoqda.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
