Uni futbol qiroli deyishadi va bu to‘g‘ri - jahonga mashhur Pele laqabli buyuk braziliyalik futbolchi haqida.
Pelening gollari
Bu, albatta, alohida muhokama qilinadigan mavzu. Raqamlardan boshlashimiz kerak - 1363 o‘yinda rasmiy ravishda kiritilgan 1281 gol ketma-ket 22 yil davomida har bir o‘yinda 0,94 gol! Bu rekord yanglanishi mumkindir balki.
Pele 90 ta xet-trik, 30 ta poker, 4 ta penta-trik va bir marta bitta o‘yinda 8 ta gol urgan.
Pele aql bovar qilmaydigan miqdorda chiroyli gollar kiritdi. Ular orasida mashhur “asr maqsadi” nomini olgan goli ham bor. 1986 yilgi jahon chempionatida Diyego Maradonaning golini hamma eslaydi. Xullas, Pele buni 25 yil avval amalga oshirgan, faqat Maradonadan farqli o‘laroq, u maydon markazidan emas, balki o‘z jarima maydonchasidan start olgan va yo‘lda yarim jamoani emas, deyarli butun raqib jamoasini aldab o‘tgan.
Lekin shaxsan men Pelening eng yaxshi goli (estetik nuqtai nazardan) «Yuventus» darvozasiga urilgan gol, deb bilaman, hujumchi raqib jarima maydonchasi ichida to‘pni yerga tushirmay, jonglyorlik qilib, uch nafar himoyachini urib qo‘ygani va «Yuventus» darvozasiga urilgan goldir. Bu gol videosini ko‘rgan ishqibozlar topilsa kerak. Quyida gol videosini ham joylab ketaman.
Pelening gollari haqida ko‘plab afsonalar mavjud bo‘lib, ulardan birida aytilishicha, qirol haqidagi hujjatli filmni suratga olayotganda, rejissyor undan kamera bilan bog‘liq muammo bo‘lgani uchun maydonning ma’lum bir nuqtasidan o‘yinda gol urishni so‘ragan. Pele noodatiy talabni to‘liq bajargan.
Pelening mashhurligi
Qirolning mashhurligi haqida gapiradigan bo‘lsak. Ijtimoiy so‘rovlarga ko‘ra, dunyodagi 100 kishidan 93 nafari Pelening kimligini biladi. Lekin ularning aksariyati futboldan butunlay yiroq. Pele haqida minglab kitoblar yozildi, o‘nlab filmlar suratga olindi, ulardan eng so‘nggisi – “Pele: Afsonaning tug‘ilishi”.
Uning ingliz qirolichasi bilan bo‘lgan voqeasi hammaga ma’lum, uni jurnalistlar "Yonida tur" deb hayqirgan, hamma Robert Kennedi bilan o‘yindan keyin dush qabul qilgan Pelening fotosuratini ko‘rgan. Qo‘shma Shtatlar prezidenti yulduz bilan suratga tushish uchun boshqa imkoniyatga ega bo‘lmaganini yashirmagan.
Lekin men uchun Pele mashhurligining asosiy ko‘rsatkichi – o‘qishni o‘rgatishga o‘zi aralashagan holda majburlash qobiliyati. O‘qish majburiy hisoblanmaydigan Braziliyada o‘n millionlab bolalar va kattalar faqat qirolning avtobiografiyasini o‘qish uchun harflarni o‘rganishadi.O‘sha avtobiografik asar “Men Peleman” deb nom olgan.
Aytishim kerakki, futbolchi mashhurligidan unumli foydalana oldi. U istalgan narsani reklama qilishga qodir edi! Qahva, tish pastasi, mashinalar, soatlar, turli xil ichimliklar. Ammo u hech qachon va har qanday pul evaziga sigaret va spirtli ichimliklarni reklama qilishga rozi bo‘lmagan, butun dunyo bo‘ylab yuz millionlab o‘g‘il bolalar uni sigaret yoki shisha bilan ko‘rib, undan o‘rnak olishidan qo‘rqishini Pele ochiq aytib o‘tgan.
Pelening o‘zi mashhurligiga juda hasad qiladi.
"Musiqada faqat bitta Betxoven bor edi, xuddi futbolda faqat bitta qirol bo‘lgan - Pele".
Biroq, 2000 yilda FIFA kim yaxshiroq: Pele yoki Maradonaga ovoz berganida, muxlislarning aksariyati Diyegoni tanlashgan.
Pelening sovrinlari
Jamoaviy
Braziliya kubogining besh karra g‘olibi.
San-Paulu shtatining o‘n karra chempioni.
Rio-San-Paulu turnirining to‘rt karra g‘olibi.
Libertadores kubogining ikki karra g‘olibi.
Qit’alararo kubokning ikki karra g‘olibi.
Shimoliy Amerika futbol ligasi chempioni.
Uch karra jahon chempioni.
Individual
1973 yil Janubiy Amerikaning eng yaxshi futbolchisi.
Braziliyaning eng yaxshi to‘purari.
Paulista ligasining eng yaxshi to‘purari - 11 marta.
FIFA-100 ro‘yxatiga kiritilgan - 1-o‘rinda.
Xalqaro olimpiya qo‘mitasiga ko‘ra asr sportchisi.
Pelening oilasi va shaxsiy hayoti
Ammo Peleni namunali oila boshlig‘i deb atash qiyin. U uch marta uylangan, oxirgi marta 73 yoshida turmush qurgan. Biroq, bu oxirgi bo‘lmasligi mumkin.
Birinchi ikki xotinidan Pelening besh farzandi bor, shuningdek, uning nikohsiz tug‘ilgan ikki qizi haqida ham ma’lumotlar bor.
Qiziqarli faktlar
Braziliyaning barcha vaqtlardagi to‘purari va uch karra jahon chempioni sifatida Pele hech qachon terma jamoa sardori bo‘lmagan.
Qirolning otasi Dondinyo ham futbolchi bo‘lgan va "Atletiko Mineyro" va «Fluminise» kabi klublarda o‘ynagan.
Pelening to‘ng‘ich o‘g‘li Edinyo professional futbolchiga aylandi, lekin otasidan farqli o‘laroq, u darvozabon sifatida harakat qilgan.
Futbolchi bo‘lganida Pele "Oltin to‘p"ni ololmagan, chunki u faqat yevropaliklarga berilgan. Biroq, 2014 yilda Pele o‘zi uchun maxsus tayyorlangan mukofot - FIFAning faxriy "Oltin to‘pi"ni olgan.
Pele Lev Ivanovich Yashin bilan do‘stona munosabatda bo‘lgan, uni futbol qiroli bir vaqtlar "Braziliyadan tashqaridagi birinchi do‘sti" deb atagan.
“Santos” klubi joylashgan shahar Santosda Pele muzeyi mavjud.
Mirjalol Pardaboyev internet materiallari asosida tayyorladi.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Қаҳрамон Асланов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
