Bir bormiz, bir yo‘qmiz. Siz ham bugun borsiz. Doim bor bo‘ling. Uzoq o‘tmish zamondan beri uzoq baxtar yurtida Ustrushonadan shimolroqda Shosh qal’asi bo‘lgan. Men ham shu yerda yashab kelmoqdaman. Siz ham. Ertagim ertak bo‘lur, oltin belanchak bo‘lur. Qal’a xalqi uxlab yotur. Ertakka ertak qo‘shib, kaminangiz to‘qib yozur. Qulingiz to‘qur ertak. On terib etak-etak, lahza qo‘shib qatiga, gilam tabiatiga. Eshitganlar darmonda. Eshitmaganlar armonda.
Shunday qilib, ushbu qal’ada Boboyun mirzo degan tirishqoq bola yashab kelmoqda. U 11 yoshidan boshlab o‘zini oshpazlik kasbiga bag‘ishlagan. Umri oshxonada, o‘choq boshida o‘tib kelmoqda. Lekin biror taom pishirishga qunt qilmay kelmoqda. Shahanshoh oshxonasida ishlashni yoqtiradi. Undan pastini o‘ziga munosib bilmaydi. U yerda, ya’ni shoh saroyida o‘choq boshida o‘ralashib yurganidan o‘zini qal’aning katta oshpazi deb sanab yuribdi. Shonazar boqqol o‘g‘li Shobehzod jarchi bozoru maydonlarda kuyunib bizning oshpazlarimiz ustoz ko‘rmay qozonga yaqinlashmay, kapkir ushlamay ma’ruza tinglab oshpaz bo‘lib yuribdilar, deb dod solmoqda. Faqat dodxoh topilmaydi. Hech kim unga e’tibor bermaydi. Jarchi goh kulsin, goh yig‘lasin mayli, unga hech kim parvo qilmaydi. Qadimgi qo‘li gul, tili shirin, eng kuchli oshpazlar yurtida yashab kelmoqdamiz, nahotki birontasi ustoz ko‘rmay yurgan bo‘lsa deb, ustozlarning ustozlari o‘zimizga tegishli deb, o‘zimizdan chiqqan deb, ajablanib, kalovlanib qoldingizmi? Hayron bo‘lmang gapimga.
Hammasi oddiy. Gap palovxon polvon yo ikki musht xashliq taomlari haqida ketayotgani yo‘q. Bu taomlar bo‘yicha jahonda eng kuchli oshpazlarimiz bor. Ikki musht, qo‘sh zarba xashliqlarimizni pishirishda dunyoda birinchi bo‘ldik. Yetti tosh palovxon polvonni pishirishda Aruslan hoji Nuriddin sallob o‘g‘li dunyoda birinchi bo‘ldi. Bizdan chiqqan. Sho‘r quduqdan. Matmusa tajangning qo‘shnisi bo‘ladi. Bu taomlar bo‘yicha ming yildan beri ustasi farang biz bo‘lamiz. Gap boshqa yoqda. Yuz yil oldin Ovrupoda yangi taom pishirish rasm bo‘ldi. Bo‘yi ellik quloch, eni o‘ttiz quloch keladigan o‘choqda pishiriladi bu taom. Unga sarto‘p deb nom berishgan. Bu taomni yuz, yuz ellik lak odam yeb bitira olmaydi. Yaqinda Farangistonlik oshpaz Zayniddin Zaydon pishirgan bunday taomni butun dunyo shinavandalari bugunga qadar rohatlanib iste’mol qilishmoqda. Chaynaganing sari mazasi chiqadi. Butun dunyo jarchilari bu taomni charchash bilmay chaynashmoqda. Muhtaram Zayniddin oliy hazrat oshpazning otasiga rahmat.
Bunday taomni pishirishda bizdan hali usta chiqmagan. Hali beri chiqmaydi ham. Bakovul boshimiz A’lam Mirabrorxoji usta Zufar qushbegi o‘g‘li oshpazlik kasbida bizdan zo‘ri yo‘q deb biladi, shekilli. Takabburlik qilib Ovrupodan ustoz olib kelmaydi. Osiyoning eng kuchli yurtlari ham oshpazni Ovrupodan olib kelishmoqda. Bakovul boshimiz oshpazlarimizni hammadan zo‘r deb bilsa kerakda. Ushbu taomni o‘z bilganimizcha o‘zimiz pishirib o‘zimiz yemoqdamiz. Qachon dimlash, qachon shivirlatib, qachon shaqillatib qaynatishni, qay tomonga qachon va qancha o‘tin qalashni bizda tuzukkina hech kim bilmaydi. Hamma o‘zinimas bizdagi masalliqni aybdor sanaydi. Yaxshisini bizlarga kim yetishtiradi? Kim tayyorlaydi? Nasriddin afandimi? O‘zini hech kim kuchsiz sanamaydi. Bizning xom-hatala, bemaza taomimizni iste’mol qilgali istadiyun nomli to‘yxonalarimizga bir lak ham odam kelmaydi. Shunday ahvolda har yili birinchi oshpazni, biror masalliqni eng kuchli deb saylab qo‘yamiz. Bunga kulasizmi, o‘lasizmi? Istadiyun nomli yemakxonalarimizga hech kim kelmasa-da, ular bo‘m-bo‘sh bo‘lsa-da, bizda pishgan taom bemaza bo‘lsa-da, qaysidir oshpazni kuchli deyishimiz kulgilik holatdir. Bizning o‘choqboshilarimiz butun saltanatda eng chiroyli va eng ko‘p sonli deb maqtanishimizga nima deysiz?
Bakovulboshimiz mulla Boboyun mirzoni eng kuchli oshpaz sanab, uni turli masalliqlar bilan ta’minlab jahon musobaqasiga yubormoqchi bo‘lmoqda. Uning yo‘lida hozir Porsiyonlar, Quriya va Chin-mochin oshpazlari g‘ov bo‘lib turishibdi. Ularni yengib o‘tamiz deb hammaga quruq va’da berib yurishibdi. Mirabrorhoji a’lam janoblari o‘z oldilariga xos xodimlari bo‘lgan tog‘oshar Said Asqar noibni chaqirib Bosh oshpazimizni barcha masalliqlari bilan birga Tehrondagi Ozodiy istadiyun to‘yxonasiga uchirib borib qo‘yishni buyurdilar. Ular kecha ucharoqqa minib uchib ketishdi. Ertaga musobaqa boshlanadi. Eronning bosh oshpazi bizning Boboyun mirzodan ancha kuchli bo‘lsa-da, o‘choq boshida bosh oshpazimizni raqib oldida yolg‘iz tashlab voqeani tomosha qilamiz. Sehrli tosh oynada kuzatib turishdan boshqasiga yaramaymiz. Boboyun mirzo kasbda komil bo‘lmagani uchun parvoz oldidan ruhlanish uchun boshqa bir sohada jahon g‘olibi bo‘lgan oshpazlarimiz bilan uchrashib, ularning duosini olibdi. Bu ham bir choradir. Folbindan duo olgandan ko‘ra yaxshiroqdir, albatta.
Albatta, albatta. Mo‘’jiza yuz berib Tehronda porsiyonlardan, keyin Chin-mochin, keyin Quriya oshpazlaridan ustun kelib, biznikilar g‘olib bo‘lishsin-da. Hammamiz o‘zimizni aldab, o‘zgalarni avrab, uyg‘oq vijdonlarni allalab, umidvorlikni amallab ertangi to‘qnashuvni kutmoqdamiz. Mo‘jiza yuz bermasa, bakovulboshimiz Boboyunmirzoni hamma narsada ayblab, oldingi bosh oshpazlarimiz bo‘lgan said Mirqosim to‘ra o‘g‘li va Avramboy mahdum o‘g‘li yonidan joy berib, haqoratlar maydoniga tashlab qo‘yadilar. Bunday ojiz holatimizga Bakovulboshimiz ham, uning noiblari ham, aslzodalarimiz ham o‘zlarini oppoq sanab bir chetda soxta jilmayib tura berishadi. O‘z qarorgohlarida bez bo‘lib yura berishadi. Barcha xaloyiq ertakka ishonib umidvor yuribdi. Kimda nozik, kimda qaltis, kimda soxta umidvorlik ustuvor.
Ertak sodir bo‘lsin. Mo‘’jiza yuz bersin. Yuzlar yorug‘ bo‘lsin. Hamma ertakdamas o‘ngida o‘zidan mamnun bo‘lib yursin. Hammaga shu kerak. Hammaga shu qulay. Tirik vijdonlar tush ko‘rib mudroq yurgani yaxshi.
Barcha qatori ertak ichida ertakka zor qolib kamina qulingiz Mir Qitmirali, Mirsarkash mirob o‘g‘li yozdim.
Kiritilgan sana: 11.06.2017 17:32. O'kildi: 8288 marta.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
