05:35 "Магия большого спорта". "Прыжки в воду". 06:05 Автоспорт. DTM. Этап 4 на трассе Норисринг, Германия. Гонка 2. 07:30 "Вопреки всему". 08:00 Боулинг. BetBoom Кубок КЛБ. Про-тур 4 в Тюмени, Россия. 09:50 Д/ф "Век Зенита". 10:45 "География спорта". Зеленоград. 11:15 Бильярд. Betboom Кубок чемпионов в Москве. 12:55 Спортивная гимнастика. Кубок сильнейших спортсменов в Москве. Финалы в отдельных видах. 16:20 Д/с "Век нашего спорта". 16:50 Прыжки в воду. Чемпионат России в Екатеринбурге. Синхронные прыжки. Мужчины. Вышка. 17:50 Прыжки в воду. Чемпионат России в Екатеринбурге. Синхронные прыжки. Смешанные команды. Трамплин 3 м. 19:10 "Камчатка. Необыкновенные истории на краю земли". 20:05 "Небесная грация". 20:25 "Вопреки всему". 20:55LIVE Боулинг. BetBoom Кубок КЛБ. Про-тур 5 в Самаре, Россия. Прямая трансляция. 23:00 "Формула-1. Гаснут огни". 23:30LIVE Бильярд. Betboom Кубок чемпионов в Москве. Прямая трансляция. 01:05 Д/с "Век нашего спорта". 01:35 Спортивная гимнастика. Кубок сильнейших спортсменов в Москве. Финалы в отдельных видах. 04:55 Прыжки в воду. Чемпионат России в Екатеринбурге. Синхронные прыжки. Мужчины. Вышка.
05:55 Новости. 06:00 Д/ф "Борис Беккер. Игрок с большой буквы". 07:45 Специальный репортаж. 08:00 "Лучшие из лучших". 08:30 "Век нашего спорта". 09:00 Новости. 09:05 Все на Матч! Прямой эфир. 11:00 Новости. 11:05 Специальный репортаж. 11:25 "Культовые". 12:30 Бокс голыми кулаками. Bare Knuckle FC 70 в Холливуде, США. Луис Паломино против Ховарда Дэвиса. 13:35 Все на Матч! Прямой эфир. 14:35 Специальный репортаж. 14:55 Новости. 15:00 Есть тема! Прямой эфир. 16:20 "Магия большого спорта". "Хоккей". 16:50 "Лучшие из лучших". 17:20 Новости. 17:25LIVE Хоккей 3х3. Чемпионат КХЛ. Суперфинал. "Трактор" (Челябинск) - "Салават Юлаев" (Уфа). Прямая трансляция. 18:10 Все на Матч! Прямой эфир. 18:20LIVE Хоккей 3х3. Чемпионат КХЛ. Суперфинал. "Ак Барс" (Казань) - "Авангард" (Омск). Прямая трансляция. 19:05 Все на Матч! Прямой эфир. 19:15LIVE Хоккей 3х3. Чемпионат КХЛ. Суперфинал. "Металлург" (Россия) - "Динамо" (Беларусь). Прямая трансляция. 20:00 Все на Матч! Прямой эфир. 20:55LIVE Боулинг. BetBoom Кубок КЛБ. Про-тур 5 в Самаре, Россия. Прямая трансляция. 23:00 Все на Матч! Прямой эфир. 23:30LIVE Бильярд. Betboom Кубок чемпионов в Москве. Прямая трансляция. 01:05 Смешанные единоборства. ACA 182 в Москве. Фаридун Одилов против Адлана Ибрагимова. 02:00 Все на Матч! Прямой эфир. 02:55 "Культовые". 03:55 Д/ф "Якушин. Первый среди первых". 04:55 Бокс голыми кулаками. Bare Knuckle FC 70 в Холливуде, США. Луис Паломино против Ховарда Дэвиса.
07:00 Автоспорт. WEC. Этап 1. "1812 километров Катара" на трассе Лосал. Лучшие моменты. 10:00 Легкая атлетика. Grand Slam Track в Майами, США. День 3. 11:30 Велоспорт. "Тур де Франс". Этап 5. Кан. Индивидуальная гонка с раздельным стартом. 13:00 Конный спорт. "Большой шлем" в Аахене, Германия. Конкур. 14:00 Велоспорт. "Тур де Франс". Этап 5. Кан. Индивидуальная гонка с раздельным стартом. 15:15LIVE Велоспорт. "Тур де Франс". Этап 6. Байё - Вир-Норманди. Прямая трансляция. 21:00 Велоспорт. Женщины. "Джиро д'Италия". Этап 5. Обзор. 22:00 Маунтинбайк. Кубок мира. Этап в Ла-Тюиле, Италия. Мужчины. Даунхилл. 23:00 Скалолазание. Кубок мира. Этап 8 в Берне, Швейцария. Мужчины. Болдеринг. Финал. 00:00 Автоспорт. Формула E. Этап 7 в Шанхае, Китай. Обзор. 01:00 Велоспорт. "Тур де Франс". Этап 6. Байё - Вир-Норманди. 03:00 Снукер. Players Championship в Телфорде, Великобритания. Финал. 04:30 Велоспорт. "Тур де Франс". Этап 6. Байё - Вир-Норманди.
1. Bositxon. 44 yosh. Hasanali ota, matbuotda kamayib ketdingiz. Kam sonli yozganlaringizni blog va Feysbuklarda o‘qib turibmiz. Sizga savolim quyidagicha: Agar sizdan o‘zbek futbolini ko‘tarish talab qilinganda nimalarga e’tiborni qaratgan bo‘lardingiz? Eng muhim omillarni sanab bera olasizmi?
Bositxon, yoshlar singari tez yoza olmayman. Hozirjavoblik qila olmayman. “Chempion”chilar meni 42 yashar Kamerun hujumchisi Roje Millaga o‘xshatishar edi. Har gal o‘yin so‘ngida 15 daqiqaga maydonga tushar edi u. Shunday bo‘lsa-da o‘yini esda qoldi. 1958-yildan beri futbol ishqiboziman. 40 yildan beri futbolimiz ravnaqi deb jon kuydiraman. 15 yildan beri maqola yozib dardim bilan vatandoshlarimga hasratimni to‘kib solaman. Futbolimizni rivojlantiraylik deb yozgan takliflarimni O‘FA rahbariga berib kelgan edim. O‘qib chiqishga vaqti bo‘lmagandir. U kishining ishlari ko‘p. Har bir ishqibozning yozganlarini o‘qib chiqadigan bo‘lsa, umri yetmaydi, axir. Fikrlarimni Siz bilan bo‘lishmoqchiman. Siz ham men kabi futbolimiz haqida qayg‘urar ekansiz. Boshqalar Yevrofutboldan rohatlanib yurishibdi.
2. Nurilla, 40 yosh. “Paxtakor” futbolchisi Cheranning O‘zbekiston fuqaroligini olishi mumkin degan xabarlar chiqmoqda. Bordiyu u o‘zbek pasportini olsa, uni termamizga jalb qilish kerak deb hisoblaysizmi? Umuman Qatar tutgan yo‘ldan (dunyo futbol yulduzlariga fuqarolik berish) bizga to‘g‘ri keladimi?
Bir nima qilish uchun birinchi galda pul kerak. Pul topilgach, uni aql bilan to‘g‘ri yo‘nalishda sarf qilish kerak. Natijani shunda kutamiz. Demak, birinchi galda nima qilmoqchi ekanimizni, bizga qanday futbol kerakligini belgilab olaylik. Bugun shu haqda gaplashaylik. Biz qanday futbol yarata olamiz? Biz qanday yo‘ldan yurishimiz kerak? Bizning o‘z yo‘limiz bo‘lishi kerakmi? Kimning rivojlanish yo‘lini o‘rganib chiqishimiz kerak? Nurilla, Siz aytgan Qatar yo‘li bizga umuman to‘g‘ri kelmaydi. Qatarning 1 mln fuqarosi bor. Hududida 20 mln.cha aholi ishlaydi. Sportchilardan boshqa hech kimga fuqarolik berishmaydi. Har yili chet ellardan iqtidorli 100ga yaqin go‘dak bolalarni olib kelishadi. Futbol maktablarida o‘qitishadi. Ulardan eng yaxshilari dinni qabul qilib, arab tilini o‘rganib, Qatar fuqarosiga aylanishadi. O‘zini ko‘rsatgan tayyor yulduzlarga doimiy tarzda fuqarolik berishlarini aytmayapman. Siz shularni nazarda tutgansiz. Ularda tub o‘yinchilar deganingiz ham aslida qatarlik emas. Bizga bu yo‘l aslo to‘g‘ri kelmaydi. Cheran haqida alohida gaplashamiz hali.
Xitoy yo‘li ham to‘g‘ri kelmaydi. Bunday sarf xarajatga, isrofgarchilikka iqtisodiyotimiz bardosh bera olmaydi. Bizga serb-xorvat yo‘li to‘g‘ri keladi. Ularning klublari qit’ada oldinda bo‘lmasalar-da, terma jamoasi birinchilar qatorida. O‘tgan mundialda xorvatlar vise-chempion bo‘lishdi. Modrich JChning eng yaxshi o‘yinchisi bo‘ldi. Xorvatlar Xitoy yo Rossiya kabi pul to‘kishmaydi. Xorvatu serblar iqtidorli futbolchilarni tarbiyalab yetkazib berish borasida oldindalar. Ularning termasida fuqarolik olgan chet el futbolchisi yo‘q. Lekin qit’aning barcha top-klublarida ulardan yetishib chiqqan bozori chaqqon yulduzlar o‘ynashadi. O‘rtaholi, kasodlari bizga keladi. Biz qanday qilib bunday futbolga erishamiz? Biz bunday futbol uchun avvalo, ommaviy futbolni rivojlantirishimiz kerak. Maktablarni kuchaytirishimiz kerak. Qanday qilib? Jamiyat hayotida, mahalla hayotida, shaharu qishloq hayotida futbol salmog‘ini oshiraylik. Futbol targ‘ibotini kuchaytiraylik. Yo‘qsa, bunday futbolni yarata olmaymiz. Yaqinda chiqqan Qarorga muvofiq futbolchini tarbiyalab yetishtirishni yangi bosqichga ko‘tarishimiz mumkin bo‘ladi. Bu juda yaxshi tadbir. Lekin Qarorda futbolning xalq hayotiga kirib borishiga e’tibor qaratilmagan. Xalq qo‘llovi juda muhimdir. Buning uchun futbolda halollik, soflik va oshkoralik bo‘lishi kerak. Buning uchun futbolni korrupsiyadan tozalashimiz kerak. Shunday ijtimoiy muhitda futbolimiz ravnaq yo‘liga kira oladi.
Endi rivojlanish strategiyasini ishlab chiqaylik. Shuni tushunib yetaylikki, bunday futbol barpo etishimiz uchun butun futbol xo‘jaligimizni qayta qurib chiqishimiz kerak bo‘ladi. Qanday futbol demoqdaman, bilasizmi? Bizning klublarimiz Osiyoda nazarga tushishi kerak. Termamiz birinchi oltilikka kirishi kerak. Terma jamoamiz va klublarimiz Osiyo grandlari qatoriga kirishi kerak. Futbolchilarimiz Yevropaning top-klublarida o‘ynashi kerak. Biz yuqori darajadagi futbolni namoyish etishimiz kerak. O‘z murabbiylarimiz Osiyoda mashhur bo‘lib tanilishi kerak. Futbol ishqibozlari stadionlarni to‘ldirib, o‘g‘lonlarini qo‘llab turishi kerak. Bularga qanday qilib erishamiz? Buning uchun futbol targ‘ibotini butunlay boshqa darajaga ko‘tarishimiz kerak bo‘ladi. Futbol ikki qismdan iborat. Klublar va ishqibozlar. Olmoniyada bizdaka bo‘sh stadionlarni tasavvur qila olasizlarmi? Yo‘q. Fransiyada sariq nimchalar o‘z harakatlarini futbol bahsi paytida to‘xtatib turishar ekan. Futbolni o‘z ijtimoiy talablaridan yuqori qo‘yishar ekan. Lekin futbolni xalqimiz qo‘llovi haqida keyinroq alohida va batafsil gaplashamiz. Klublarimiz haqida so‘z borsin hozir.
3. Hakimjon, 36 yosh. O‘zbekiston Superligasining hozirgi formatidan qoniqasizmi? Sizga qolsa, milliy chempionatimizni qanday formatda qilgan bo‘lardingiz?
Hakimjon, musobaqalarimizdan umuman va butunlay rozi emasman. Bu yil masxara musobaqa bo‘ldi. Buni hech kim gapirmayapti. Musobaqalarimizni tag-tugi bilan o‘zgartirishimiz kerak. Gilamga tushmagan polvon ahvoliga voy. Halol musobaqasi bo‘lmagan kurashga voy. Futbolimiz rivoji birinchi galda musobaqaga bog‘liq. Buni inkor etmaysiz. Lekin Siz futbol deganda faqat Superligamizni ko‘zda tutasiz. Shubhasiz, Superligamiz saviyasi asosiy maqsad hisoblanadi. Lekin bizda darajasi baland futbolchilar muttasil yetishib chiqishi uchun muzofot, tuman va viloyatlarimizda futbol obro‘sini ko‘tarib, joylardagi musobaqalarni kuchaytirishimiz kerak bo‘ladi. Chunki iqtidori baland iste’dodlar chetda tug‘ilishadi. Vobkent, Guliston, Do‘stlik jamoalari qani? G‘azalkent futbol maydoni g‘uvillab yotibdi. Xalq futboli shumi? Futbol xalqniki. Futbolni xalqdan tortib olib poytaxt stadionlariga qamab qo‘ydikmi?
Hakimjon do‘stim, man do‘xtir yo mirshab emasman. Hamma tug‘ilgan yilini yozganu qaysi qadimgi qishloq yo qalada istiqomat qilishini, kasbini yozmagan. Farg‘onaning Dang‘arasida Urganji qishlog‘i bor. Shu yerda har yili bir marta suvchi Egamberdi xotirasiga bag‘ishlab futbol musobaqasi uyushtiriladi. Chiroqchining Taloqtepa qishloq to‘ylarida uloq berilmaydi, futbol janglarini uyushtirishadi. O‘FA qarorini kutmasdan xalqning o‘zi futbolni o‘z hayotiga olib kirmoqda. Hokimlarimiz-chi? Andijon hokimi ko‘rsatmalarni bajaraman deb, “super” futbolchilarga o‘n-o‘nbesh mln. so‘mdan oylik topib berish bilan ovora. Boshqasiga na puli, na vaqti yetadi. Ommaviy futbolga e’tibor 0 darajada. Undan buni so‘rashmaydi. Nima qilmoq kerak? Viloyat chempionatini PROliganing B guruxi bilan omuxta qilib yuborishimiz kerakmikan? Belgiya yo Xorvatiya hududi Samarqand viloyatimizdan kichkinaroqdir. Shuni bilasizmi? Futbol kichkina hududlarda yaxshi rivojlanmoqda. Viloyatlar birinchiligini Pro-liga tugul superliganing ham birinchi bosqichiga aylantirsak bo‘lmaydimi? Shu yerda mavzudan chekinish qilaman.
(Masalan, Samarqandning “Dinamosi”da mashg‘ulotlar uchun alohida maydon yo‘q. Shuni bilasizmi? Shu ahvolda Siz-u biz Abramovdan mundialga chiqishni talab qilamiz. Bizga undan pasi tatimaydi. Futbol infratuzilmasi talabga munosib bo‘lmas ekan, Bositxon, futbolimiz rivojlanmaydi. Bositxon, agar Siz tadbirkor bo‘lsangiz, sarmoya topib (investisiya) eng sifatli sun’iy maysa ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ysangiz bo‘lmaydimi, uni eksport qilsangiz bo‘lmaydimi, degan bo‘lar edim. Xaridor topilmaydi deysizmi? Bir payt davlatimiz maktab programmasini amalga oshirishda bosh buyurtmachi bo‘lgan edi. Partalarni Xitoydan olib kelmaganmiz. Hamma narsalarni o‘zimiz ishlab chiqarib barcha ishni o‘z tadbirkorlarimiz bajarishgan edi. Davlatni homiy qilib “Stadion” programmasini qabul qilsak bo‘lmaydimi? Yurtimizdagi har bir qishloq yo mahalla uchun kamida bittadan futbol maydonchasini ikki yilda qurib beraylik. Yurtimizdagi barcha maktablarni uch yilda ta’mirlab berganimiz esimda. Davlat homiylik qilsa, sifatli sun’iy maysani biz ishlab chiqaramiz. Buni ko‘rib qo‘shni davlatlar ham sun’iy maysaga buyurtma berishadi. Agronomlarimiz qayerda qoldi? Mintaqamizga mos eng yaxshi tabiiy maysani o‘stirib bersak bo‘lmaydimi? Uni eksport qilsak bo‘lmaydimi?)
Futbolni ommalashtirish haqida gapirayotgan edim. Har qanday ishda moddiy baza muhim. Lekin moddiy bazani, moliyalashtirishni hozircha o‘ylamay turay. Bu yerda ham islohatlarsiz bir nimaga erishib bo‘lmaydi. Mavzuga qaytaylik. Hakimjon, Siz mendan Superliganing hozirgi formati haqida fikrimni so‘ragansiz. Bu yilgi format “Paxtakor” qiynalmay chempion bo‘lishi uchun xizmat qilgan. Chempion kim bo‘lishi oldindan ma’lum bo‘lgan musobaqa o‘z mantig‘ini yo‘qotadi. Bu fakt. Buni hech kim inkor eta olmaydi. Bugungi rahbariyat hozirgi holatimizni o‘zida aks ettirgan formatni tanlab olgan. Oldinga intilishga, bugungi holatimizdan chiqib ketishga, yangilanishga, futbolimizni yangi pog‘onaga ko‘tarishga xizmat qilmaydi. Bu ham fakt. Rahbariyat o‘z oldiga kordinal o‘zgarishlar qilishni maqsad qilib qo‘ymagan. Bu haqda o‘ylayotgani ham yo‘q. Bunga qodir ham emas. Fikrlovchi odamlar yo‘qolib bormoqda.
1. Viloyatlarda futbolning musobaqa darajasini baland darajaga ko‘taraylik dedim. Chunki Futbol kichik hududlarda yaxshi rivojlanadi dedim. Buning uchun Musobaqa aksentini viloyatlar markaziga ko‘chirishimiz kerak dedim. 2.Futbol maktablarini kuchaytirish vazifasini Qaror oldimizga qo‘ygan dedim. Ko‘plab yosh yulduzlarni doimiy ravishda yetishtirib beraylik dedim. 3.Klublarimiz eng progressiv o‘yin ko‘rsatishi kerak dedim. 4.Bizning futbolchilar chet elning barcha top-klublarida o‘ynashi kerak dedim. 5.Bizning murabbiylarimiz yangi futbol g‘oyalarini chet el klublarida ham qo‘llab, omadli ishlab yurishi kerak dedim. Qanday qilib bularga erishamiz? Shu savolga javob topaylik.
Bositxon, menga aytingchi, musobaqalarimiz shu masalalarni yechishga yo‘nalganmi? Musobaqa sportda maqsadga yetishning eng asosiy birinchi omilidir. Ikkinchi omili haqida keyin gaplashamiz. Hamma narsa musobaqada hal bo‘ladi. Bugungi musobaqalarimiz nimaga xizmat qilmoqda? Hech nimaga? Yo‘q, xato gapirdim. Bugungi futbolimiz klublarimiz homiy pullarini “oqlab” sarflashi uchun xizmat qilmoqda. Masalan, “Andijon” futbolchilari o‘n-o‘n besh mln. pul topishi uchun xizmat qiladi (Andijonda qirq yil stajli muallim yo do‘xtir uch mln oylik oladi). Futbolga oqib kelayotgan mablag‘ irmog‘idan o‘z hamyon arig‘iga klubdagi mutasaddilar “suv” oqizib olishi uchun xizmat qiladi, “loyi” ham bor bo‘lgani uchun kim halol, kim nohalol yo‘l bilan oqizib olishi uchun, xizmat qiladi. Futbolimizga hech narsa bermaydigan o‘rtacha futbolchilar doimo klubdan klubga o‘tib yurishi uchun, ularning soni ko‘payishi uchun, ular ko‘tarma pullarni oyligu bonuslarga qo‘shib olib, yillar osha Superligadan tushib ketmay, yosh iqtidorlar yo‘lini bo‘g‘ib beg‘am yashashi uchun xizmat qiladi. Shular yetmaganiday kelgusida futbol atrofida qimorxonalar tashkil etilarkan. Musobaqalarimiz endi Futbolga beg‘araz muxlislik qilish o‘rniga ishqibozlarimiz qimor o‘ynab boyib olishi uchun xizmat qilar ekan. Yo ishqiboz bor pulini yutqazib qo‘yib oilasini chirqillatishi uchun xizmat qilar ekan. Hamda futbol musobaqalarimiz hammani qimor o‘ynatib qo‘yib davlatimiz cho‘tal yig‘ishi uchun xizmat qilar ekanda kelgusida. Bunday harom pullar baxtsizlik olib keladiku. Qanday bedodlik.
Sanab o‘tganlarimdan futbolimizda barcha puldorchilik qilayotganlar manfaatdor. Ular Superliga ishtirokchilar sonini 18taga yetkazishni istashi tabiiy holdir. Ular bu yil bunga erishishadi, chog‘i. Yo‘q, sekin-asta kishi bilmas holda Superliga klublar sonini oshirib borishadi.
Futbol shinavandasi sanab o‘tganlarim tufayli futboldan voz kechib, Yevrofutbolga yuz burishi tabiiy holdir. Men esa, Xayrulla Hamidovdan o‘pkalanib yuribman. Xayrulla, eng suyukli, haqqoniy insonim, haqiqiy Shoirim, meni kechiring. Qay kunlarga qoldik. Yarim asrdan beri hayotimning ajralmas bir bo‘lagi bo‘lib kelgan futbolimni qimorga, qimorxonaga aylantirib qo‘yishmoqchi, mal’unlar. Padarinalatlar. Hali hammaning qarg‘ishiga qolasizlar. Vatanim, futbolim sizlarga qolib ketdimi, Oxirati kuygurlar?!!
Bositxon, Nurillaxon, Hakimjon o‘g‘illarim, meni kechiring boshqa davom ettira olmay qoldim. Gapim og‘zimda qoldi. Suhbatim to‘mtoq bo‘lib qoldi. Ko‘zlarimga yosh to‘lib ketdi. Ojizman... Yolg‘izman...
Kiritilgan sana: 17.01.2020 21:41. O'kildi: 5656 marta.
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
